Huế là nơi ra đời chiếc áo dài quốc hồn quốc túy của dân tộc Việt Nam (từ thời Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát, 1744). Sau đó, dưới thời nhà Nguyễn, trang phục này đã lan rộng khắp cả nước. “Dù ở đâu Paris, Luân Đôn hay những miền xa/Thoáng thấy áo dài bay trên đường phố/Sẽ thấy tâm hồn quê hương ở đó em ơi” (Một thoáng quê hương- Thanh Tùng).

Dịu dàng nét Huế.

Trong tâm thức của người Việt Nam vẫn nhớ về những chiếc áo dài Huế kín đáo nhưng rất dịu dàng của những nữ sinh Đồng Khánh năm nào. Những chiếc áo dài của nữ sinh Đồng Khánh có cổ vuông ngắn, eo buông, tay dài, tà rộng che kín toàn thân. Trong trang phục đó, những nữ sinh Đồng Khánh càng cảm nhận được niềm tự hào đức hạnh và ý thức giữ gìn đức hạnh ấy. Bởi trong tà áo dài, các nữ sinh Đồng Khánh ai cũng buộc phải khép nép, chỉ có thể ngồi thẳng, bước ngắn, đánh nhẹ tay, khó có thể nói cười thoải mái. Màu sắc tím đồng phục của những nữ sinh Đồng Khánh lại càng làm cho nét Huế thêm duyên dáng và mặn mà. Bởi vậy, chiếc áo dài tím đã trở thành biểu tượng của cô gái xứ Huế.

Có thể nói, Huế là một xứ sở của áo dài. Lúc trước, những gánh đậu hũ, bún bò heo… với mấy mệ, mấy o bán phải mặc áo dài mới “đúng điệu”. Khi có người mua, mấy mệ, mấy o dừng lại, hạ gánh xuống, và “dạ thưa”… Tà áo dài, đôi quang gánh, dáng đi chậm rãi do đó đã trở nên thân thuộc một thời của mảnh đất xứ Huế.

Vừa qua, bộ phim “Mắt biếc” của đạo diễn Victor Vũ đã giới thiệu những tà áo dài Huế vô cùng tinh tế. Trong phim, để tái hiện lại cảnh trường trung học kiểu mẫu Huế thời trước, đoàn làm phim “Mắt biếc” đã tổ chức casting 2.000 ứng viên ở khắp các trường trung học và Đại học ở Huế và đã chọn ra 200 diễn viên quần chúng ở địa điểm này. Sau đó, đoàn làm phim đã may hơn 200 bộ áo dài và đồng phục, tìm kiếm và tỉ mỉ phục dựng hàng trăm chiếc xe đạp và cặp xách cũ theo phong cách thập niên 60-70. Ngoài cảnh đẹp xứ Huế, tính cách và văn hóa của con người xứ Huế, trong đó có áo dài đã khiến cho bộ phim “Mắt biếc” đọng lại không những trong đôi mắt mà còn trong tâm trí của khán giả.

Điều này khiến nhiều người nhớ đến tại Lễ hội Áo dài của Festival Huế 2002, 12 nhà tạo mẫu chuyên nghiệp đã mạnh dạn sử dụng 550 người mẫu không chuyên là các nữ sinh đến từ Trường THPT Nguyễn Huệ và Trường THPT Hai Bà Trưng (trường nữ sinh Đồng Khánh xưa). Lễ hội Áo dài kỳ Festival Huế năm đó tuy chưa chuyên nghiệp như bây giờ nhưng đã làm cho các du khách ngẩn ngơ trước vẻ quyến rũ của các cô gái xứ Huế trong những chiếc áo dài.

Cũng vì lẽ đó, Hoa khôi Áo dài cuộc thi Miss Đại học Huế 2012 Thân Thị Ái Hoa cũng đã trở thành Gương mặt đại diện cho Festival Huế 2014. Gần đây, chương trình trình diễn áo dài Festival Huế 2018 với chủ đề “Huế vàng son” tại sân khấu Bia Quốc Học với hơn 400 mẫu áo dài tinh tế cũng đã để lại nhiều cảm xúc trong lòng người dân và du khách.

Không những chiếc áo dài đã trở thành trang phục gắn bó với truyền thống văn hóa, đời sống của xứ Huế mà hình ảnh tà áo dài cũng đã trở thành biểu tượng của người con gái Huế, của du lịch Huế, quyến rũ biết bao lữ khách. Do đó, để giữ gìn chiếc áo dài thì không nơi nào thích hợp hơn là ở Huế, vùng đất với những người con gái dịu dàng, đằm thắm, sâu lắng đến lạ kỳ.

Cách đây 2 năm, UBND tỉnh TT- Huế đã ban hành Quyết định số 48/2018/QĐ-UBND quy định về Quy tắc ứng xử của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động làm việc trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, trong đó có quy định: “Cán bộ, công chức, viên chức nữ các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh mặc Bộ áo dài truyền thống vào ngày thứ hai hàng tuần”. Tiếp đó, vào tháng 9-2018, với mong muốn nâng cao vẻ đẹp của người phụ nữ Huế, làm cho Huế đẹp hơn trong mắt bạn bè và du khách, Chủ tịch UBND tỉnh TT- Huế Phan Ngọc Thọ cũng đã có Thư ngỏ gửi các trường học Đại học, cao đẳng, trung cấp và trường Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh về việc hưởng ứng cuộc vận động mang trang phục áo dài truyền thống.

Mới nhất, sáng 7-9, toàn thể cán bộ Sở VHTT tỉnh mặc trang phục áo dài truyền thống dự lễ chào cờ tháng 9. Cùng với sở này, một số đơn vị, ngành triển khai phục hồi phong trào mặc áo dài truyền thống đối với toàn thể cán bộ công chức, viên chức và người lao động. Đây là những tín hiệu đáng mừng đánh dấu sự trở lại của chiếc áo dài truyền thống, đặc biệt là áo ngũ thân, chiếc áo sản sinh ra từ Huế và đã trở thành quốc phục của người Việt trong hàng trăm năm qua.

NGUYỄN VĂN TOÀN