(Cadn.com.vn) - Nghị định 176/2013/NĐ-CP quy định xử phạt người hút thuốc lá nơi công cộng đã có hiệu lực từ lâu nhưng đến nay dường như nó vẫn chưa đi vào cuộc sống. Tại các nơi công cộng, nhiều người vẫn hồn nhiên hút, đặc biệt là ở bệnh viện. Tại Đà Nẵng, đến nay vẫn chưa có trường hợp nào bị  xử phạt vì hút thuốc nơi công cộng.

Các hoạt động tuyên truyền tác hại thuốc lá trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.

Chẳng khó khăn gì để bắt gặp cảnh người hút thuốc lá nơi công cộng. Dạo một vòng quanh các bệnh viện, bến xe ở Đà Nẵng thì mới thấy chuyện hút thuốc lá ở những nơi này là điều... bình thường. Kể cả những nơi như trong khuôn viên Bệnh viện Đà Nẵng, rất nhiều người vô tư cầm thuốc nhả khói, dù bên cạnh đó là biển cấm hút thuốc được bệnh viện được in to, rõ. Hỏi vì sao vẫn hút thuốc trong bệnh viện, anh N. (Điện Bàn - Quảng Nam) ra chăm người thân điều trị trong bệnh viện nói "Hút thuốc cho tỉnh người, với lại hút dưới sân này thì chắc không ảnh hưởng chi".

* Mỗi ngày Việt Nam có trên 100 ca tử vong vì các bệnh có liên quan đến sử dụng thuốc lá, gấp đến 4 lần số ca tai nạn giao thông đường bộ. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), nếu không có biện pháp ngăn chặn, đến năm 2030 có gần 10% dân số Việt Nam tử vong vì các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Tại Việt Nam có khoảng 15 triệu người hút thuốc lá hằng ngày, con số đáng báo động này đang có xu hướng tăng và có nguy cơ trẻ hóa ngày một cao. Việc bán thuốc lá diễn ra ở khắp mọi nơi, giá thuốc lá thấp là yếu tố thuận lợi cho thanh thiếu niên và người nghèo dễ dàng tiếp cận với thuốc lá. Theo điều tra gần đây nhất của Khảo sát toàn cầu về hút thuốc lá ở người trưởng thành (GATS) cho thấy, tỉ lệ hút thuốc thụ động tại Việt Nam rất cao với 67,6% những người không hút thuốc bị phơi nhiễm với khói thuốc lá tại nhà và 49% phơi nhiễm tại nơi làm việc. Nguy cơ bị phơi nhiễm khói thuốc thụ động ở gia đình, nhà hàng, quán bar, quán cà phê cũng rất lớn.

Đó là tâm lý chung của nhiều người để họ có thể thoải mái hút thuốc ở bệnh viện mà chẳng ngại ngần, cho dù chuyện đó là bị cấm. Mà chẳng riêng gì Bệnh viện Đà Nẵng, nhiều nơi công cộng khác cũng xảy ra tình trạng này. Anh Nguyễn Văn Dũng - bảo vệ Trung tâm Y tế Q.Hải Châu kể "Trước đây nhiều người cũng hút thuốc lá trong bệnh viện nhưng từ khi có quy định xử phạt của nhà nước thì có giảm. Có giảm chứ không phải chấm dứt. Và giảm vì người dân thay vì hút thuốc trong bệnh viện thì họ... đứng trước cổng để hút. Anh em chúng tôi nhắc nhở thường xuyên, nếu lơ là thì họ lại hút thuốc trong bệnh viện".

Theo Nghị định số 176 thì cá  nhân hút thuốc lá nơi công cộng như trong rạp hát, rạp chiếu phim, phòng họp, phòng làm việc, bệnh viện, thư viện, phòng đợi của nhà ga, bến xe, sân bay, bến cảng, trên các phương tiện giao thông công cộng hoặc ở những nơi công cộng khác có quy định cấm sẽ bị xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 - 300.000 đồng.

Quy định là vậy, nhưng thực tế theo tìm hiểu của chúng tôi thì đến nay trên địa bàn TP Đà Nẵng vẫn chưa xử phạt trường hợp nào. Theo Nghị định 176 thì những người có quyền được phạt bao gồm: Chủ tịch UBND các cấp, Thanh tra y tế hay chánh thanh tra thuộc Bộ và Tổng Cục dân số - Kế hoạch hóa gia đình... Nhiều lực lượng như vậy, nhưng xem ra việc xử phạt hút thuốc nơi công cộng gặp rất nhiều khó khăn, bởi không có lực lượng nào chuyên trách. Hiện ở các bệnh viện hay bến xe chỉ  dừng lại ở việc lắp đặt biển cấm hút thuốc, yêu cầu bảo vệ theo dõi, nhắc nhở..., còn việc bắt giữ, xử phạt người hút thuốc ở những nơi công cộng, thì những đơn vị này lại không có thẩm quyền vì thế rất khó để dẹp tình trạng hút thuốc ở nơi đây.

Bác sĩ Võ Thu Tùng - giám đốc Trung tâm truyền thông giáo dục sức khỏe TP Đà Nẵng cho biết, theo điều tra của Sở Y tế vào năm 2010, tỷ lệ hút thuốc trên dân số ở Đà Nẵng là 21,7%. Tỷ lệ này ở nam giới là 40,3%, nữ 4,5% và tỷ lệ gia đình có người hút thuốc là 68,8%. Nếu tính trên số người trưởng thành (18 tuổi trở lên), thì tỷ lệ hiện hút thuốc vào khoảng 31,4% (nam 55%, nữ 8,1%). Con số này so với nhiều địa phương thì không lớn, nhưng cũng đáng báo động.

"Việc thực hiện quy định cấm hút thuốc lá theo luật định tại một số cơ sở mới chỉ dừng lại ở việc xây dựng nội quy, nhiều nơi lại thực hiện nội quy chưa thật đầy đủ, chặt chẽ và nghiêm túc. Việc xử phạt vi phạm hút thuốc lá tại nơi công cộng theo quy định vẫn chưa được thực hiện, đây là vấn đề nan giải. Tại các cơ quan, công sở, có thể đưa ra những quy định xử phạt đối với cán bộ công nhân viên chức của đơn vị mình nhưng không thể áp dụng đối với những người ngoài cơ quan. Đội ngũ thanh tra y tế không đủ nhân lực để thực hiện nhiệm vụ xử phạt vi phạm luật phòng chống tác hại thuốc lá tại nơi công cộng. Những điều đó khiến việc hút thuốc nơi công cộng vẫn diễn ra" - ông Tùng nói.

Việc hút thuốc lá vẫn diễn ra thường xuyên ở những nơi công cộng.

Do việc xử phát vướng rất nhiều khó khăn nên thành phố Đà Nẵng chú trọng việc tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân về tác hại thuốc lá. Đà Nẵng đã thành lập Ban chỉ đạo phòng chống tác hại thuốc lá, từ năm 2010 thành phố đã triển khai chương trình xây dựng mô hình nơi làm việc không khói thuốc lá thí điểm tại 150 đơn vị, trong đó có 80 cơ quan hành chính là các Sở Ban Ngành, UBND quận/ huyện, xã/ phường, 40 cơ sở y tế và 30 cơ sở giáo dục...

Dù vậy, việc thực hiện các quy định của Luật Phòng chống tác hại thuốc lá có những chuyển biến nhưng vẫn chưa nghiêm. Nguyên nhân là do nhận thức của người dân về tác hại thuốc lá chưa cao. Nhiều cơ quan, đơn vị vẫn không quyết liệt trong việc chỉ đạo thực hiện không hút thuốc, chế tài không đủ mạnh để xử phạt.

Bác sĩ Tùng nói "Do nguồn lực có hạn nên thành phố Đà Nẵng tập trung vào giải pháp thông tin giáo dục truyền thông và đẩy mạnh việc thực hiện quy định của luật PCTHTL ở các cơ sở y tế. Tăng cường hoạt động truyền thông về tác hại của thuốc lá, lợi ích của môi trường không thuốc lá. Tuy nhiên, chúng ta cần phải đẩy mạnh thực hiện quy định của luật phòng chống tác hại thuốc lá ở các địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn. Tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát của các đơn vị chức năng, có như thế mới việc hút thuốc lá nơi công cộng mới giảm".

H.A