(Cadn.com.vn) - Một buổi trưa hè, chúng tôi mục kích hình ảnh nhủi ốc rất ấn tượng: hai anh em vác nhủi xuống bàu nước trong xanh, hai tay nắm hai cán nhủi vừa đi vừa đẩy vừa lắc. Họ đi khoảng vài chục mét thì dừng lại, nâng nhủi lên lấy ốc bỏ vào giỏ rồi nhủi tiếp.
Trao đổi với chúng tôi bên bờ ao, hai anh em ruột Lê Quyền (43 tuổi) và Lê Điểu (42 tuổi), đều trú tại thôn An Hòa, xã Điện Phong (H. Điện Bàn, Quảng Nam), cho biết: "Nghề nhủi này là cha truyền con nối. Ông nội tôi truyền lại cho cha, cha truyền lại cho chúng tôi và đã đi nhủi từ năm 15 - 17 tuổi".
Nghề nhủi cũng có mùa: tháng 9, tháng 10 thì đi nhủi cá, ra giêng trở đi thì nhủi ốc hút, nhủi tép... Mỗi loại hải sản đều có dụng cụ nhủi phù hợp... Dụng cụ nhủi bắt cá có hai cái cán bằng ngọn tre chéo nhau hình chữ X, giữa hai ngọn tre là một tấm "sáo" bện bằng những cọng tre vót nhỏ, đầu dưới là một miếng gỗ có lưỡi mỏng. Khi "nhủi", nước sẽ thoát ra qua những cọng tre, chỉ còn lại cá hoặc những gì có trong nước. Nhủi có nhiều loại như: nhủi đụt thì dài khoảng 2,6 mét và lớn hơn, dưới lưỡi nhủi có gắn thêm một cái phao bằng hai hoặc ba ống tre (kín mắt) nhằm không cho nhủi chìm. Gần cuối thân nhủi, người ta lắp một cái vỉ bằng nan tre đan thưa, nhằm cản không cho rác vào cái túi bằng vải lắp ở cuối thân nhủi để chứa cá, tép... Nhủi đụt có thể nhủi nước cạn bắt tôm, tép dưới sông, ao.
Nhủi ốc giống như nhủi đụt, nhưng giữa các cọng tre bện thưa và lớn hơn chỉ để giữ ốc hút lại, bùn, đất theo nước thoát ra ngoài. Anh Điểu cho hay, trung bình mỗi ngày nhủi, mỗi người được khoảng 30kg ốc hút, bán được 12.000 đồng/kg. Còn đi nhủi tép thì ngày được khoảng một ang (30 chén), bán 10.000 đồng/chén. Trừ chi phí, mỗi người kiếm khoảng 200.000 đồng/ ngày. Địa bàn nhủi khắp các vùng sông hồ, bàu, đầm... ở Quảng Nam - Đà Nẵng, có khi xa ra đến TT- Huế nhủi đến chiều mới về.
Theo anh Quyền, đi nhủi cá muốn mau đầy giỏ thì phải đi cho đông người, nhiều nhủi, dàn hàng ngang, hai tay nắm cán nhủi vừa chạy vừa đẩy. Cá bị động, nhảy tứ tán, nhiều khi cá từ nhủi này nhảy qua nhủi khác, may nhờ rủi chịu, kể cũng vui. Còn nhủi ốc hút thì chỉ cần vài ba người nhủi có bạn cho vui... là được.
Người dân Quảng Nam có câu ca: "Siêng đi tát, nhác đi câu, muốn cho đầy bầu về vác nhủi". Thật vậy, trong các dụng cụ đánh bắt cá như cái lờ, tay lưới, cái đó, cần câu... thì cái nhủi khá độc đáo. Ngoài chức năng bắt cá, nó còn mang ít nhiều dáng dấp "nghệ thuật", mà tổ tiên cư dân lúa nước ta đã dày công chế tác. Những cái nhủi này thu hút nhiều du khách nước ngoài tò mò xem và chụp ảnh.
