Do dịch COVID-19 ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi lĩnh vực của nền kinh tế, tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý III-2021 ước tính giảm 6,17% so với cùng kỳ năm trước. GDP 9 tháng năm 2021 chỉ tăng 1,42% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, cho rằng Việt Nam vẫn còn cơ hội để cải thiện mức tăng trưởng hiện tại nếu sớm đạt được những thành quả tích cực hơn trong phòng chống dịch bệnh. Khi thực hiện song song hai mặt trận phòng chống dịch và phát triển kinh tế, đại dịch COVID-19 được khống chế, kinh tế quý IV có thể sẽ khởi sắc, tạo đà cho tăng trưởng kinh tế năm 2022.

Các doanh nghiệp từng bước khôi phục sản xuất, tăng tốc trở lại.

Kinh tế vẫn có điểm sángGDP quý III-2021 ước tính giảm 6,17% so với cùng kỳ năm ngoái, là mức giảm sâu nhất kể từ khi Việt Nam tính và công bố GDP quý đến nay. Tổng cục trưởng Nguyễn Thị Hương cho biết GDP 9 tháng năm nay chỉ tăng 1,42% so với cùng kỳ năm trước. Tuy đạt mức tăng thấp nhưng là thành công lớn của Việt Nam trong phòng chống dịch bệnh và duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh.

Trong bức tranh tăng trưởng kinh tế 9 tháng năm 2021, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,74%, đóng vai trò là bệ đỡ của nền kinh tế. Điều này bảo đảm nguồn cung lương thực, thực phẩm, hàng hóa thiết yếu, là cơ sở quan trọng để thực hiện an sinh, an dân trong đại dịch. Ông Phạm Đình Thúy, Vụ trưởng Vụ Thống kê công nghiệp và Xây dựng (Tổng cục Thống kê), cho biết khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 3,57%; trong đó, công nghiệp chế biến, chế tạo là động lực tăng trưởng của toàn nền kinh tế với tốc độ tăng 6,05%; khu vực dịch vụ giảm 0,69%.

Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, một số ngành dịch vụ giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước như: bán buôn, bán lẻ giảm 3,1%; ngành vận tải kho bãi giảm 7,79%; ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống giảm 23,18%. Vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội 9 tháng chỉ tăng 0,4% so với cùng kỳ năm 2020; trong đó, quý III giảm mạnh 9,5%. Tính đến ngày 20-9-2021, có 1.212 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài được cấp phép mới với số vốn đăng ký đạt 12,5 tỷ USD, giảm 37,8% về số dự án và tăng 20,6% về số vốn đăng ký so với cùng kỳ năm 2020. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện đạt 13,28 tỷ USD, giảm 3,5%.

Dịch COVID-19 kéo dài đã làm nhiều doanh nghiệp phải đối mặt với nguy cơ phá sản. Tính chung 9 tháng năm 2021, tổng số doanh nghiệp thành lập mới đạt 85.500 doanh nghiệp, giảm 13,6% so với cùng kỳ năm trước. Quy mô vốn đăng ký bình quân một doanh nghiệp thành lập mới đạt 14 tỷ đồng, giảm 3,1%; số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 90.300 doanh nghiệp, tăng 15,3%.

Bên cạnh những khó khăn, nền kinh tế vẫn có những điểm sáng như: trong 9 tháng năm nay, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa vẫn duy trì tốc độ tăng cao, tăng 24,4% so với cùng kỳ năm trước. Tháng 9-2021 là tháng cán cân thương mại xuất siêu trở lại sau 5 tháng liên tiếp nhập siêu với giá trị xuất siêu 0,5 tỷ USD. Mức xuất siêu này đã đưa cân đối thương mại 9 tháng nhập siêu giảm còn 2,13 tỷ USD. Lạm phát được kiểm soát, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân quý III-2021 tăng 2,51% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung 9 tháng năm 2021, CPI tăng 1,82% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng thấp nhất kể từ năm 2016. 

Các kịch bản tăng trưởng

Nhận định về tình hình kinh tế-xã hội những tháng cuối năm, ông Nguyễn Trung Hiếu, Vụ trưởng Vụ Tài khoản Quốc gia, Tổng cục Thống kê, cho rằng với mức tăng trưởng 9 tháng 1,42% thì khả năng đạt được mục tiêu tăng trưởng 6,0% theo yêu cầu của Quốc hội và 6,5% theo yêu cầu của Chính phủ đặt ra cho cả năm là khó khả thi.
Dựa vào tăng trưởng 9 tháng của năm, Tổng cục Thống kê đưa ra 2 dự báo về tăng trưởng cả năm 2021. Kịch bản 1, tăng trưởng cả năm đạt 2,5%. Để đạt được mức trên, thì tăng trưởng quý IV-2021 phải đạt 5,3%. Kịch bản 2, tăng trưởng cả năm đạt 3%. Để đạt được mức này thì tăng trưởng quý IV phải đạt 7,1%. Tuy nhiên, theo ông Lê Trung Hiếu, với kịch bản 1 thì mức tăng trưởng quý IV đạt 5,3%, mức này cao hơn quý I với 4,48% nhưng thấp mức 6,61% của quý II nên sẽ khả thi hơn là kịch bản 2.

Đại diện Tổng cục Thống kê cho rằng trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, GDP 9 tháng vẫn đạt mức tăng trưởng dương, các cân đối lớn của nền kinh tế đảm bảo, lạm phát được kiểm soát. Đặc biệt, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đang rất nỗ lực trong kiểm soát dịch bệnh và hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động trở lại. Đây là những tín hiệu tích cực cho tăng trưởng quý IV và cả năm 2021. 

Mới đây, Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam có thể đạt khoảng 4,8% trong năm 2021 và phục hồi về tốc độ tăng trưởng GDP trước đại dịch ở mức 6,5 đến 7% từ năm 2022 trở đi. Mức tăng trưởng này được WB kỳ vọng trong thời gian còn lại của năm 2021, chính sách tiền tệ vẫn sẽ được nới lỏng thông qua triển khai thực hiện một số công cụ; trong đó, cho phép doanh nghiệp được gia hạn thời hạn trả nợ. Chính sách tài khóa sẽ mang tính hỗ trợ hơn thông qua đẩy nhanh triển khai thực hiện các dự án đầu tư công, đặc biệt sau khi gỡ bỏ các biện pháp hạn chế đi lại. WB cũng quan tâm đến việc sau gói hỗ trợ đảm bảo xã hội đợt hai, Chính phủ đang sẵn sàng triển khai một gói hỗ trợ thuế cho doanh nghiệp.

Với việc thay đổi chiến lược chống dịch từ "không có COVID-19" sang "thích ứng an toàn", linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh của Chính phủ, cùng với việc Thủ tướng Chính phủ liên tiếp gặp gỡ các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, các hiệp hội doanh nghiệp thông qua các cuộc hội nghị trực tuyến cho thấy quyết tâm, nỗ lực của Chính phủ trong thực hiện "mục tiêu kép" vừa phòng chống dịch thành công, vừa khôi phục và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.

Một yếu tố quan trọng cấp thiết để thúc đẩy tổng cầu cho nền kinh tế quý cuối năm đó là giải ngân gần 250.000 tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2021. Trong điều kiện nguồn vốn nhà nước có hạn, phải theo đúng tinh thần kết luận của Trung ương: đầu tư công phải dẫn dắt và kích hoạt đầu tư của mọi thành phần kinh tế, huy động mọi nguồn lực trong xã hội cho đầu tư phát triển.Với nhiệm vụ nặng nề của quý cuối cùng của năm, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tình hình càng khó khăn, phức tạp càng phải đoàn kết, huy động trí tuệ tập thể và lấy khó khăn, thách thức là động lực phấn đấu, vươn lên, khẳng định đưa đất nước phát triển.

THÚY HIỀN