Nhiều tàu giã cào từ nơi khác tràn vào đánh bắt dưới hình thức tận diệt hải sản ven bờ biển TT-Huế làm hư hỏng ngư lưới của ngư dân, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn lợi thủy sản (NLTS). Trong khi đó, ở vùng phá Tam Giang và các vùng nội đồng, do lợi nhuận cao nên nhiều người dân vẫn bất chấp hiểm nguy, ngang nhiên hành nghề đánh bắt thủy sản (TS) bằng xung điện.

Ám ảnh tàu giã cào

Đây cũng là vấn đề "nóng" từng được cử tri các xã ven biển "chất vấn" lãnh đạo Sở NN&PTNT tại kỳ họp HĐND tỉnh. Ngư dân Ngô Văn Thuận  (trú X. Phú Thuận, H.Phú Vang) bức xúc cho biết, gia đình ông cùng 2 hộ khác trong thôn cùng đầu tư đóng chiếc thuyền nan, lắp máy dưới 90CV để đánh bắt vùng lộng. Mỗi ngày ra biển đánh bắt được nhiều cá, mực, ghẹ... đảm bảo cuộc sống gia đình. Nhưng khoảng 2 năm nay, gia đình ông rơi vào cảnh điêu đứng do tàu giã cào cắt phá ngư lưới, đồng thời, làm cạn kiệt các loại hải sản vùng biển gần bờ. "Cuối tháng 6-2018, tàu tôi bủa lưới cách bờ chưa đầy 1 hải lý thì bị 2 tàu giã cào ở địa phương khác đến đánh bắt và quét luôn hàng trăm mét lưới. Trước đó, tàu giã cào đã phá hoại và cuốn gần 4.000 mét lưới mực của chúng tôi, gây thiệt hại trên 50 triệu đồng"- ông Thuận than thở.

Ngoài trường hợp của ông Thuận, hàng trăm ngư dân ở H.Phú Vang rơi vào cảnh khó khăn, mất sạch ngư lưới khi bị tàu giã cào quét qua vùng lộng. Ông Đặng Tiến Tùy-Chủ tịch UBND X.Phú Thuận cho biết: "Tàu giã cào hoành hành gần bờ ảnh hưởng rất lớn đến nghề đi biển truyền thống của bà con. Các tàu, thuyền loại nhỏ của ngư dân địa phương không thể hoạt động được. Bà con trong xã phải vay mượn để sắm ngư cụ, thế nhưng chưa làm được bao nhiêu thì bị tàu giã cào phá nát". Với ngư dân ven biển thuộc các huyện Phú Lộc, Phú Vang, Quảng Điền, Phong Điền, tàu giã cào trở thành nỗi ám ảnh. Chưa có con số thống kê cụ thể nhưng theo trình báo của ngư dân, số ngư cụ bị tàu giã cào phá hỏng thiệt hại lên đến tiền tỷ. Nhiều ngư dân bị mất ngư lưới, bị chủ tàu giã cào hăm dọa, uy hiếp nên đã bỏ nghề đánh bắt ven bờ.

Trả lời chất vấn HĐND tỉnh TT-Huế về vấn nạn tàu giã cào, ông Hồ Sỹ Nguyên, Giám đốc Sở NN&PTNT thừa nhận, mặc dù đã chỉ đạo đơn vị nghiệp vụ phối hợp với lực lượng chức năng cùng chính quyền địa phương ven biển tổ chức tuần tra xử lý, nhưng do nguồn lực còn hạn chế nên hàng năm lực lượng kiểm ngư của Chi cục Thủy sản và các đơn vị liên quan chỉ bố trí thực hiện được 10 chuyến (mỗi chuyến 3 ngày) tuần tra trên biển, 20 chuyến tuần tra đầm phá.  Năm 2017 đã xử lý 46 trường hợp với tổng số tiền xử phạt 130,5 triệu đồng. Từ đầu năm 2018 đến nay, Thanh tra Chi cục Thủy sản thực hiện 18 chuyến tuần tra, xử lý 26 trường hợp vi phạm, với số tiền xử phạt 78 triệu đồng, trong đó xử phạt 3 tàu giã cào ngoại tỉnh. Tuy nhiên, các đối tượng vi phạm hoạt động ngày càng tinh vi, manh động, chống trả quyết liệt lực lượng chức năng bằng cách đâm va vào tàu kiểm ngư hoặc chây ì trên biển. Đã từng có những sự cố khi xử lý như: tàu dân chìm khi truy đuổi, tàu kiểm ngư bị đâm hỏng... Cũng có trường hợp đã bắt được quả tang nhưng không thể cưỡng chế đưa tàu vi phạm vào bờ để xử lý được vì tàu kiểm ngư yếu, lực lượng mỏng...

Ông Nguyễn Quang Vinh Bình-Chi cục trưởng Chi cục Khai thác và bảo vệ NLTS tỉnh khẳng định, đánh bắt bằng hình thức giã cào đã làm suy giảm NLTS ven bờ, ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và sinh sản của các loài hải sản, phá hoại ngư lưới của ngư dân vùng bãi ngang vốn sống dựa vào khai thác thủy sản truyền thống gần bờ. Trước mắt, UBND tỉnh đã chỉ đạo ngành NN & PTNT xây dựng kế hoạch phòng chống giã cào ven bờ, trong đó, đưa ra giải pháp kỹ thuật thả chà rạo nhân tạo chống lưới giã cào của các tàu lưới kéo xa bờ vào vùng biển ven bờ để khai thác hải sản; đồng thời, kết hợp với tuyên truyền vận động các cộng đồng ngư dân phối hợp tham gia công tác bảo vệ ngư trường ven biển. Sở NN & PTNT vừa ban hành kế hoạch về thí điểm phòng chống tàu giã cào xâm hại vùng biển ven bờ bằng thiết bị cắt cáp kết hợp với chà rạo nhân tạo để triển khai thực hiện trong năm 2019.

Nỗi lo khai thác thủy sản kiểu tận diệt

Thời gian gần đây, tình trạng dùng xung điện khai thác TS mang tính hủy diệt trên vùng đầm phá Tam Giang diễn ra khá phức tạp khiến NLTS, nhất là TS nước ngọt cạn kiệt. Tại các xã: Điền Lộc, Phong Chương, Phong Hòa, Phong Bình... (H.Phong Điền), không ít người mang theo bình kích điện ra các cánh đồng ngập nước để chích điện bắt cá, tôm.

Tương tự, tại các cánh đồng thuộc địa bàn X.Hương Phong (TX Hương Trà), Phú Thanh (H.Phú Vang); vấn nạn đánh bắt TS kiểu tận diệt như: thả lừ xếp, lưới kéo gắn xung điện, vó đèn, chích điện... diễn ra phức tạp. Ông Nguyễn Văn Khoa- một nông dân ở X.Hương Phong bức xúc nói, nạn kích điện hoành hành kiểu này tôm cá làm gì còn chỗ sống. Để hạn chế tối đa tình trạng sử dụng các phương tiện đánh bắt TS mang tính hủy diệt, thời gian gần đây, lực lượng chức năng TX Hương Thủy đã tổ chức hàng chục đợt kiểm tra, truy quét và tiêu hủy hàng trăm thiết bị, ngư lưới cụ dùng để đánh bắt TS trái phép. Tuy nhiên, theo lực lượng chức năng vẫn còn một số hộ dân lén lút đánh bắt vào ban đêm nên rất khó phát hiện. Theo ông Hồ Sỹ Nguyên, năm 2018, Chi cục Thủy sản phối hợp với lực lượng chức năng địa phương thực hiện hơn 30 chuyến tuần tra đầm phá, đã xử lý 70 trường hợp khai thác thủy sản theo kiểu hủy diệt, xử phạt hàng trăm triệu đồng.

HẢI LAN