Từ ngày 1-1-2018, Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) năm 2017 có hiệu lực thi hành. Với những quy định mới nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong hoạt động TGPL, nâng cao chất lượng dịch vụ TGPL, bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp cho các đối tượng chính sách, trẻ em, đối tượng yếu thế trong xã hội... PV Báo Công an TP Đà Nẵng đã có cuộc trao đổi với ông Châu Thanh Việt - Phó Giám đốc Sở Tư pháp về những vấn đề này.

P.V: Xin ông cho biết một số điểm mới cơ bản của Luật TGPL năm 2017?

Ông Châu Thanh Việt: So với Luật TGPL năm 2006, Luật TGPL năm 2017 có nhiều điểm mới. Trong đó có những quy định mới cơ bản như: Phân biệt rõ giữa hoạt động TGPL với dịch vụ pháp lý thiện nguyện của tổ chức xã hội; mở rộng diện người được TGPL; bổ sung nguồn tài chính cho công tác TGPL; nâng cao chất lượng dịch vụ TGPL; nâng cao vai trò của Sở Tư pháp trong việc giúp UBND cấp tỉnh thực hiện quản lý nhà nước về TGPL ở địa phương; tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người được TGPL; tăng cường trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, quy định cụ thể trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng đối với hoạt động TGPL; sắp xếp, tinh gọn các Chi nhánh của Trung tâm TGPL của Nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động...

P.V: Xin ông cho biết cụ thể đối tượng được TGPL được mở rộng như thế nào, họ có phải trả chi phí khi được TGPL?

Ông Châu Thanh Việt: Luật TGPL năm 2006 chỉ quy định 6 diện người được TGPL (Người nghèo, người có công cách mạng, người già cô đơn, người tàn tật, trẻ em không nơi nương tựa, người dân tộc thiểu số thường trú ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn). Hiện nay, theo quy định của Luật TGPL năm 2017 đã mở rộng lên 14 (Mười bốn) diện người được TGPL, bao gồm: Người có công với cách mạng; người thuộc hộ nghèo; trẻ em; người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi; người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo; người thuộc một trong các trường hợp sau đây có khó khăn về tài chính: Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sĩ còn nhỏ; người nhiễm chất độc da cam; người cao tuổi; người khuyết tật; người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự; nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình; nạn nhân của hành vi mua bán người theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người; người nhiễm HIV.

Như vậy, có 2 đối tượng được kế thừa hoàn toàn từ Luật TGPL năm 2006 là người thuộc hộ nghèo và người có công với cách mạng; 2 đối tượng được kế thừa và mở rộng là trẻ em không nơi nương tựa thành tất cả trẻ em, người dân tộc thiểu số "thường trú" thành "cư trú" tại các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn (cư trú sẽ rộng hơn thường trú vì cư trú bao gồm thường trú và tạm trú); bổ sung 2 nhóm là người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi (hiện thuộc trường hợp cơ quan tiến hành tố tụng phải chỉ định người bào chữa theo Bộ luật Tố tụng hình sự) và người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo để bảo đảm chính sách hình sự đối với các nhóm đối tượng này. Luật quy định mới trong việc áp dụng điều kiện có khó khăn về tài chính đối với 8 nhóm như nêu trên để cung cấp cho những người thực sự có nhu cầu TGPL nhưng không có khả năng tài chính để thuê dịch vụ pháp lý.

Người được TGPL không phải trả bất kỳ khoản chi phí nào. Luật TGPL năm 2017 quy định nguồn tài chính cho công tác TGPL do ngân sách nhà nước đảm bảo và đóng góp, tài trợ của tổ chức, cá nhân và các nguồn hợp pháp khác.

P.V: Luật TGPL năm 2017 có những quy định gì tạo điều kiện thuận lợi cho người được trợ giúp pháp lý?

Ông Châu Thanh Việt: Luật có nhiều quy định mới để tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận và sử dụng dịch vụ, như: Quy định phải công bố danh sách người thực hiện TGPL, tổ chức thực hiện TGPL để người dân biết và thực hiện quyền lựa chọn của mình. Ngoài hình thức nộp đơn trực tiếp, gửi qua đường bưu điện, người dân có thể nộp đơn yêu cầu qua hình thức điện tử, fax để tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại; trong các tình huống cụ thể nếu gặp trường hợp cần được TGPL mà đối tượng có khó khăn không thể tự mình đến tổ chức thực hiện TGPL thì các tổ chức, cá nhân có thể thay mặt người được TGPL yêu cầu TGPL.

Luật TGPL năm 2017 quy định trường hợp thụ lý giải quyết ngay khi người yêu cầu chưa thể cung cấp hồ sơ theo quy định để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người được TGPL, đó là các trường hợp vụ việc sắp hết thời hiệu, sắp đến ngày xét xử, hoặc quyền và lợi ích hợp pháp của người thuộc diện được TGPL có nguy cơ bị thiệt hại.

P.V: Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!

TRANG TRẦN
(Thực hiện)