(Cadn.com.vn) - Ngôi nhà 4 tầng bề thế bậc nhất ở TT Châu Ổ, Bình Sơn, Quảng Ngãi chứa một “mê cung” tiền cổ với gần 1,4 tấn với hơn 300 loại tiền bằng kim loại gồm nhiều mệnh giá khác nhau và không ngừng được bổ sung. Nói đây là “Tiền cổ viện” cũng không ngoa chút nào. Chủ nhân của “mê cung” tiền cổ và hiệu thuốc Bắc Bố Di - Tuyền Lợi nổi tiếng nhất Quảng Ngãi là Lâm Zũ Xênh nay đã bước vào tuổi ngũ tuần.

Mê tiền cổ một cách tình cờ

(Cadn.com.vn) - Tiệm thuốc Bắc Bố Di - Tuyền Lợi lúc nào cũng đông nghịt khách. Công việc hằng ngày của Xênh là chẩn đoán bệnh và bốc thuốc để cứu người. Nhưng lương y Lâm Zũ Xênh lại đam mê sưu tầm tiền cổ, cứu tiền cổ. Con đường dẫn Lâm Zũ Xênh đến với thú đam mê tốn kém và rất mực công phu này cũng hết sức tình cờ. Đọc và dịch thông thạo chữ Hán cổ nên Xênh đã cho xuất bản 2 cuốn sách nghệ thuật nấu ăn của người Trung Quốc khiến nhiều nhà hàng, khách sạn trên cả nước tìm đến nhờ Xênh “dạy”. Xênh đồng ý ngay. Tiếng lành đồn xa, Xênh đã giúp các gia đình, giúp xã, huyện viết sắc phong, câu đối liễn, văn bia bằng chữ Hán, dịch sách; hòa giải cho hai dòng họ ở H. Bình Sơn khỏi tranh chấp phần mộ và giúp H. Bình Sơn phát hiện ra Di tích lịch sử lăng Ông Trấn, được Nhà nước công nhận là Di tích cấp quốc gia. Anh Xênh kể, cách đây gần 10 năm có 1 gia đình (ở thôn Bến Thủ, xã Bình Thới, Bình Sơn) đào móng nhà thấy hai hũ tiền đồng nặng khoảng 50kg và tìm đến nhờ "thầy Xênh" đọc hộ rồi sau đó nhờ anh mua giúp. Con đường đến với thú đam mê sưu tầm tiền cổ với lương y Lâm Zũ Xênh vào một buổi sáng đẹp trời trong tình cảnh ngẫu nhiên như vậy.

Hằng ngày, ngoài việc bốc thuốc Bắc, anh Xênh lôi tiền cổ ra ngắm nghía, tra cứu từ điển để phân loại tiền trong các hũ. Càng phân loại, anh càng thấy cái thế giới tiền cổ thật phong phú, hấp dẫn và cuốn hút. Anh ý thức tiền cổ có giá trị về văn hóa, lịch sử cần phải được giữ gìn. Đam mê tiền cổ, Lâm Zũ Xênh nghe ở đâu có đồng tiền lạ là đến ngay. Tuy nhiên, do không thể nghỉ nghề bốc thuốc Bắc gia truyền nên anh phải nhờ qua đội quân sư sưu tập là trẻ con và người bán ve chai. Kho tiền cổ của Lâm Zũ Xênh hiện có hơn 300 loại đúc bằng đồng và hơn 50 loại tiền cổ đúc bằng kẽm, tổng khối lượng gần 1,4 tấn, phần lớn được sử dụng ở các triều đại phong kiến Việt Nam, Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản, Pháp... Anh Xênh cho biết, giới chơi tiền cổ ở ta hay xem thường loại tiền An Nam, loại tiền lưu hành ở các triều đại nhà Nguyễn – Việt Nam. Nhưng trong số vô vàn các loại tiền trong kho tiền cổ của mình, Lâm Zũ Xênh vẫn thích nhất là bộ sưu tập tiền kẽm của các triều đại nhà Nguyễn với hơn 42 loại. Từ thời Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức, Bảo Đại cho đến đồng tiền cuối cùng của triều đại phong kiến Việt Nam là đồng tiền xu có khắc 4 chữ “Bảo Đại Thông Bảo”. Anh Xênh cho rằng, những đồng tiền triều Nguyễn như Chánh hòa thông bửu, Chánh bình thông bửu, Thái bình thông bửu... cho chúng ta thấy được nền kinh tế, văn hóa đất nước ở triều đại đó. Vì vậy đối với anh, giữ gìn đồng tiền cổ của nước ta là giữ gìn những nét lịch sử văn hóa của người Việt.

Người cứu tiền cổ

Đồng tiền cổ xưa nhất mà anh sưu tập được là đồng tiền Ngũ Thù mua của người bán ve chai (ở Duy Xuyên, Quảng Nam). Khối tiền này lâu ngày quyện chặt vào nhau nặng khoảng 4kg. Đồng tiền có đường kính 3cm, có vòng nổi, giữa là lỗ vuông, vòng tròn bên ngoài có gờ nổi, mặt khác khắc 2 chữ "Ngũ Thù" (tức là tiền ăn năm), mặt bên kia trơn. Đồng tiền này có từ thời nhà Tùy – Trung Quốc. Ngoài đồng tiền cổ xưa quý hiếm này, trong kho tiền cổ của Lâm Zũ Xênh còn sưu tập đủ các loại tiền từ thời Bắc Tống đến thời Đại Thanh – Trung Quốc; tiền Bát Quái, tiền có khắc chữ bùa phép để trấn yểm, đuổi ma, trừ tà. Đặc biệt đồng tiền chỉ để dành riêng cho khách làng chơi chốn lầu xanh thuở xưa – “tít kê”. Đó là đồng tiền một mặt khắc chữ “Tuyết nguyệt phong hoa”, mặt kia đúc nổi hình 4 cặp nam nữ đang giao hoan – mây mưa thể hiện ý nghĩa phồn thực. Ở nhà anh có những hũ tiền nặng 10-75kg, còn giữ được nguyên các dấu niêm phong, chưa tung ra sử dụng trên thị trường.

Và thú vị hơn, Lâm Zũ Xênh còn sưu tầm được tiền giấy Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mệnh giá “Hai mươi đồng, Năm mươi đồng, Một trăm đồng... ”, mặt trước in hình Bác Hồ chính giữa; bên trái ghi dòng chữ “Bộ trưởng Bộ Tài chính”, ký tên “Phạm Văn Đồng”; bên phải ghi “Giám đốc Ngân khố Trung ương”, ký tên và mặt sau in hình người nông dân và con trâu mang đậm nền nông nghiệp lúa nước của nước ta. Vừa rồi khánh thành Nhà tưởng niệm cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng, anh Xênh đã mang đến tặng cho Nhà lưu niệm cố Thủ tướng những tờ tiền giấy với các mệnh giá trên có chữ ký của cố Thủ tướng nguyên Bộ trưởng Bộ Tài chính lúc bấy giờ. Anh Xênh còn tặng 9 thanh kiếm Tây Sơn - Nguyễn Huệ cho nhà lưu niệm. Danh sách các bảo tàng trong nước mà anh Xênh tặng các cổ vật, hiện vật lịch sử có giá trị như Bảo tàng Quân đội Hà Nội, Đền Hùng Đà Lạt, Bảo tàng Quảng Ngãi và chuẩn bị tặng cho Bảo tàng Bắc Giang. 

Đồng tiền "Tuyết nguyệt phong hoa" quý hiếm mà Lâm Zũ Xênh đã sưu tập được.

Lâm Zũ Xênh dành hẳn tầng 4 của căn nhà mới xây cho việc trưng bày tiền cổ. Ngoài việc sưu tập tiền cổ, anh Xênh còn sưu tập được một bộ đồ gốm sứ cổ gồm hơn 50 chiếc được xác định là dòng gốm sứ Nam Định. Trong kho đồ cổ của anh còn có đến hàng mấy trăm món đồ cổ quý hiếm như âm chén, bát, tô, đĩa, bình ly... bằng gốm sứ, đồng. Đặc biệt là trống đồng Đông Sơn muộn 1.500-1.800 năm sau Công nguyên mua được tại vựa phế liệu xã Tịnh Hòa, H. Sơn Tịnh, Quảng Ngãi... Tượng “Đạt ma tổ sư” đi qua Đông Hải bằng chiếc giày và “Đạt ma tổ sư” luyện võ công trên núi.

Sẽ bàn giao cho nhà nước!

Mặc dù đã có một “kho” đồ cổ và tiền cổ nhưng Lâm Zũ Xênh vẫn kiên trì “tha” về những đồng tiển cổ mà thông qua đó, lịch sử và văn hóa các triều đại phong kiến Việt Nam được chắp nối hoàn chỉnh. Anh khoác tay khắp gian phòng: đây là văn hóa, là lịch sử dân tộc. Anh có tâm nguyện là đến một lúc nào đó anh sẽ hiến toàn bộ kho tiền cổ, đồ cổ cho Bảo tàng Tổng hợp Quảng Ngãi để được bảo tồn và gìn giữ tốt hơn.

Bài, ảnh: Trương Tam