(Cadn.com.vn) - Nguyên nhân sự cố môi trường ven biển miền Trung dẫn đến sinh vật biển chết hàng loạt đã được công bố tại phiên họp thường kỳ của Chính phủ chiều 30-6. Theo đó, Formosa Hà Tĩnh đã nhận trách nhiệm gây ra sự cố môi trường trên, công khai xin lỗi Chính phủ, nhân dân Việt Nam đồng thời chấp nhận bồi thường 500 triệu USD và cam kết không để tái diễn sự cố tương tự.

Tóm tắt diễn biến sự cố này, Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà nói, trong tháng 4-2016 tại ven biển 4 tỉnh miền Trung gồm Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế đã xảy ra sự cố môi trường nghiêm trọng làm hải sản chết bất thường, gây thiệt hại lớn về KT-XH, môi trường biển, ảnh hưởng xấu đến người dân, ANTT. Ngay khi có thông tin sự cố, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã quyết liệt chỉ đạo các biện pháp hỗ trợ tạo ổn định cuộc sống của người dân vùng thiệt hại, giữ vững ANTT, xác định làm rõ nguyên nhân, đối tượng gây ra sự cố để có giải pháp xử lý. Các bộ, ngành đã huy động hơn 100 chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành từ 30 cơ quan trong và ngoài nước, tổ chức thu thập, có sự phản biện của các chuyên gia quốc tế đã xác định có nguồn thải lớn xuất phát từ khu vực Vũng Áng (Hà Tĩnh) chứa các độc tốc nguy hại theo dòng hải lưu di chuyển hướng Bắc-Nam qua 4 tỉnh. Đây là nguyên nhân làm hải sản và sinh vật biển chết hàng loạt nhất là ở tầng đáy.

Bộ TN&MT chủ trì cùng các bộ ngành tổ chức rà soát các nguồn thải, thành lập đoàn kiểm tra liên ngành và đã phát hiện Cty gang thép Hưng Nghiệp Formosa (FHS) đã có một số hành vi vi phạm. Đoàn cũng xác định những sự cố xảy ra trong quá trình vận hành của Formosa dẫn đến nước thải từ Cty xả ra biển có chứa các độc tố như Phenol, Cyanua vượt quá mức cho phép nhiều lần. Theo kiểm tra, chỉ duy nhất Formosa có thải ra các chất độc tố này. Từ các căn cứ trên, Bộ TN&MT chủ trì với các bộ ngành đã thẩm định kỹ lưỡng, tham vấn các nhà khoa học trong và ngoài nước và kết luận: Những vi phạm và sự cố trong quá trình thi công vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy của FHS là nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường biển nghiêm trọng, làm hải sản chết bất thường tại 4 tỉnh miền Trung thời gian qua.

Từ những chứng cứ khách quan, khoa học, Bộ TN&MT cùng các bộ ngành liên quan đã nhiều lần làm việc với Tập đoàn Formosa Đài Loan, Cty Formosa Hà Tĩnh để tới ngày 28-6, phía Formosa Hà Tĩnh đã nhận trách nhiệm về việc gây ra sự cố môi trường làm hải sản chết hàng loạt vừa qua. Cũng theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, phía Formosa Hà Tĩnh đã công khai xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam vì để xảy ra sự cố môi trường nghiêm trọng trên. Formosa cũng thực hiện bồi thường về kinh tế cho người dân và hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, bồi thường xử lý ô nhiễm và phục hồi môi trường ven biển tại 4 tỉnh miền Trung với tổng số tiền trên 11.500 tỷ đồng (500 triệu USD). Bên cạnh đó, Formosa sẽ khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế của hệ thống xử lý chất thải, nước thải, hoàn thiện công nghệ sản xuất, đảm bảo xử lý triệt để các chất thải độc hại trước khi thải ra môi trường theo yêu cầu của các cơ quan quản lý nhà nước để không tái diễn sự cố môi trường như đã xảy ra. Formosa cũng cam kết phối hợp với các bộ ngành của Việt Nam và các tỉnh miền Trung xây dựng các giải pháp đồng bộ để kiểm soát môi trường biển miền Trung, bảo đảm phòng chống ô nhiễm, tạo niềm tin với Việt Nam.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá đây là sự cố môi trường nghiêm trọng ở nước ta lần đầu tiên xảy ra. Ngay khi phát hiện tình hình, Thủ tướng, các ngành chức năng cùng các địa phương liên quan đã tập trung chỉ đạo xử lý kiên quyết, liên tục, bình tĩnh, đúng mức với nhiều cách đấu tranh khác nhau. Thủ tướng cũng đặc biệt ghi nhận sự đóng góp to lớn của các nhà khoa học tham gia vào công việc này. Đến nay, với hình thức đấu tranh cần thiết, công khai, phía Formosa đã công nhận vi phạm, ký biên bản với nhiều nội dung quan trọng như công khai xin lỗi, bồi thường, cam kết nâng cấp công nghệ, không để xảy ra sự cố tương tự...

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, các bộ, ngành, địa phương cần triển khai ngay và đồng bộ các giải pháp như bồi thường, hỗ trợ chuyển đổi nghề cho người dân bảo đảm công khai, minh bạch, sát thực tế; giám sát và yêu cầu Formosa Hà Tĩnh thực hiện đầy đủ trách nhiệm như đã cam kết; tập trung xử lý, khắc phục môi trường biển bị ô nhiễm; làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm theo qui định pháp luật những tổ chức, cá nhân sai phạm liên quan đến sự cố môi trường này. Qua sự cố này, Thủ tướng cũng chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương phải nâng cao trách nhiệm, năng lực quản lý nhà nước, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực thi pháp luật đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển bền vững. Đây cũng là bài học cho các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư phải tuân thủ nghiêm các qui định của pháp luật trong đó có pháp luật về bảo vệ môi trường.

Hải Hậu - D.H