(Cadn.com.vn) - Hiến pháp là đạo luật cơ bản của Nhà nước; là văn bản chính trị - pháp lý quan trọng, thể hiện bản chất dân chủ, tiến bộ của Nhà nước và chế độ, do đó, cơ chế bảo vệ hiến pháp cũng mang tính chính trị, pháp lý của Nhà nước và chế độ đó.
Về phương diện lý luận, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Cơ chế bảo vệ Hiến pháp nằm trong bộ máy Nhà nước xã hội chủ nghĩa, được phân công chức năng bảo vệ Hiến pháp, bảo vệ ý chí cao nhất của nhân dân, thực hiện quyền lực thống nhất của nhân dân.
Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ chế bảo vệ Hiến pháp trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam không phức tạp như trong các nhà nước tư sản, theo chế độ đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập, mà chủ yếu tập trung vào các nhiệm vụ, quyền hạn, như: giám sát tính hợp hiến của văn bản quy phạm pháp luật, giải thích hiến pháp... Trong khi đó, ở các nhà nước tư sản, một trong những nhiệm vụ quan trọng của cơ chế bảo vệ hiến pháp là giải quyết tranh chấp, xung đột giữa các đảng phái chính trị, cho nên việc thành lập Tòa án Hiến pháp hay Hội đồng Hiến pháp là cần thiết.
Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, quyền lực Nhà nước là thống nhất, mối quan hệ giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp không phải là mối quan hệ “kiềm chế, đối trọng” nhau như trong các nhà nước tư sản, mà là mối quan hệ phối hợp, hỗ trợ nhau trong việc thực hiện quyền lực. Do vậy, khác với cơ chế bảo vệ hiến pháp ở các nhà nước tư sản, cơ chế bảo vệ hiến pháp ở Việt Nam không có nhiệm vụ giải quyết tranh chấp, mâu thuẫn giữa các nhánh quyền lực, giữa Trung ương và địa phương; đồng thời, cơ chế bảo vệ hiến pháp của ta cũng không có nhiệm vụ thụ lý và giải quyết các khiếu kiện cá nhân liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân được quy định trong Hiến pháp như Tòa án Hiến pháp hay Hội đồng Hiến pháp của các nước tư sản, mà nhiệm vụ thụ lý và giải quyết các khiếu kiện cá nhân liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân được quy định trong Hiến pháp được giao cho Tòa án nhân dân.
Điểm khác biệt quan trọng nhất của cơ chế bảo vệ hiến pháp trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam so với cơ chế bảo vệ Hiến pháp của các nước tư sản là cơ chế này được đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo việc thành lập, đề ra quan điểm chỉ đạo về nhiệm vụ, quyền hạn của cơ chế bảo vệ Hiến pháp.
Về phương diện thực tiễn, ở nước ta, cơ chế bảo vệ hiến pháp được giao cho nhiều cơ quan đảm nhiệm, mà trách nhiệm cao nhất thuộc về Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành, Tòa án, Viện kiểm sát, chính quyền địa phương các cấp, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, đặc biệt là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Những quy định này rất chặt chẽ, cụ thể để kiểm tra, giám sát tính hợp hiến, hợp pháp trong các hoạt động và quyết định của các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền và trên thực tế đã được cơ quan này thực hiện có hiệu quả, góp phần bảo vệ tính tối thượng của Hiến pháp.
Từ sự phân tích ở trên, có thể kết luận rằng về cả phương diện lý luận và thực tiễn, ở nước ta không thành lập Hội đồng Hiến pháp mà cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp hiện hành, tăng cường trách nhiệm của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và các cơ quan khác của Nhà nước trong việc bảo vệ Hiến pháp. Điều này hoàn toàn phù hợp với thực tiễn và thể chế chính trị ở nước ta.
Lê Kiên Định
