Chúng tôi không có ý vơ đũa cả nắm, nhưng chuyện thuê làm luận văn, đồ án tốt nghiệp đang là “mốt” của cánh sinh viên (SV) cuối khóa, chuẩn bị bước chân rời giảng đường hiện nay. Có “cung” ắt có “cầu”, người theo nghề “bán chất xám” sẵn sàng gật đầu nếu SV có nhã ý gửi niềm tin để kiếm tiền.

Có tiền, có đồ án, luận văn

Chỉ còn vài tháng nữa là SV các trường ĐH, CĐ ở Đà Nẵng tốt nghiệp ra trường. Đây là lúc “nghề bán chất xám” - làm thuê luận văn, đồ án tốt nghiệp vào vụ mùa kiếm “lúa”. Họ làm việc khá công khai, nhất là các tuyến phố lân cận trường. Theo ghi nhận của chúng tôi, để hoàn thành một đồ án tốt nghiệp cho SV cuối khóa, người làm thuê có thể kiếm 4-12 triệu đồng, tùy nội dung dễ hay khó. Họ hầu hết là những SV ưu tú các chuyên ngành và  đã từng đạt loại giỏi tại các khóa học trước. Đây được coi là một cách thức kiếm tiền ngầm trong giới SV. H.Q.Th. (SV Trường ĐH B. Đà Nẵng) sau vài năm tốt nghiệp ra trường thường xuyên nhận làm đồ án tốt nghiệp thuê và coi đó như nghề tay trái để kiếm thêm thu nhập. Th. tiết lộ: Làm nghề này thông thường có cả một nhóm phụ trách công việc, nhưng phải là SV giỏi hoặc thạc sĩ chuyên ngành. Khi nhận việc, nếu thuộc mảng của ai thì người đó đảm trách, còn chuyện “ăn chia” tùy theo công sức, chất xám bỏ ra theo mỗi vụ mùa. Còn khách hàng chủ yếu là SV, nghiên cứu sinh đủ thứ ngành, từ xây dựng, kinh tế đến công nghệ thông tin, giao thông, quản lý dự án... Rất sòng phẳng, khi nhận “hợp đồng” của khách hàng, người làm thuê đều có “cam kết” rằng: Đề tài phải đảm bảo chất lượng, bảo vệ thành công mới lấy tiền, bằng không sẽ trả lại cọc.

Th. kể thêm, nhóm của mình còn làm cả đề tài Thạc sĩ và Tiến sĩ cho mấy ông lớn tuổi. Chúng tôi ngạc nhiên nên đặt câu hỏi: Nhưng làm những đề tài này đòi hỏi phải có kiến thức chuyên sâu? Th. cười cười: Có “người đỡ” mà! Nhưng “người đỡ” ấy là ai thì Th. không thể nói ra vì nhóm làm ăn với nhau đã có “quy chế”. Rồi Th. kể về mình: Thường thì làm đề tài Thạc sĩ, Tiến sĩ có nhiều phần rất khó, nên cũng có nhiều người thuê làm, và mình hay đảm nhận phần này vì tiền kiếm được nhiều hơn.

Còn với N.N.V (SV ngành C.) thường nhận làm giúp SV đồ án môn học, bài thuyết minh, bản vẽ. Đây chỉ là công việc phụ, nên nếu bài đạt, được thầy duyệt điểm cao hay thấp phải phụ thuộc thêm vào người bảo vệ. “Những bạn thuê làm đồ án hầu hết là những người nhác học, ham chơi nên mất kiến thức cơ bản. Với họ, đồ án tốt nghiệp chỉ cần đủ điểm trung bình. Riêng tiền công, mình hưởng 500-700 ngàn đồng/sản phẩm” - V. nói. Còn với P.V.L (SV ngành Đ) bắt đầu nhận làm đồ án từ năm tư. Tiền công thì ăn theo sản phẩm, phụ thuộc vào công sức bỏ ra. Nhưng chí ít, mỗi tháng L. cũng kiếm đủ tiền ăn tiêu, chi phí sinh hoạt khi đang ngồi trên ghế nhà trường, còn tiền bố mẹ cho thì đầu tư việc khác.

Đúng là làm thuê đồ án, luận văn đang như một cái nghề. Chúng tôi vào vai SV đi thuê làm dịch vụ ghé vào tiệm photocopy H.N trên đường Ngô Sĩ Liên theo lời giới thiệu của nhiều người để “mục sở thị”. Vừa hỏi dứt câu, chị chủ quán gật đầu đồng ý ngay, và hỏi thông tin ngành học, đề tài chúng tôi cần. “Chúng em là SV năm cuối ngành cử nhân văn học, cần làm một luận văn với đề tài Ngôn ngữ chính trị trên sách dịch”. “Nếu muốn làm nhanh thì gửi file có bài mẫu để chị chỉnh sửa, giá tầm 5.000 đồng/trang, tối thiểu 80 trang. Còn làm mới hết thì đắt hơn, nhưng phần đa SV đến làm toàn lấy bài của người ta đưa chị xào xáo lại, đổi thông tin thành bài của mình”. Cũng theo tìm hiểu của chúng tôi, có vài tiệm photocopy khác dọc đường Ngô Sĩ Liên khi được hỏi đến thì chỉ nhận làm đồ án ngành xây dựng, còn luận văn ngành xã hội không nhiều...

Bao trọn gói

Tiếp tục vào vai những SV “lười” năm cuối ngành K  chúng tôi được Khánh (chủ tiệm photocopy trên đường Hồ Nguyên Trừng) giới thiệu liên hệ với C. – 1 thủ khoa của Trường ĐH K. Lấy lý do cấn việc không có thời gian làm, tôi gửi nội dung đề tài, C. đồng ý ngay. C. nói nhận làm trọn gói với giá 12 triệu đồng, nhưng phải đặt cọc trước 40%. C. khẳng định, nếu không đạt sẽ hoàn tiền 100%.

Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy, không chỉ in ấn, thiết kế, một số tiệm photocopy còn là trung gian tiếp tay cho SV làm luận văn, đồ án thuê. Chỉ cần ai đến hỏi, lập tức ông bà chủ sẽ gọi điện cho SV đến nhận ngay “hợp đồng”. Chị Ng. (chủ tiệm photocopy trên đường Xô Viết Nghệ Tĩnh) chia sẻ: “Ở đây SV chúng nó hay nhận làm lắm, giờ đến tháng 5 là mùa đồ án, luận văn mà, có lúc nhận một lần 4-5 cái, trung bình từ 7-9 triệu đồng/đồ án, luận văn kiến trúc”.

Nói về câu chuyện này, một cán bộ lãnh đạo Trường ĐH B. (ĐH Đà Nẵng) cho biết: Để bảo vệ thành công đồ án tốt nghiệp phải trải qua nhiều giai đoạn và hội đồng chấm thi đánh giá dựa trên nhiều tiêu chí. Tuy nhiên, để kiểm tra tỉ mỉ xem SV có sao chép bài hay thuê người làm bài hay không thì quả thật rất khó. Nhà trường đã có ban hành quy định về liêm chính học thuật, các trường hợp vi phạm sẽ bị xử phạt nghiêm khắc. “Gian lận trong thi cử luôn là vấn đề cần lên án, bởi không chỉ làm xấu nhân cách con người mà còn tạo cho HSSV thói lười biếng, ỉ lại. Một mặt, những thành tích ảo, “học giả - bằng thật” sẽ làm chất lượng giáo dục ngày một đi xuống, để lại nhiều hệ lụy tiêu cực” .

Mỹ Loan