Hướng nghiệp, chọn con đường học tập, lao động sau khi tốt nghiệp THCS hay THPT như thế nào cho phù hợp là câu chuyện không mới. Nhưng, vẫn còn không ít trăn trở, băn khoăn không chỉ với mỗi học sinh mà còn với các phụ huynh và cộng đồng.

Phụ huynh và học sinh tham dự Ngày hội tư vấn tuyển sinh hướng nghiệp năm 2021 Đại học Kinh tế Quốc dân. Ảnh: TTXVN

Còn nhiều trăn trở

Nói về con đường lựa chọn nghề nghiệp, Nguyễn Thị Thùy Linh, hiện là công nhân tại một doanh nghiệp lĩnh vực điện - điện tử ở TP Hồ Chí Minh, cho biết: Vốn yêu thích các ngành học liên quan đến máy móc, kỹ thuật, sau khi tốt nghiệp phổ thông, Thùy Linh quyết định vào học tại Khoa Điện - Điện tử, Trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức. Theo Linh, lúc đó, một số người bạn đã khuyên em chọn một trường đại học nào đó cho “oai hơn” chứ không nên học ở trường cao đẳng nghề. Hiểu rõ khả năng và niềm say mê của mình, em đã không thay đổi nguyện vọng. Thời gian học ở trường, Linh luôn nỗ lực học tập và đã vinh dự giành giải Ba, Hội thi học sinh-sinh viên giỏi nghề năm 2019.

Còn em Vũ Thị Thúy H. chia sẻ: Năm học vừa qua, sau khi tốt nghiệp lớp 9, em xin phép gia đình không dự thi vào trường THPT công lập mà đăng ký vào học ở một trường Cao đẳng nghề. Cha mẹ H. khá bất ngờ và không ủng hộ lựa chọn của em. Đến thời điểm này, sau khi em đã trải qua học kỳ đầu tiên ở trường cao đẳng nghề theo chương trình 9+ (chương trình học nghề và học văn hóa dành cho học sinh tốt nghiệp Trung học cơ sở) với nghề quản lý và bán hàng siêu thị và đạt kết quả khá tốt, theo H, mẹ em vẫn băn khoăn vì “Dịp Tết, mọi người đến chơi hỏi thăm, ba mẹ khó trả lời quá”.

Từ những câu chuyện cụ thể trên cho thấy, việc hướng nghiệp, chọn nghề với không ít học sinh và cả các bậc phụ huynh vẫn còn nhiều điều trăn trở. Một số phụ huynh có tâm lý “chuộng bằng cấp”, muốn con em mình theo học những ngành, nghề đang được coi là” bắt kịp xu hướng”, hy vọng sẽ có thu nhập cao trong tương lai, nhưng lại “bỏ quên” yếu tố quan trọng là con đường học tập, định hướng nghề nghiệp đó có phù hợp khả năng và sự yêu thích của con hay không.

Cần tiếp tục chung tay

Liên quan đến công tác tư vấn, hướng nghiệp, nhiều chuyên gia cho rằng để công tác này đạt hiệu quả cao, giúp học sinh sau khi tốt nghiệp THCS, THPT chọn con đường học tập, lập nghiệp phù hợp rất cần có sự chung tay từ cả gia đình-nhà trường và xã hội.

Các thông tin về ngành nghề mà học sinh thu nhận được trước khi quyết định phần lớn đến từ kênh như nhà trường, cha mẹ, bạn bè, mạng thông tin đại chúng. Do đó công tác giáo dục định hướng nghề nghiệp cần tiếp tục có sự đổi mới, đa dạng các hình thức tuyên truyền giáo dục, định hướng phân luồng cho học sinh qua các hoạt động ngày hội tư vấn nghề nghiệp, các chương trình tư vấn trực tiếp và trực tuyến, các chương trình truyền thông từ tổng thể đến chuyên sâu về các bậc học, ngành học và nhu cầu thị trường lao động cùng những đòi hỏi về năng lực, tố chất của người học.

Các trường THCS, THPT phối hợp với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, các đoàn thể tổ chức hội thi tìm hiểu thế giới nghề nghiệp, tăng cường các hoạt động giao lưu, trao đổi giữa học sinh, phụ huynh và các nhà khoa học, những người thợ tài năng, tạo sự sinh động, tăng tính thuyết phục để hoạt động tư vấn, định hướng nghề nghiệp đạt hiệu quả cao hơn.

Ông Trần Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Hội giáo dục nghề nghiệp TP Hồ Chí Minh phân tích: Giáo dục, định hướng nghề là cả quá trình. Công tác hướng nghiệp muốn đạt hiệu quả cao, không thể chỉ làm một lần mà phải thực hiện xuyên suốt để tác động đến nhận thức, suy nghĩ và hành động của học sinh. Việc hướng nghiệp sớm sẽ tác động tích cực đến học sinh và cả phụ huynh học sinh, giúp học sinh và phụ huynh thay đổi một số quan điểm chưa đúng về bằng cấp, nghề nghiệp.

Thế giới nghề nghiệp, các ngành nghề, bậc học, hệ đào tạo đều rất đa dạng. Để giúp học sinh có thông tin đầy đủ về các các nhóm ngành nghề, hệ, bậc học cùng những yêu cầu cụ thể, những năng lực có thể đáp ứng đối với từng ngành nghề, rất cần sự đồng hành của cả nhà trường, gia đình và xã hội, qua đó, giúp các em tiếp nhận thông tin đầy đủ, chính xác và có quyết định phù hợp cho bản thân.

Thanh Trà