Một ngày cuối tháng Chạp, hay tin chính quyền các xã Duy Nghĩa, Duy Thành, Duy Hải (H. Duy Xuyên) và xã Bình Dương (H. Thăng Bình, Quảng Nam) chuẩn bị khánh thành Nhà bia tưởng niệm các nạn nhân bị lính Nam Triều Tiên thảm sát, chúng tôi đã về vùng Đông cát trắng này để tìm hiểu. Thật bất ngờ và trân quý khi biết được người có ý nguyện thực hiện việc này là một trinh sát an ninh CAH Duy Xuyên trước đây, ông Mai Năm- thương binh 2/4.

Từng bước qua lằn ranh sinh tử, bị địch bắt tù đày và từng chứng kiến tội ác của kẻ thù trong chiến tranh nên ông luôn tâm niệm phải làm điều gì đó ý nghĩa cho quê hương. Câu chuyện giữa tôi và người thương binh tuổi gần thất thập xoay quanh những ký ức thời chiến tranh mà ông trải qua, nhất là cơ duyên ông thực hiện công trình mang nhiều ý nghĩa giáo dục lịch sử cho thế hệ con cháu tại địa phương. Ông kể, năm 1968, sau khi quân và dân ta mở cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân, quân địch đã điên cuồng bắt bớ, giết chóc người dân vô tội mà chúng cho là Việt Cộng. "Hồi đó, mấy xã Duy Thành, Duy Nghĩa, Duy Hải và Bình Dương thuộc vùng kiểm soát của lực lượng lính đánh thuê Nam Triều Tiên, thuộc lữ đoàn Thanh Long khét tiếng tàn ác.

Ngày 19-1-1968, tại sân nhà bà Luyến (xã Duy Thành), một toán lính đánh thuê Nam Triều Tiên đã thảm sát 28 người dân vô tội, chủ yếu là phụ nữ ở xã Duy Thành. Ngay sau vụ thảm sát, bác là người đến hiện trường để nắm bắt thông tin nên không thể quên được ký ức tàn khốc đó", bác Mai Năm nói. Cảm nhận được sự tàn khốc của chiến tranh, sự dã man của kẻ địch nên anh thanh niên Mai Năm khi đó càng gan dạ, táo bạo với những nhiệm vụ được cách mạng giao cho. Trong một lần thực hiện nhiệm vụ vào cuối năm 1969, Mai Năm bị địch bắn trọng thương, bị đưa ra tận Hạm đội 7 của Mỹ ngoài biển rồi sau đó bị tù đày tại Côn Đảo. Đến năm 1973, ông cùng nhiều đồng chí cách mạng khác được trao trả theo hiệp định trao trả tù binh. Trở về địa phương, nhiệt huyết cách mạng tiếp tục thôi thúc ông tham gia chiến đấu cho đến ngày quê hương hoàn toàn giải phóng. Đất nước thống nhất, ông được phân công về CAH Duy Xuyên công tác với nhiệm vụ trinh sát an ninh cho đến khi nghỉ hưu.

Rời ngành CA, ông chuyển sang hoạt động trong lĩnh vực xây dựng và nhờ sự nhạy bén, uy tín nên doanh nghiệp do ông đứng đầu dần tạo được vị trí trong ngành, đảm nhiệm thi công nhiều công trình trọng điểm quốc gia. Hiện nay, doanh nghiệp của ông đang thi công công trình Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An, một dự án có quy mô tại khu vực các xã Duy Nghĩa, Duy Hải và Bình Dương. Cũng từ dự án này, nhiều địa điểm di tích là mộ chôn tập thể (tổng cộng có 271 nạn nhân) trong các vụ thảm sát dân thường của lính đánh thuê Nam Triều Tiên ngày xưa nằm trong khu vực giải tỏa. Biết việc, ông Mai Năm trăn trở phải làm điều gì đó có ý nghĩa để tưởng nhớ những nạn nhân bị địch thảm sát và cũng để thế hệ con cháu không quên quá khứ đau thương mà cha ông đã trải qua.

Ông đề xuất ý tưởng xây dựng Nhà bia tưởng niệm nạn nhân bị lính đánh thuê Nam Triều Tiên thảm sát với chính quyền địa phương, trong đó sẽ quy tập các mộ chôn tập thể các nạn nhân ở 4 xã Duy Thành (28 nạn nhân), Duy Nghĩa (84 nạn nhân), Duy Hải (86 nạn nhân) và xã Bình Dương (73 nạn nhân). Khởi công từ ngày 27-7, công trình Nhà bia tưởng niệm được hoàn thành vào ngày 22-12-2017 đã quy tập được nhiều khu mộ tập thể của các nạn nhân bị thảm sát. Công trình có tổng kinh phí 760 triệu đồng, trong đó ông Năm vận động người thân trong gia đình, các đối tác và một số Mạnh Thường Quân khác cùng đóng góp thực hiện.

"Nhà bia tưởng niệm là nơi để ngày lễ, tết người dân đến viếng hương, tưởng nhớ những đồng bào quê hương mình bị địch sát hại trong chiến tranh. Đồng thời, đây cũng là nơi nhắc nhở thế hệ trẻ hôm nay hãy trân quý hòa bình, phấn đấu xây dựng quê hương ngày một giàu đẹp hơn", ông Mai Năm nhắn nhủ. Ngày mai (11-2, tức 26 tháng Chạp), UBND xã Duy Nghĩa chủ trì, phối hợp chính quyền 3 xã Duy Thành, Duy Hải, Bình Dương cùng các nhà tài trợ, thân nhân các nạn nhân tổ chức lễ khánh thành Nhà bia tưởng niệm.

QUANG PHÚC