(Cadn.com.vn) - Thời gian qua, dư luận ở TP Hội An, Quảng Nam, đặc biệt là giới quan tâm đến đồ cổ xôn xao về thông tin: một tấm bia đá (khắc bằng chữ Nhật) được phát hiện trong gốc một cây đa hàng trăm năm tuổi, giữa lòng phố cổ ghi lại sơ đồ về một kho báu. Tin đồn rằng, đã có những khách du lịch Nhật tìm đến và theo sơ đồ trên tấm bia tìm được nhiều cổ vật. Lại có thông tin, cơ quan chức năng ở Hội An đã đào được cả xe vàng chôn dấu theo sơ đồ. Vậy sự thật về tấm bia này thế nào...?

Tấm bia đá ghi sơ đồ kho báu?

Một ngày đầu tháng 4-2008, chúng tôi tìm đến tấm bia đá “kỳ bí” nằm cách đầu đường Phan Châu Trinh khoảng 50m, thuộc tổ 2, khối 4, P. Cẩm Phô, TP Hội An. Tấm bia nằm giữa gốc cây hàng trăm năm tuổi, xung quanh rễ cây đa bao trùm, nhưng đã được dọn sạch sẽ, dưới chân bia đặt mấy lư hương còn mới.

Tìm người để hỏi về nguồn gốc, lai lịch tấm bia, chúng tôi được ông Hà Tin (trú nhà số 139, đối diện với gốc cây đa) cho biết: Ông năm nay đã 57 tuổi, nhưng từ khi còn nhỏ ông đã thấy cây đa cao lớn như bây giờ, còn tấm bia này ông cũng thấy nó từ hồi bé, nhưng qua thời gian, rễ cây mọc trùm lên, rồi che khuất tấm bia đi.

Một anh xe thồ kể “vanh vách”: Cách đây một thời gian, có một nhóm thanh niên người Nhật đi du lịch tìm đến gốc đa, họ cắt rễ, đục gốc cây để tìm tấm bia. Rồi họ ghi chép những chữ và hình ký hiệu trên tấm bia. Ngay sau đó, họ tìm đến gốc đa cổ thụ khác ngay sau lưng đình Cẩm Phô (cách tấm bia khoảng 100m), rồi đào tìm cổ vật. Khi hỏi, bà con có trông thấy họ tìm được cổ vật gì không? Tất cả cùng cười, nhưng đều khẳng định chuyện những người Nhật đến chặt rễ cây và ghi chép những chữ, sơ đồ trên bia là có thật(?). Có người cho biết thêm, ngay sau đó Trung tâm Quản lý bảo tồn di tích (QLBTDT) Hội An cũng cử cán bộ xuống gốc cây đa tìm hiểu và đã đào được bên gốc đa cả một xe vàng và nhiều cổ vật chở về kho Trung tâm(?)...

Khách du lịch tham quan tấm bia đá cổ dưới gốc đa ở P. Cẩm Phô, TP Hội An.

Sự thật về tấm bia đá ghi sơ đồ kho báu ở Hội An

Ông Nguyễn Chí Trung - Giám đốc Trung tâm QLBTDT Hội An cho biết: Trung tâm đã phát hiện tấm bia dưới gốc đa này từ lâu, và cũng có một số người Nhật đến chụp ảnh, ghi chép về tấm bia. Khi có thông tin về chuyện tấm bia ghi sơ đồ của một kho báu, Trung tâm đã cử cán bộ xuống đục, chặt rễ gốc cây đa, dọn dẹp sạch sẽ để lộ hẳn tấm bia ra như hiện nay cho mọi người dễ tham quan, xem xét. Ông Trung cho biết, chữ được ghi trên tấm bia cổ là chữ Nôm, được viết theo lối “trấn yểm”, nên ít người đọc được.

Những năm trước đây, một nhà sử học có tên tuổi (nay đã mất) đã dịch những chữ trên bia, theo ông nó có nội dung: “Úm ba na nị bát ni hồng”. Trong truyện Tây Du Ký, sau khi đè Tề Thiên Đại Thánh dưới Ngũ Hành Sơn, trên ngọn núi, Phật tổ đã dán lá bùa có câu niệm chú “trấn yểm” trên. Cũng là người chuyên nghiên cứu sử học, theo ông Trung, trong suốt 3 thập niên đầu thế kỷ XVI, các thương nhân Nhật Bản đã vượt biển ra nước ngoài buôn bán, trong đó có Việt Nam. Chỉ trong vòng hơn 30 năm đầu thế kỷ XVI đã có 356 chiếc thuyền buôn xuất dương, trong đó có 71 thuyền đến Hội An.

Tấm bia đá cổ dưới gốc đa ở P. Cẩm Phô, TP Hội An.

Việc buôn bán của người Nhật lúc đó rất phát đạt, vì họ mang đến nhiều hàng hóa quý, cần thiết cho triều đình chúa Nguyễn Hoàng như hàng xa xỉ phẩm, súng đạn... nên được ưu tiên tự do hoạt động buôn bán, quản lý mọi hoạt động trong khu phố người Nhật ở Hội An. Hồi đó người Nhật đã xây chùa Cầu, được làm bằng gỗ, mái lợp ngói âm dương, có miếu thờ thần Trấn Võ Bắc Đế - Thần trị thủy. Dòng nước từ chùa Cầu chảy về Cẩm Phổ là vùng đất thấp trũng, rất có thể những thương gia người Nhật hoặc cư dân Hội An tiếp tục cho xây tấm bia dưới gốc cây đa để “trấn yểm” như mục đích thờ thần Trấn Võ Bắc Đế để trị thủy.

Như vậy, những tin đồn thổi xung quanh tấm bia cổ chỉ là bịa đặt gây xáo trộn dư luận, làm ảnh hưởng đến ANTT địa phương. Trung tâm QLBTDT Hội An đã đề xuất UBND TP Hội An cho tôn tạo lại di tích tấm bia cổ dưới gốc đa P. Cẩm Phô để trở thành một điểm tham quan của khách du lịch trong thời gian tới.

Hồng Thanh