Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng cho biết với khí hậu khắc nghiệt, cùng xuất phát điểm kinh tế rất thấp, tỉnh Quảng Trị vẫn mãi chưa thể bứt phá, chưa để lại được dấu ấn đậm nét trong liên kết vùng miền Trung. Đó cũng là trăn trở của các thế hệ lãnh đạo tỉnh qua các thời kỳ. Nhưng những năm gần đây, khi đảm bảo an ninh năng lượng song song phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu trở thành vấn đề quan tâm của Việt Nam cũng như toàn cầu, Chính phủ đã nhạy bén và nhanh chóng có những quyết sách, chủ trương khuyến khích phát triển các loại hình năng lượng tái tạo thì đây chính là bước ngoặt để tỉnh Quảng Trị nhận ra tiềm năng cũng như mạnh dạn kêu gọi đầu tư, phát huy tiềm năng "nắng to, gió lớn" trở thành năng lượng sạch. Theo khảo sát, tốc độ gió trung bình tại khu vực phía Tây tỉnh Quảng Trị đạt vận tốc hơn 7m/s; tổng giờ nắng bình quân và cường độ bức xạ mặt trời cao với hơn 1.910 giờ nắng/năm, bức xạ trung bình 4,35 kWWh/m2/ngày, thời gian nắng kéo dài đặc biệt vào từ tháng 4 - tháng 10 hàng năm.

Đây đã từng trong một thời gian dài được coi là bất lợi đối với phát triển kinh tế của tỉnh. Nhưng hiện nay, những bất lợi này đã trở thành nguyên liệu "đầu vào" để sản xuất ra một sản lượng điện năng lớn, vừa góp phần đảm bảo anh ninh năng lượng quốc gia, vừa góp phần quan trọng cho sự chuyển mình kinh tế xã hội của tỉnh. Quảng Trị cũng còn có tiềm năng rất lớn để phát triển điện khí ngoài khơi - loại hình năng lượng hóa thạch nhưng phát thải carbon ra môi trường thấp. Cũng theo Giám đốc Sở Công Thương Lê Tiến Dũng, tính đến nay, tỉnh Quảng Trị đã có 19 dự án điện gió với tổng công suất đặt 714MW, đưa vào vận hành thương mại 671,1MW; 3 dự án điện mặt trời với tổng công suất 127MW và 11 dự án thủy điện với tổng công suất 167,5MW cũng đã đưa vào vận hành thương mại. Tổng công suất đã hoàn thành công tác xây lắp trên địa bàn tỉnh đến thời điểm này là 1.008,5MW (chưa bao gồm khoảng 100MW hệ thống điện mặt trời mái nhà).

Trong thời gian tới, tỉnh Quảng Trị phấn đấu hoàn thành và phát điện thương mại khoảng 2.500 - 3.000MW giai đoạn đến năm 2025 và khoảng trên 9.300MW giai đoạn đến năm 2030. Bức tranh công nghiệp năng lượng Quảng Trị đã có "hình hài, dáng dấp" và là minh chứng cho những nỗ lực, hướng đi của tỉnh trong việc xác định công nghiệp năng lượng là một trong 3 trụ cột kinh tế của tỉnh là chính xác. Từ những tiềm năng và kết quả bước đầu, công nghiệp năng lượng được tỉnh xác định là lĩnh vực đột phá phát triển, hướng ưu tiên phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh, hướng Quảng Trị trở thành một trung tâm năng lượng của miền Trung và cả nước.

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Trần Đình Thiên, Chuyên gia kinh tế, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế phấn khởi khi Quảng Trị đang hiện thực hóa để trở thành trung tâm năng lượng của cả nước và khu vực; lật ngược tình thế biến những bất lợi thành yếu tố có lợi để phát triển kinh tế - xã hội, trong đó đẩy mạnh phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo. Theo nghiên cứu, Quảng Trị về mặt nguyên tắc đang có những lợi thế, tiềm năng rất lớn phát triển năng lượng gió, mặt trời, năng lượng khí. Theo logic phát triển truyền thống trước đây tại Quảng Trị điều kiện tự nhiên bất lợi, liên kết khó khăn; quy mô kinh tế nhỏ nên thu hút đầu tư rất khó khăn; cấu trúc phát triển còn nhỏ; manh mún, thiên tai, biến đổi khí hậu cũng là một đe dọa. Quảng Trị chỉ cần lật ngược tư duy phát triển thì có thể bứt phá mạnh hơn.

Cụ thể, thay đổi tư duy phát triển: khái niệm Quảng Trị cái gì cũng bất lợi hiện đã không còn đúng. Những bất lợi đó đã trở thành lợi thế phát triển của thời đại tương lai. "Nắng, gió" đang trở thành lợi thế phát triển cho Quảng Trị. Cơ hội của thời đại làm cho Quảng Trị có cơ hội phát triển mới. Thay đổi cách tiếp cận phát triển: khát vọng của Quảng Trị phải gắn với mảnh đất bình yên của con người và năng lượng tái tạo là một trong những giải pháp giữ cho mảnh đất này trong sạch. Giải pháp phải khác biệt, có những động lực mới cho phát triển: đó là năng lượng tái tạo; du lịch; khác biệt đẳng cấp; đô thị của Quảng Trị phải là những đô thị đặc sắc. Quảng Trị được dự báo có tiềm năng hơn 14.000 MW. Với đặc thù địa hình, khu vực phía Tây của tỉnh sẽ là "thủ phủ điện gió", khu vực phía Đông phát triển điện khí, điện mặt trời và nhiều tiềm năng điện gió ngoài khơi.

Ông Nguyễn Như Chinh, Phó Chủ tịch Hội năng lượng sạch Việt Nam cũng nhấn mạnh Quảng Trị cần phát triển điện gió bền vững. Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam luôn sẵn sàng tạo điều kiện và trợ giúp để các doanh nghiệp đầu tư dự án điện gió tại tỉnh Quảng trị phát triển hơn nữa. Hiệp hội có thể tư vấn, trợ giúp, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho các doanh nghiệp đầu tư dự án điện gió và là cầu nối giữa các doanh nghiệp đầu tư dự án điện gió với cơ quan nhà nước. Còn theo TS. Nguyễn Đình Cung, Chuyên gia Kinh tế, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương thì Quảng Trị đang bắt nhịp theo xu hướng phát triển năng lượng theo hướng hóa thạch sang năng lượng xanh. Tỉnh nên xem phát triển năng lượng là động lực phát triển kinh tế, tuy nhiên phải chú trọng đô thị hóa và công nghiệp hóa. Tại hội nghị, ông Đỗ Đức Hùng, Trưởng ban Kế hoạch, Tổng Công ty Truyền tải Điện quốc gia cũng nêu rõ cần có sự hỗ trợ của địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng để xây dựng bổ sung hệ thống truyền tải điện.

Tiếp thu nhiều ý kiến đóng góp quan trọng từ các chuyên gia, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị khẳng định hội thảo đã mang đến một làn gió mới, với những ý kiến vô cùng trí tuệ, tâm huyết và có giá trị thực tiễn cao; đặc biệt đánh giá cao các ý kiến đóng góp tại hội thảo, đồng thời, chỉ đạo các cơ quan tỉnh nghiêm túc tiếp thu, làm cơ sở tham mưu, hoạch định, quản lý, điều hành, thực sự đưa những ý kiến tại hội thảo này vào thực tiễn cuộc sống trong thời gian tới. Quảng Trị trở thành trung tâm năng lượng miền Trung là hoàn toàn có cơ sở từ khoa học, thực tiễn, tiềm năng và quyết tâm chính trị và là hướng đi đúng, trúng, tạo ra bước đột phá quan trọng trong thời gian đến.

BẢO HÀ