Những đứa trẻ trong nhà lao Đà Lạt

Thứ năm, 11/09/2008 00:00

(Cadn.com.vn) - Khi bị bắt, họ đều là những đứa trẻ còn rất nhỏ, đến nỗi bọn cai ngục tin rằng có thể dễ dàng “nhồi sọ” họ để những tù nhân nhí này quay lại chống phá cách mạng Việt Nam. Thế nhưng, Nhà lao thiếu nhi (NLTN) Đà Lạt đã khiến chính quyền Sài Gòn khiếp sợ bởi ý chí kiên cường và sự đấu tranh phi thường của những tù nhân - những đứa trẻ nơi đây.

Nhà tù độc nhất miền Nam

Năm 1971, chính quyền Sài Gòn lập ra NLTN Đà Lạt. Đây là nhà tù duy nhất để giam giữ “những chiến sĩ nhí”. Nhà lao này được gọi là “Trung tâm giáo huấn thiếu nhi Đà Lạt” với hy vọng chứng tỏ với dư luận rằng, chính quyền không giam giữ trẻ vị thành niên. Nhưng thực chất chốn lao tù này cũng tàn khốc giống như mọi nhà lao khác thời ấy. Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt giam giữ hơn 600 chiến sĩ cách mạng trong độ tuổi 12-17 từ khắp miền Nam, trong đó ở Quảng Nam – Đà Nẵng đông nhất với hơn 400 người.

Tại Nhà lao Đà Lạt, người ta đã dùng rất nhiều cách để dụ dỗ, mua chuộc những tù nhân thiếu nhi nhưng không thành công. Chị Huỳnh Yên Trầm My - tù nhân nhỏ tuổi nhất ở nhà lao (12 tuổi) -cho biết: “Một ngôi chùa và một nhà thờ Thiên Chúa giáo đã được xây dựng trong nhà lao này. Hằng tuần, các nhà sư và cha xứ thay nhau vào nói chuyện chính trị, chủ yếu là nói xấu cách mạng để nhằm lung lạc ý chí của anh em. Nhưng mọi người ở đây rất đoàn kết và đoán trước được âm mưu đó nên tổ chức nhiều cuộc đấu tranh chống lại”. Không thực hiện được âm mưu dụ dỗ, lãnh đạo nhà tù chuyển sang đàn áp...

Những đứa trẻ ngày ấy

Trước sự truy bức của trại tù, nhiều tù nhân thiếu nhi Đà Lạt đã thể hiện sự nghĩa khí, kiên cường một cách phi thường. Họ cương quyết chống chào cờ, tổ chức diệt ác trong trại giam và đặc biệt là mổ bụng để phản đối đàn áp của nhà tù. Anh Trần Phi Hùng, người bị đưa về Nhà lao Đà Lạt sớm nhất, vẫn còn nhớ như in những ngày tháng đã qua: “Bọn chúng tra tấn dã man lắm, ai không chịu đứng lên chào cờ ba que là chúng nhốt vào xà lim, cho nhịn đói và ngày ba bữa đều bị đánh. Đà Lạt mùa đông lạnh thấu xương, thế mà nửa đêm chúng lại tạt nước vào anh em chúng tôi. Nhiều anh mặc dù bị đòn rất nặng nhưng vẫn lao vào đỡ đòn cho người khác. Lúc đó, chỉ cần chúng tôi viết một tờ đơn nói xấu cách mạng thì sẽ được tự do ngay lập tức nhưng hơn 600 anh em không ai làm như thế”.

Để chống lại đàn áp của trại tù, các tù nhân nhí đã nghĩ ra cách rất táo bạo: mổ bụng đấu tranh. Rất nhiều người đã đăng ký tham gia nhưng chỉ có 3 người có được “vinh dự” này, đó là anh Nguyễn Văn Thu, Mai Bốn và Thái Bá Tro. Ngày diễn ra cuộc mổ bụng, bọn cai ngục tái xanh mặt khi chứng kiến sự gan góc của những chiến sĩ nhỏ tuổi.

Cao điểm của những cuộc đấu tranh ở NLTN Đà Lạt là vào năm 1973, khi các tù nhân ở đây nổi dậy làm chủ nhà lao này trong vòng một ngày, điều chưa hề xảy ra ở bất cứ nhà lao nào khác dưới chế độ cũ. Khi đó, hàng trăm binh lính đối phương bao vây bên ngoài, các chiến sĩ nhỏ tuổi cầm gậy gộc đứng bên trong cố thủ. Cuộc chiến diễn ra giằng co, cuối cùng bọn cai ngục phải thừa nhận: “Chịu thua lũ con nít này!”. Từ đó, biết không thể khuất phục được các tù nhân nhí nên năm 1974, chính quyền Sài Gòn đã phải giải tán NLTN Đà Lạt.

Những tù nhân thiếu nhi ngày ấy.

Ngày hội ngộ

Sau khi rời khỏi NLTN Đà Lạt, những chiến sĩ nhỏ tuổi đã phân tán mỗi người một nơi, rất nhiều người trong số họ vẫn tiếp tục chiến đấu và ngã xuống cho đến ngày đất nước được hoàn toàn giải phóng, thống nhất. Mới đây, sau bao nhiêu năm xa cách, họ mới được gặp lại nhau trong một cuộc hội ngộ hiếm hoi. “Cuộc sống của rất nhiều anh em bây giờ khó khăn lắm vì lúc nhỏ bị tra tấn dã man quá nên về già có những biến chứng rất nặng nề, không còn sức để lao động”, anh Hùng rưng rưng nói.

Để giúp đỡ những đồng đội gặp khó khăn, Hội những cựu tù thiếu nhi Đà Lạt đã lập ra quỹ “Sáng mãi tình đồng đội”. Trong thời gian qua, Hội cũng đã tìm được rất nhiều hài cốt của những liệt sĩ, từng bị giam giữ tại NLTN Đà Lạt. Ngoài ra, Hội cũng đã xây dựng một ngôi nhà tình nghĩa cho mẹ Lê Thị Thơm, mẹ của liệt sĩ Trần Bình - người từng bị giam ở nhà lao này. Song, rất nhiều người cựu tù Đà Lạt hiện nay không được hưởng các chế độ theo quy định của Nhà nước. Vì NLTN Đà Lạt trước đây được gọi là "Trung tâm giáo huấn" nên có ý kiến cho rằng, đó không phải là một nhà lao giam giữ tù nhân chính trị...

Ngày 5-9 vừa qua, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã tiếp thân mật đoàn đại biểu 30 cựu tù yêu nước NLTN Đà Lạt. Tại cuộc gặp, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết khẳng định: Đảng, Nhà nước luôn ghi nhận và đánh giá cao những cống hiến, hy sinh mất mát của các chiến sĩ cách mạng nhỏ tuổi tại NLTN Đà Lạt trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ủng hộ nguyện vọng của các anh chị em cựu tù về việc công nhận NLTN Đà Lạt là Di tích lịch sử chiến tranh, và có hình thức khen thưởng xứng đáng đối với các tập thể, cá nhân đã tham gia lãnh đạo, đấu tranh trực diện kẻ thù. Được biết, sắp tới, Trung ương Đoàn sẽ cho xuất bản một cuốn sách nói về những hành động anh dũng của các chiến sĩ trong NLTN Đà Lạt, qua đó nhằm giáo dục lòng yêu nước và ý chí quật cường cho thế hệ trẻ ngày nay.