(Cadn.com.vn) - Ông Trần Thiết (1937, trú Cẩm Toại Tây, Hòa Phong) ngồi trầm tư trước mộ phần người thân, mắt đăm đăm hết nhìn ngôi mộ lại nhìn về phía xa xăm. Bởi ông hiểu rất rõ đây chỉ là ngôi mộ “gió”. Trong ngày khánh thành Công viên Nghĩa trang Liệt sĩ (NTLS) Hòa Phong – Hòa Vang (TP Đà Nẵng), rất nhiều gia đình có thân nhân liệt sĩ chưa tìm được hài cốt bố mẹ, anh, chị, con, em mình đều có chung nỗi niềm, tâm trạng ấy.

Ông Thiết cho biết, giai đoạn chống Mỹ, thôn 14 quê ông (nay là Cẩm Toại Tây) luôn chìm trong khói lửa chiến tranh. Những năm 1964-1965, bà Nguyễn Thị Hướng - mẹ ông cũng như bao người mẹ khác lần lượt động viên các con lên đường tham gia cách mạng. Hòa bình lập lại, mẹ ông liên tiếp nhận giấy báo tử các con: LS Trần Quán (1943), nhập ngũ năm 1964, hy sinh năm 1968 tại  Điện Bàn, Quảng Nam, chức vụ B phó đơn vị Q92 Quảng Đà; LS Trần Văn Quế (1945) nhập ngũ năm 1965, hy sinh năm 1967 tại Quảng Ngãi, chức vụ chiến sĩ Trung đoàn 1, Sư đoàn 2...

Ông kể đứt đoạn: “Các em tôi không về, mẹ tôi kiên nhẫn chờ đợi. Tôi không tường tận nỗi đau của mẹ như thế nào, nhưng có những đêm, chợt thức giấc, tôi thấy bóng mẹ im lìm bên ngọn đèn dầu, tóc bạc như mây. Mỗi lần như vậy, tôi âm thầm khóc, mong ước phải chi cha còn sống để sẻ chia cùng mẹ”... “Tôi không hiểu bằng sức mạnh diệu kỳ nào mà mẹ tôi có thể sống và chịu đựng được trong nỗi cô đơn mất mát ấy”... “Tôi đã đến hầu hết các NTLS ở H. Điện Bàn (Quảng Nam) và một số NTLS tỉnh Quảng Ngãi, trong bạt ngàn những ngôi mộ trắng xóa có tên và không tên, những mong tìm được các em tôi trong đó nhưng... Mẹ tôi mất 17 năm rồi. Trước cơn bạo bệnh, mẹ vẫn đau đáu mong các con trở về”...

Ông Thiết trầm tư trước những ngôi mộ “gió” em mình.

Hơn nửa đời người, ông Thiết chắt bóp, gom góp từng đồng để đi tìm hài cốt người thân. Hết tiền lại về nhà lao động tích cóp. Thời gian cứ trôi đi mà lời hứa với mẹ “tìm đưa các em về”, ông vẫn không sao thực hiện được... Hơn 35 năm sau ngày đất nước thống nhất, mọi vết thương đã thành vết sẹo mờ, dấu tích chiến tranh trên mặt đất gần như đã bị thiên nhiên và bàn tay con người xóa sạch, có chăng chỉ còn lại những ký ức khốc liệt về cuộc chiến đôi khi vẫn còn hiện hữu trong tâm trí của những gia đình có hoàn cảnh như ông.

Đã có nhiều Ban quy tập hài cốt liệt sĩ được thành lập, và không biết bao lần theo chân các thân nhân LS trong hành trình đi tìm hài cốt người thân, chúng tôi hiểu lắm nỗi lòng của những bậc cha mẹ, những người vợ, người con LS khi chưa tìm được người thân để đưa về quê đoàn tụ. Và những gia đình liệt sĩ như ông Thiết cần lắm những thông tin chính thống để tìm được hài cốt người thân, phần nào xoa dịu những nỗi đau mất mát.

Bài, ảnh: An Dương