Loay hoay cơ chế vận hành

Để giải quyết nhu cầu bức thiết về môi trường, cung cấp nước sạch, không gian phát triển công nghiệp, công nghệ thông tin… Đà Nẵng đã thông qua chủ trương đầu tư nhiều công trình, dự án có nguồn vốn ngân sách rất lớn. Các dự án này đều có tính cấp bách, cần đầu tư từ ngân sách, tuy vậy làm xong thì chưa thể đưa vào khai thác như kế hoạch. Cụ thể, từ năm 2018 Đà Nẵng đã triển khai chủ trương đầu tư Cụm công nghiệp (CCN) Cẩm Lệ giai đoạn I (29 ha) tổng vốn 250 tỷ đồng. Trong quá trình thi công dự án rất chậm trễ, tới giữa năm 2022 mới hoàn thành xây dựng. Tuy nhiên, cho tới nay, CCN này vẫn chưa được đưa vào khai thác, chưa doanh nghiệp nào tiếp cận được mặt bằng sản xuất. Trong khi đó, thống kê cho thấy, Đà Nẵng hiện có 899 cơ sở muốn di dời vào CCN với nhu cầu sử dụng diện tích hơn 198 ha. Trong đó, cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường, có nguy cơ gây ô nhiễm là 612 (68%), phần còn lại là các doanh nghiệp có mong muốn di dời để mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh. Vì sao dự án đã làm xong hạ tầng, doanh nghiệp “khát khao” được thuê mặt bằng sản xuất, nhưng dự án vẫn “treo” gần 1 năm qua? Vướng mắc lớn nhất khiến CCN này làm xong vẫn “treo” chính là cơ chế quản lý, vận hành, đơn giá cho thuê. Do dự án đầu tư bằng vốn ngân sách nên vướng về việc giao đơn vị quản lý, vận hành, kinh doanh CCN, từ đó có cơ sở để giao đất, cho thuê đất với doanh nghiệp sản xuất.

Tương tự, dự án đầu tư Trạm trung chuyển rác thải đường Lê Thanh Nghị tổng vốn 171 tỷ đồng bằng ngân sách cũng đã xây dựng hoàn thành 1 năm trước song vẫn chưa đưa vào vận hành, khai thác chính thức. Mặc dù trước đó, Hội đồng nhân dân TP Đà Nẵng có nghị quyết chỉ đạo khẩn trương hoàn thành các hạng mục liên quan đến cấp phép, xây dựng đơn giá, tổ chức vận hành thử nghiệm trong tháng 9 năm 2022, nhưng trễ tiến độ 136 ngày vẫn chưa vận hành thử nghiệm.Theo lý giải của chủ đầu tư, đây là dự án mới, lần đầu triển khai tại Đà Nẵng do đó cơ chế vận hành, khai thác thử nghiệm tốn nhiều thời gian.

Một dự án đầu tư bằng ngân sách có tổng vốn rất lớn khác là Công viên phần mềm số 2 (giai đoạn 1). Dự án này được khởi công tháng 10-2020 có ý nghĩa quan trọng với sự phát triển công nghệ thông tin (CNTT), lĩnh vực mũi nhọn, tạo động lực phát triển kinh tế thành phố (TP). Theo thiết kế, công trình gồm khối nhà văn phòng ICT 20 tầng (hơn 26 ngàn m2 sàn); 2 khối nhà 8 tầng tổng diện tích sàn hơn 67 ngàn m2 cùng hạ tầng kỹ thuật, đáp ứng cho khoảng 6 ngàn vị trí làm việc trực tiếp về CNTT, công nghệ số. Tuy nhiên, công trình khởi công xây lắp chưa được bao lâu thì phải làm thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, tăng vốn đầu tư từ hơn 703 tỷ đồng lên hơn 986 tỷ đồng. Điều đáng nói, khi đang triển khai thi công dự án với khối lượng thi công gói thầu đạt 96% thì phải dừng thi công từ tháng 6-2022 do vướng mắc theo Báo cáo kết quả kiểm toán Nhà nước. Kế hoạch vốn bố trí cho dự án năm 2023 là 130 tỷ đồng, tuy nhiên đến nay vẫn chưa giải ngân được đồng nào. Vào tháng 9-2022, Đà Nẵng đã có công văn báo cáo Thủ tướng xem xét, thống nhất cho TP được tiếp tục đầu tư dự án từ nguồn ngân sách TP để sớm hoàn thành, đưa vào sử dụng. Tới tháng 1-2023, Đà Nẵng lại có công văn báo cáo Thủ tướng xin phép cho TP được phối hợp các bộ ngành liên quan sửa đổi, bổ sung một số điều trong nghị định quy định một số cơ chế đặc thù về đầu tư, tài chính, ngân sách và phân cấp quản lý với Đà Nẵng. Mục đích để tháo gỡ vướng mắc, sớm đưa dự án Công viên phần mềm số 2 vào sử dụng, tránh kéo dài gây lãng phí cho ngân sách nhà nước.

Không để “làm rồi tính”

Tuy nhiên, điển hình hơn cả vẫn là dự án nhà máy nước Hòa Liên tổng vốn đầu tư từ ngân sách 1.170 tỷ đồng. Dự án có công suất 120.000m3/ngày đêm, khởi công từ tháng 3-2020 đến tháng 3-2022 thì hoàn thành, vận hành thử nghiệm. Mặc dù vậy, mãi tới cuối tháng 3-2023 dự án này mới khánh thành, sau đó thì cũng chưa thể vận hành, khai thác do nhiều vướng mắc. Điều đáng nói, đây là dự án trọng điểm, mang tính cấp bách để giải quyết nhu cầu nước sinh hoạt cho TP, cần phải đầu tư công. Nhưng, khi xây dựng xong vào tháng 3-2022, nhà máy nước này không biết bàn giao cho đơn vị nào quản lý, vận hành. Bởi lẽ Ban quản lý dự án thì đã hoàn thành nhiệm vụ còn Công ty Cấp nước Đà Nẵng (Dawaco) thì đã cổ phần hóa, không thể quản lý, vận hành nhà máy nước là tài sản công này. Để tháo gỡ vướng mắc, cuối năm 2022, Chủ tịch UBND TP đã bổ sung nhiệm vụ để Trung tâm Quản lý hạ tầng đô thị thuộc Sở Xây dựng có chức năng cấp nước sạch, từ đó có thể quản lý, vận hành nhà máy nước Hòa Liên.

Mặc dù vậy, những vướng mắc khác lại phát sinh, đó là đội ngũ nhân lực có kinh nghiệm vận hành, đơn giá, công suất khai thác của nhà máy. Hiện tại hệ thống đường ống phân phối nước sinh hoạt từ các nhà máy nước tới người sử dụng là tài sản do Dawaco vận hành, khai thác. Dawaco cũng đã đầu tư các nhà máy nước, nâng công suất nhà máy hiện có, đảm bảo cung ứng đủ nước sinh hoạt cho khách hàng. Do vậy, công suất khai thác của nhà máy nước Hòa Liên khi hòa vào hệ thống phân phối của Dawaco cũng phải hài hòa. Hiện đơn vị vận hành nhà máy nước Hòa Liên đưa ra phương án khai thác với công suất 60.000m3/ngày đêm trong khi phương án của Dawaco là 30.000m3/ngày đêm, do đó chưa thống nhất được công suất khai thác của của nhà máy. Ngoài ra, vướng mắc về đơn giá cũng là nguyên nhân khiến nhà máy nước Hòa Liên chậm vận hành, khai thác. Để nhà máy không tiếp tục “treo” sau khi khánh thành, đơn giá nước sẽ được tạm tính theo đơn giá của nhà máy nước Cầu Đỏ (Dawaco). Tuy vậy, chi phí vận hành của các nhà máy nước khác nhau, do đó khi nhà máy nước Hòa Liên vận hành với công suất thấp, nguồn thu không đủ bù chi thì ngân sách TP sẽ cấp bù.

Rõ ràng, để các dự án đầu tư công thực sự phát huy hiệu quả, ngoài việc xác định nhu cầu bức thiết đầu tư, đẩy nhanh tiến độ, cần dự lường được những vướng mắc phát sinh, có giải pháp kịp thời tháo gỡ, đồng thời có phương án vận hành, khai thác chủ động, hiệu quả.

HẢI QUỲNH