Nồng ấm tình làng nghĩa xóm

Hòa Vang hiện có 3 CLB Dân ca Bài chòi: 2 CLB ở xã Hòa Phong, 1 CLB ở xã Hòa Liên và đang xúc tiến thành lập tiếp 2 CLB. Thành viên các CLB này có chung niềm đam mê nghệ thuật, cùng tâm nguyện khôi phục và phát huy những làn điệu dân ca, tái hiện trò chơi hô hát Bài chòi để đáp ứng nhu cầu giải trí của đông đảo nhân dân, nhất là vào các dịp lễ, tết.

Tại lễ hội đình làng Túy Loan (xã Hòa Phong) hằng năm, nhiều người xem đã thuộc lòng câu hô thai của các nghệ nhân CLB Dân ca Bài chòi Sông Yên: “Sông Yên xin mở lời chào/ Chào anh, chào chị, chào bạn bầu gần xa/ Vào đây nghe hát dân ca/ Bài chòi xứ Quảng thiết tha trong lòng…”. Câu hô thai rộn rã, thân tình ấy đã đi vào trong tâm trí, trở thành niềm yêu mến của biết bao người dân Hòa Vang, du khách gần xa. CLB Dân ca Bài chòi Sông Yên được thành lập năm 2011, gồm 15 thành viên, trong đó có 4 nghệ nhân ưu tú (NNƯT), 3 cặp hô hiệu chính, 3 nhạc công. 11 năm qua, CLB đã khẳng định được một sân chơi lành mạnh, bổ ích và hấp dẫn đối với công chúng gần xa. NNƯT Đỗ Hữu Quế - Chủ nhiệm CLB Dân ca Bài chòi Sông Yên cho biết: “Những người tham gia CLB đều xuất phát từ niềm yêu thích diễn xướng Hô hát Bài chòi, thường biểu diễn vào buổi tối. Bình quân, CLB phục vụ mỗi đêm 11 hội chơi, mỗi hội từ 14-16 suất cờ, tương đương với 140-160 người tham gia. Mỗi chiếc thẻ cờ giá từ 20.000 - 30.000 đồng, cứ 10 thẻ thì chắc chắn có một thẻ trúng thưởng”.

Còn CLB Dân ca Bài chòi xã Hòa Liên thì thường tổ chức Hội Bài chòi vào dịp đón xuân mới và các sự kiện trọng đại khác. Nhiều người dân nơi đây thả hồn theo những điệu hò câu hát mộc mạc, dân dã của những nghệ nhân xã nhà – những người cũng sớm hôm tay lấm chân bùn trên đồng đất quê hương. Theo ông Nguyễn Hữu Mai - Phó Chủ nhiệm phụ trách CLB Dân ca Bài chòi xã Hòa Liên, Hội Bài chòi vừa là điểm vui xuân nhộn nhịp, lành mạnh, đậm chất văn hóa cổ truyền, vừa góp phần làm nồng ấm thêm tình làng nghĩa xóm. Ông Ngô Như Hưng (78 tuổi), quê ở thôn Hưởng Phước, xã Hòa Liên, hiện trú thôn An Ngãi Đông, xã Hòa Sơn, bày tỏ: “Đã mấy mươi năm nghe Hô hát Bài Chòi, nhưng mỗi khi nghe tôi vẫn thấy dạt dào cảm xúc với những làn điệu dân ca quen thuộc. Nghe hô hát Bài chòi và chơi Bài chòi đã trở thành một thú vui không thể thiếu mỗi dịp Xuân về, Tết đến của tôi và nhiều người dân địa phương”…

Trong quá trình hô hát, các nghệ nhân có sự tìm tòi, nghiên cứu, biên soạn thêm những câu hô thai mới. Nhiều câu hô thai thể hiện tốt các làn điệu dân ca xứ Quảng, dân ca Trung Bộ và vận dụng nhuần nhuyễn những điệu hò câu hát của mọi miền Tổ quốc. Giữa các hội cờ còn có chương trình ca múa nhạc, làm tăng thêm sự phong phú, sống động, cuốn hút công chúng. Từ các lão nghệ nhân như Lê Thế Dân, Đỗ Hữu Quế (Hòa Phong), Phan Văn Kế, Nguyễn Hữu Mai (Hòa Liên) đến các diễn viên trẻ như Hồng Hạnh, Thúy Tàu (Hòa Phong), Ngô Thị Kim Nhung, Ngô Văn Hậu (Hòa Liên) đều thể hiện hết sức truyền cảm, sống động các câu hô hát và nhiều ca khúc trữ tình. Đặc biệt, trong những lời hô hát, các nghệ nhân đã lồng ghép nội dung tuyên truyền xây dựng nếp sống văn hóa văn minh, xây dựng và nâng chuẩn nông thôn mới, đem lại hiệu quả tuyên truyền cao mà vẫn vui nhộn, dí dỏm, dễ nhớ, dễ thuộc. Ví như “Ai về mảnh đất Hòa Vang/ Gió đưa hương lúa tỏa sang thị thành/ Đêm về đèn điện sáng bừng/ Cái nghèo đã hết, nhọc nhằn đã qua/ Tình làng nghĩa xóm đậm đà/ Người người gắn bó, chan hòa, thân thương”.v.v...

Đưa dân ca vào trường học

Từ năm 2009, Huyện ủy Hòa Vang chủ trương đưa dân ca Bài chòi vào trường học, xác định đây là một việc làm cụ thể về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. Theo đó, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao (VH-TT&DL) H.Hòa Vang phối hợp Phòng GD-ĐT huyện thống nhất mỗi tháng thực hiện từ 2-3 buổi dạy hô hát dân ca Bài chòi ở các trường Mầm non (MN), Tiểu học (TH) và THCS trên địa bàn huyện. CLB Dân ca Bài chòi Sông Yên đảm nhiệm biên soạn tài liệu và giảng dạy kỹ năng hô hát các làn điệu dân ca bài chòi cho học sinh. “Chúng tôi tập trung giảng dạy, hướng dẫn cho các em nắm vững các làn điệu cơ bản, dễ nhớ, dễ thuộc, sau đó, mới đi vào những làn điệu có độ luyến láy cao”- NNƯT Đỗ Hữu Quế chia sẻ.

Cùng với đó, chương trình dạy hô hát dân ca Bài chòi được phát trên sóng truyền thanh của Đài Truyền thanh huyện vào chiều Chủ nhật và sáng thứ Hai hằng tuần. Đến nay, chương trình dạy hát dân ca Bài chòi đã tiến hành ở tất cả 42 trường MN, TH và THCS trên địa bàn Hòa Vang. Ban Chủ nhiệm CLB Dân ca Bài chòi Sông Yên còn tổ chức bồi dưỡng kỹ năng hô hát Bài chòi cùng các làn điệu dân ca Khu 5 cho đội ngũ cán bộ cơ sở và các hạt nhân phong trào văn hóa văn nghệ tại 11 xã trong huyện theo chủ trương của lãnh đạo H.Hòa Vang.

Giám đốc Trung tâm VH, TT&TT H.Hòa Vang Lê Đinh Minh Hải nhìn nhận: “Trong các CLB, CLB Dân ca Bài chòi Sông Yên hoạt động sôi nổi hơn cả, được mời biểu diễn phục vụ nhiều sự kiện lớn trên địa bàn TP và các địa phương khác như đại diện Đà Nẵng tham gia Liên hoan Diễn xướng dân gian văn hóa các dân tộc tại Lâm Đồng và đạt Huy chương Vàng (năm 2014), được chọn biểu diễn trong buổi lễ đón nhận Bằng công nhận nghệ thuật Bài chòi Trung bộ của Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, tổ chức tại tỉnh Bình Định năm 2018…”…

Để tiếp tục giữ gìn, phát huy những giá trị của nghệ thuật hô hát Bài chòi, một trong những kế hoạch thời gian tới mà Hòa Vang đặt ra đó là kết nối biểu diễn dân ca Bài chòi trong các tour, tuyến, điểm du lịch như Bà Nà Hills, Núi Thần Tài, Suối Hoa, đưa chương trình hát dân ca Bài chòi thành một nội dung thường xuyên trong các hoạt động du lịch. Đặc biệt, xây dựng loại hình nghệ thuật này thành một sản phẩm du lịch đặc trưng của Hòa Vang.

Lê Văn Thơm