Ưu tiên sử dụng công cụ kinh tế

Báo Wall Street Journal (WSJ) dẫn lời các quan chức Mỹ và dữ liệu theo dõi chuyến bay công khai ngày 22-12 cho biết, Mỹ đã triển khai máy bay tác chiến đặc biệt và máy bay vận tải quân sự đến vùng biển Caribe gần Venezuela. Việc triển khai này nhằm cung cấp cho Washington thêm các lựa chọn để hành động chống lại Venezuela, mặc dù chưa có chiến dịch cụ thể nào được công bố công khai. Các nguồn tin tiết lộ ít nhất 10 máy bay CV-22 Osprey thuộc các đơn vị tác chiến đặc biệt của Mỹ đã bay đến vùng biển Caribe từ các căn cứ ở lục địa Mỹ. Một số máy bay vận tải C-17 được cho là đã vận chuyển binh lính và thiết bị đến Puerto Rico hôm 21-12.

Động thái tăng cường lực lượng diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump gia tăng áp lực lên Venezuela, ra lệnh phong tỏa các tàu chở dầu ra vào nước này. Nhà Trắng được cho là đã chỉ thị các lực lượng quân sự Mỹ tập trung gần như hoàn toàn vào việc thực thi "lệnh phong tỏa" dầu mỏ của Venezuela trong ít nhất 2 tháng tới. Theo Reuters, các động thái mới nhất cho thấy Washington hiện ưu tiên sử dụng công cụ kinh tế kết hợp sức mạnh quân sự răn đe, thay vì leo thang trực tiếp bằng các cuộc tấn công quy mô lớn. "Trong khi các phương án quân sự vẫn tồn tại, trọng tâm trước mắt là sử dụng sức ép kinh tế thông qua việc thực thi các biện pháp trừng phạt để đạt được kết quả mà Nhà Trắng mong muốn", một quan chức của Mỹ cho biết ngày 24-12. Theo các nguồn tin, Nhà Trắng hiện chưa muốn leo thang sang một chiến dịch quân sự toàn diện.

Xuất khẩu dầu mỏ Venezuela tê liệt

Trước đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp đặt một lệnh phong tỏa "toàn diện và hoàn toàn" đối với các tàu chở dầu nằm trong diện trừng phạt của Mỹ ra vào Venezuela. Đến nay, Mỹ đã bắt giữ ít nhất 2 tàu dầu bị trừng phạt khi rời cảng Venezuela và tuyên bố sẽ tiếp tục chiến dịch này. Chiến dịch mạnh tay của Mỹ nhằm vào các tàu chở dầu vận chuyển dầu thô Venezuela cho thấy mức độ quyết liệt ngày càng tăng trong nỗ lực làm gián đoạn dòng xuất khẩu dầu, vốn là nguồn thu tài chính chủ yếu của Caracas.

Theo giới phân tích, việc Venezuela không thể xuất khẩu dầu đang khiến các kho chứa và tàu chở dầu nhanh chóng quá tải, làm gia tăng nguy cơ nước này phải đóng cửa các giếng dầu, qua đó đẩy nền kinh tế vốn đã suy kiệt vào tình trạng khó khăn nghiêm trọng hơn. Trong khi đó nếu để tàu ra vùng biển quốc tế, chúng có thể trở thành mục tiêu của Mỹ. Dữ liệu hàng hải cho thấy nhiều tàu đang trên đường tới Venezuela đã quay đầu giữa chừng, trong khi các chủ tàu hủy hợp đồng bốc hàng. Theo các nguồn tin và dữ liệu vận tải, những biện pháp này đã khiến hoạt động xuất khẩu dầu mỏ của Venezuela gần như tê liệt.

Để duy trì hoạt động khai thác, chính quyền Tổng thống Maduro đang cân nhắc việc mượn các tàu chở dầu tư nhân để làm kho chứa dầu tạm thời trong lúc tìm đầu ra, nhưng giải pháp này chỉ có thể cầm cự trong thời gian ngắn. "Không thể kéo dài tình trạng này trong nhiều tháng", ông Jim Burkhard, trưởng bộ phận nghiên cứu dầu thô toàn cầu của S&P Global Energy, nhận định.

Theo các nguồn tin, ông Maduro cũng đang cân nhắc những phản ứng cứng rắn hơn. Các tàu tuần tra vũ trang của Venezuela đã bắt đầu hộ tống các tàu chở dầu và sản phẩm dầu mỏ, song việc hộ tống dường như chỉ diễn ra trong phạm vi lãnh hải quốc gia. Chính phủ Venezuela đang xem xét khả năng đưa binh sĩ vũ trang lên các tàu chở dầu hướng tới Trung Quốc - thị trường nhập khẩu dầu lớn nhất của nước này. Động thái đó có thể khiến lực lượng Tuần duyên Mỹ khó can thiệp hơn, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ kéo Caracas vào đối đầu quân sự với các tàu chiến Mỹ.

Quốc tế chỉ trích

Các động thái của Washington đã vấp phải sự chỉ trích quốc tế. Tổng thống Nicolas Maduro gửi tới các nhà lãnh đạo khu vực Mỹ Latinh và Caribe cũng như các quốc gia thành viên Liên hợp quốc (LHQ) bức thư lên án việc Mỹ triển khai quân sự ở vùng biển Caribe và bắt giữ tàu dầu. Venezuela tái khẳng định cam kết hòa bình và kêu gọi cộng đồng quốc tế lên án những hành động này và bảo vệ luật pháp quốc tế.

Nga cũng lên tiếng phản đối việc bắt giữ tàu dầu và lệnh phong tỏa hải quân của Mỹ đối với Venezuela. "Các hành động của Mỹ đi ngược lại tất cả chuẩn mực quan trọng của luật pháp quốc tế", Đại sứ Nga tại LHQ Vassily Nebenzia phát biểu trong cuộc họp Hội đồng Bảo an ngày 23-12, mô tả lệnh phong tỏa Venezuela do Mỹ tiến hành là "hành động gây hấn". Ông thêm rằng Washington phải chịu trách nhiệm đối với "những hậu quả thảm khốc liên tục do hành vi ngang ngược như vậy gây ra".

Trung Quốc cũng chỉ trích các động thái của Washington là "vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế". "Trung Quốc phản đối các biện pháp trừng phạt đơn phương, phi pháp, thiếu cơ sở pháp lý quốc tế hoặc sự cho phép của Hội đồng Bảo an LHQ", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm nói, đồng thời kêu gọi các bên kiềm chế.

AN BÌNH