(Cadn.com.vn) - Ngày 5-10, tại Đà Nẵng đã diễn ra Hội nghị về công tác phục vụ bạn đọc 10 tỉnh, thành phố thuộc liên chi hội thư viện Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Hội nghị nhằm đánh giá mặt mạnh và yếu của công tác thư viện hiện nay, đồng thời tìm ra các giải pháp tối ưu trong công tác phục vụ bạn đọc trong thời gian đến.

Theo báo cáo, qua số liệu điều tra tại 245 thư viện cấp huyện cho thấy: Thư viện đăng ký nhiều  nhất có 3.098 bạn đọc, thư viện ít bạn đọc đăng ký nhất có 8 bạn đọc; thư viện có số lượt bạn đọc nhiều nhất có 266.058 lượt người; thư viện có số lượt bạn đọc ít nhất có 15 lượt người... Các con số này cho thấy sự chênh lệch về kết quả phục vụ bạn đọc quá lớn. Trong khi đó, các cơ quan quản lý chưa có chính sách để động viên, khen thưởng cho những đơn vị hoạt động tốt.

Tại hội nghị, các đại biểu trao đổi, nêu ra những hạn chế trong công tác phục vụ bạn đọc hiện nay. Nhiều ý kiến cho rằng, khi xu hướng văn hóa nghe-nhìn ngày càng đa dạng, phong phú và có sức hấp dẫn cao thì văn hóa đọc ngày càng gặp nhiều khó khăn. Tại các thư viện, đối tượng bạn đọc thiếu nhi cũng như bạn đọc phổ thông ngày càng giảm sút. Chính những tác động này đã ảnh hưởng không ít đến hoạt động các thư viện nói chung và các thư viện công cộng nói riêng. Vì vậy, giải pháp trong thời gian đến của các thư viện khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên là tập trung tuyên truyền, giới thiệu sách đến với người dân qua nhiều kênh thông tin; xây dựng kho sách ngày càng phong phú với phương châm bám sát nhu cầu bạn đọc; thường xuyên bổ sung sách, báo đáp ứng nhu cầu bạn đọc.

Bên cạnh đó, tăng cường việc luân chuyển sách về các quận, huyện. Đồng thời, thực hiện đơn giản hóa các thủ tục cấp thẻ cho bạn đọc. Đặc biệt, các thư viện cũng cần hướng đến mô hình "thư viện mở rộng" được hình thành, với những cán bộ thư viện năng động, sáng tạo hơn hướng đến nhu cầu của mọi đối tượng.  Ông Tôn Thất Hướng, Phó Giám đốc Thư viện Quảng Nam cho biết: "Khác với trước đây, các phòng của Thư viện Quảng Nam mở cửa chỉ thứ hai đến thứ sáu, nay phục vụ luôn cả ngày thứ bảy, tất cả nhằm đáp ứng nhu cầu của bạn đọc, từ đó lượng bạn đọc tăng nhanh đáng kể. Bình quân thư viện có 50 lượt bạn đọc/ngày và 120 lượt sách báo luân chuyển/ngày. Số lượng cũng như lượt luân chuyển sách đến các thư viện huyện, xã, điểm đọc sách, đồn biên phòng cũng tăng đáng kể (30.219 bản sách, trung bình 12 lượt/năm).

Bên cạnh đó, tỉnh cấp 1.190 bản sách tài trợ cho 6 thư viện xã, kết hợp tổ chức góc đọc sách thiếu nhi thu hút hàng ngàn các cháu đến đọc, kết hợp tổ chức góc đọc sách cho các cháu trong Hội thi thiếu nhi tuyên truyền giới thiệu kể chuyện sách hằng năm".  Bà Lê thị Huệ, Phó Giám đốc Thư viện tỉnh Bình Định nhận định: "Văn hóa đọc đang chuyển dịch hình thức đọc từ tài liệu in sang tài liệu điện tử. Internet và văn hóa nghe nhìn, về bản chất là góp phần bổ sung cho văn hóa đọc. Từ góc nhìn thực tiễn cho thấy văn hóa đọc hiện nay hết sức đa dạng, phong phú. Chúng ta có thể học tập và nghiên cứu từ các tài liệu in truyền thông như sách báo, từ các tài liệu điện tử trên Internet hoặc từ CD-ROM, băng từ, đĩa từ các hình ảnh, phim ảnh... Chính vì vậy, nhu cầu xã hội đòi hỏi các thiết chế phục vụ cho văn hóa đọc như: xuất bản, phát hành, thư viện... cũng phải đổi mới, hiện đại hóa".  Bà Phạm Thị Kim Anh, Giám đốc Thư viện tỉnh Phú Yên cũng đồng tình với ý kiến nêu trên: "Thời kinh tế thị trường, văn hóa nghe-nhìn đang "lấn át" văn hóa đọc. Đã đến lúc mô hình "Thư viện mở rộng" phải được hình thành và cán bộ thư viện phải năng động hơn, sáng tạo hơn, hướng đến nhu cầu đọc của xã hội".

Học sinh đọc sách tại  thư viện một trường học ở Q. Sơn Trà, Đà Nẵng.

Ths. Nguyễn Hữu Giới, Phó Vụ trưởng Vụ Thư viện, Bộ VH-TT&DL qua tham luận "Sách và văn hóa đọc trong thời đại bùng nổ thông tin" nêu vấn đề: "Chúng ta thừa nhận rằng, trong thời đại bùng nổ thông tin, sách và ấn phẩm báo chí thì nhiều, nhưng quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân vẫn còn khoảng cách khá xa giữa nông thôn và thành thị, đặc biệt là với vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Trước tình hình đó, nhiều tờ báo tìm cách hạ giá bán để báo có thể đến tay  bà con nghèo. Nhưng đối với sách thì còn khó khăn hơn vì giá giấy, công in tăng mà sách lại in ít bản nên giá sách không thể hạ.

Hệ quả là thị trường sách bị thu hẹp chưa từng có. Cách đây vài năm, thông thường một cuốn tiểu thuyết hoặc truyện ngắn còn được in với số lượng từ 2.000-3.000 cuốn, nay thì trừ những cuốn sách có dư luận, còn hầu hết đều được in chỉ trên dưới 1.000 cuốn. Với thơ thì số lượng in càng ở mức khiêm tốn hơn nhiều. Chỉ số xuất bản đó không thể xem là bình thường với một đất nước có hơn 80 triệu dân, có truyền thống ham học và ham đọc sách như nước ta. Vậy thì có phải văn hóa đọc trong thời đại bùng nổ thông tin đang đi xuống?". Qua dẫn chứng này, Ths. Nguyễn Hữu Giới khẳng định: "Sách vẫn có những tính năng không thể thay thế được bằng các phương tiện nghe nhìn và chúng ta cần tạo ra một nhận thức rộng rãi trong xã hội về sách và thư viện như một bộ phận hữu cơ của hệ thống thông tin và giao lưu xã hội", đồng thời, đề nghị tích cực đẩy mạnh các biện pháp để củng cố và phát triển văn hóa đọc, đưa được nhiều sách báo tới tay bạn đọc, nhất là ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

Trần Trung Sáng