*Luật sư Trương Đức Trung (Văn phòng Luật sư Phong & Partners – Trưởng chi nhánh Quảng Nam) trả lời:

Trong đời sống xã hội, các hành vi bạo lực như cố ý gây thương tích không chỉ để lại những tổn thương nghiêm trọng về mặt sức khỏe, thể chất mà còn gây ảnh hưởng sâu sắc đến tinh thần và cuộc sống của người bị hại. Pháp luật Việt Nam, thông qua các quy định chặt chẽ của Bộ luật Hình sự, luôn chú trọng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đồng thời đảm bảo những đối tượng vi phạm phải chịu trách nhiệm tương xứng. Tuy nhiên, không phải mọi hành vi tác động vật lý gây tổn thương đều đương nhiên cấu thành tội phạm, bởi điều này đòi hỏi phải thỏa mãn các yếu tố cụ thể theo quy định pháp luật. Để có căn cứ đánh giá mức độ vi phạm của hành vi tấn công, hành hung anh T.Đ.T, Luật sư sẽ phân tích dựa trên những quy định của pháp luật hình sự.

Thứ nhất, hành vi tấn công anh T.Đ.T của nhóm người họ hàng có dấu hiệu của tội “Cố ý gây thương tích”

Đánh người gây thương tích là hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại đến sức khỏe người khác. Hành vi tấn công anh T.Đ.T của nhóm ba anh em họ như anh đã mô tả, có dấu hiệu cấu thành tội “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” theo Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Theo đó, hành vi của nhóm người này đã xâm phạm đến sức khỏe của anh T.Đ.T một cách trái pháp luật. Xuất phát từ một bất đồng nhỏ mà nhóm người này đã sử dụng ghế - một hung khí nguy hiểm tác động vào vùng trọng yếu của anh T.Đ.T là đầu và mắt, dẫn đến tình trạng đa chấn thương, đặc biệt là vùng đầu.

Để xác định hành vi tấn công của nhóm người này có đủ yếu tố cấu thành tội phạm hay không, cần xem xét các mức độ thương tích và các tình tiết định tội khác được quy định tại khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015. Theo đó, hành vi của nhóm đối tượng hành hung, tấn công anh T.Đ.T đủ yếu tố cấu thành tội phạm khi để lại hậu quả như:

Gây thương tích từ 11% trở lên: Nếu kết quả giám định thương tật của anh T.Đ.T đạt tỷ lệ từ 11% trở lên, hành vi của nhóm đối tượng sẽ cấu thành tội "Cố ý gây thương tích" mà không cần xem xét thêm các tình tiết khác.

Gây thương tích dưới 11% nhưng có tình tiết định tội khác: Ngay cả khi tỷ lệ thương tật dưới 11%, hành vi của nhóm đối tượng này vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu rơi vào một trong các trường hợp sau:

Sử dụng hung khí nguy hiểm: Ghế, trong bối cảnh được dùng để tấn công vào vùng đầu và mắt, có thể được xem là hung khí nguy hiểm (dựa trên tính chất và mức độ nguy hiểm của vật dụng trong tình huống cụ thể).

Có tính chất côn đồ: Vì mâu thuẫn nhỏ nhặt mà dùng hung khí nguy hiểm nhắm vào các vùng trọng yếu như đầu và mắt, dù biết rõ đây là hành vi nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của anh T.Đ.T nhưng vẫn cố thực hiện tới cùng, mặc cho có người can ngăn, anh và em trai của anh đã cố gắng chạy thoát nhưng nhóm đối tượng này vẫn tiếp tục truy đuổi, liên tục dùng ghế để hành hung. Hành vi này thể hiện tính chất hung hãn, côn đồ của nhóm đối tượng.

Theo thông tin anh T.Đ.T cung cấp, hiện anh đang chờ kết quả giám định thương tích và đã nộp đơn tố giác, đơn yêu cầu khởi tố và đơn yêu cầu giám định tại Công an xã D.P và Công an tỉnh Quảng Nam. Đây là một bước quan trọng bởi theo quy định tại Điều 155 Bộ luật Tố tụng Hình sự: “1. Chỉ được khởi tố vụ án hình sự về tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134[…] của Bộ luật Hình sự khi có yêu cầu của bị hại.”. Như vậy, trường hợp hành vi của nhóm đối tượng này cấu thành tội phạm theo quy định tại Khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015, Đơn tố giác, Đơn yêu cầu khởi tố của anh T.Đ.T chính là điều kiện cần thiết để cơ quan công an tiến hành xác minh và khởi tố nhóm đối tượng này theo quy định.

Sau khi có quyết định phân công giải quyết nguồn tin tố giác, cán bộ được giao nhiệm vụ sẽ tiến hành giải quyết tố giác bằng các hoạt động nghiệp vụ như triệu tập, lấy lời khai của những người tham gia tố tụng; thu thập thông tin, tài liệu, đồ vật từ cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan;… Tại buổi triệu tập, anh T.Đ.T cần cung cấp kết quả giám định thương tích để chứng minh cho mức độ thương tích của mình, các bằng chứng về hành vi cố ý gây thương tích của nhóm đối tượng trên. Ngoài ra, trong trường hợp thương tích nhỏ hơn 11%, cơ quan có thẩm quyền vẫn có thể tiến hành khởi tố nhóm đối tượng này theo khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự vì có những tình tiết định khung như sử dụng hung khí nguy hiểm hay phạm tội có tính chất côn đồ. Trong trường hợp này, ghế được xác định là hung khí gây nguy hiểm, được các đối tượng sử dụng để tấn công vào mặt, đầu, mắt là các vùng trọng yếu của cơ thể. Việc tác động mạnh vào những vùng này có thể đưa đến hậu quả nghiêm trọng, làm tổn thương đến não bộ và thậm chí là gây chết người. Các đối tượng này mong muốn được thực hiện hành vi đến cùng, mặc cho anh và em trai của anh cố gắng chạy thoát, mặc cho mẹ anh cố gắng can ngăn, điều này càng thể hiện tính chất côn đồ, hung hãn, manh động của nhóm đối tượng, bất chấp lý do, coi thường tính mạng, sức khỏe của người khác.

Theo quy định của pháp luật hình sự, trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác của anh T.Đ.T, cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải kiểm tra, xác minh và nếu sự việc có dấu hiệu tội phạm và có căn cứ để khởi tố vụ án, các cơ quan này phải ra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với hành vi cố ý gây thương tích, gây tổn hại sức khỏe của nhóm đối tượng trên.

Thứ hai, hậu quả pháp lý đối với tội “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác”

- Truy cứu trách nhiệm hình sự:

Hành vi “Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác” là một trong những tội danh nghiêm trọng, xâm phạm trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của con người. Người thực hiện hành vi cố ý gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe của người khác sẽ chịu chế tài hình sự nghiêm khắc tương ứng với mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội theo quy định tại Điều 134 Bộ luật Hình sự năm 2015. Theo đó, tội phạm này sẽ bị xử lý theo 05 khung hình phạt sau:

Khung 1: Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

“Điều 134. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng gây nguy hại cho nhiều người;

b) Dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm;

c) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;

d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, thầy giáo, cô giáo của mình, người nuôi dưỡng, chữa bệnh cho mình;

đ) Có tổ chức;

e) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

g) Trong thời gian đang bị giữ, tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành án phạt tù, đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc đang chấp hành biện pháp xử lý vi phạm hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;

h) Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê;

i) Có tính chất côn đồ;

k) Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân.”

Khung 2: Phạt tù từ 02 năm đến 06 năm khi phạm tội thuộc một trong các trường hợp:

Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ thương tổn cơ thể từ 31% đến 60%;

Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 11% đến 30%;

Phạm tội 02 lần trở lên;

Tái phạm nguy hiểm;

Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm từ điểm a đến điểm k khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự

Khung 3: Phạt tù từ 05 năm đến 10 năm

Khung 4: Phạt tù từ 07 năm đến 14 năm

Khung 5: Phạt tù từ 12 đến 20 năm hoặc tù chung thân

Hành vi "Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác" của nhóm người trên không chỉ gây hậu quả nghiêm trọng cho tính mạng, sức khỏe của anh T.Đ.T mà còn đe dọa trật tự xã hội, đòi hỏi pháp luật phải có chế tài mạnh mẽ để xử lý kịp thời thời, nghiêm minh các hành vi phạm tội. Với các khung hình phạt từ phạt cải tạo không giam giữ đến phạt tù chung thân theo Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015, pháp luật Việt Nam đã thể hiện sự quyết liệt trong việc trừng trị, răn đe cũng như phòng ngừa các đối tượng tội phạm này. Đối với trường hợp của anh T.Đ.T, mức hình phạt cụ thể sẽ được xác định dựa trên kết quả giám định thương tích và các tình tiết như sử dụng hung khí hay tính chất côn đồ của nhóm đối tượng.

- Xử lý kỷ luật:

Theo thông tin anh T.Đ.T cung cấp, trong nhóm người hành hung anh có một người làm việc tại bệnh viện, trong trường hợp người này là viên chức làm việc tại đơn vị sự nghiệp nhà nước, hành vi cố ý gây thương tích có thể bị xử lý kỷ luật theo Nghị định 112/2020/NĐ-CP xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức theo các hình thức khiển trách, cảnh cáo, cách chức hoặc buộc thôi việc. Đối với trường hợp hành vi cố ý gây thương tích của viên chức bị Tòa án kết án phạt tù, Điều 38 Nghị định 112/2020/NĐ-CP cũng quy định rõ:

“2. Trường hợp viên chức có hành vi vi phạm pháp luật bị Tòa án kết án phạt tù mà không được hưởng án treo hoặc bị Tòa án kết án về hành vi tham nhũng, trong thời hạn 15 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quyết định, bản án có hiệu lực pháp luật của Tòa án, cấp có thẩm quyền xử lý kỷ luật ra quyết định kỷ luật buộc thôi việc.”

Theo đó, nếu hành vi của người nhân viên y tế này đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định tại Điều 134 Bộ luật Hình sự, bị Tòa án kết án phạt tù thì trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận được bản án có hiệu lực pháp luật, cơ quan, đơn vị có thẩm quyền phải ra Quyết định kỷ luật buộc thôi việc để xử lý hành vi vi phạm của viên chức.

Đối với trường hợp, người hành hung này làm việc tại bệnh viện tư nhân, nếu hành vi của người này bị kết án, chế tài kỷ luật sẽ tuân theo các quy định của Bộ luật Lao động năm 2019 và nội quy, quy định của bệnh viện tư nhân nơi người đó làm việc. Theo đó, đối tượng này có thể bị bệnh viện chấm dứt hợp đồng lao động nếu bị kết án phạt tù hoặc bị cấm làm công việc ghi trong hợp đồng lao động theo bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án.

Bên cạnh đó, Quy định 69-QĐ/TW năm 2022 của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức Đảng, Đảnh viên vi phạm có quy định: Đảng viên nào có hành vi gây gỗ, đánh nhau với người khác thì bị xử lý kỷ luật khiển trách, cảnh cáo hoặc cách chức. Trong trường hợp Đảng viên hành hung, tấn công người khác đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự, bị Tòa án tuyên phạt từ hình phạt cải tạo không giam giữ trở lên thì sẽ bị khai trừ khỏi Đảng.

Ngoài ra, đối với hành vi “Cố ý gây thương tích hoặc gây thiệt hại cho sức khỏe của người khác” thì người thực hiện hành vi còn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo Điều 590 Bộ luật Dân sự năm 2015:

“Điều 590. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm

1. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:

a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;

b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại;

c) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;

d) Thiệt hại khác do luật quy định.

2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp sức khỏe của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá năm mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.”

Theo đó, anh T.Đ.T có quyền yêu cầu nhóm đối tượng này phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm. Anh cần thu thập đầy đủ các thông tin chứng từ về việc viện phí, chi phí thuốc men, chi phí giám định, các khoản thu nhập giảm sút do sức khỏe bị xâm phạm để yêu cầu nhóm người gây thiệt hại đền bù.

Như vậy, pháp luật Việt Nam quy định rất chặt chẽ về chế tài xử lý đối với hành vi cố ý gây thương tích, gây tổn hại đến sức khỏe của người khác. Với mức phạt cao nhất là tù chung thân, pháp luật luôn thể hiện sự nghiêm khắc trong việc bảo vệ sức khỏe, tính mạng của con người, không ai có quyền xâm phạm đến an toàn sức khỏe, tính mạng của người khác. Mọi hành vi xâm phạm thân thể người khác đều bị xử lý thích đáng theo quy định pháp luật.

Chuyên mục này có sự hợp tác về chuyên môn của Văn phòng Luật sư Phong & Partners. Đường dây nóng hỗ trợ tư vấn: 0236.3822678 - 0905.102425