(Cadn.com.vn) - Nước sinh hoạt không có bởi khe suối đã khô cạn, người dân phải lấy nước sông để uống, giặt giũ, tắm rửa. Đấy là thực tế đang diễn ra từ nhiều năm nay ở ba thôn Đầu Gò, Tam Hiệp và Đồng Chàm (xã Đại Sơn, H. Đại Lộc, Quảng Nam).

Chiều về, cụ bà Hồ Thị Em (78 tuổi, trú thôn Đầu Gò) quẩy đòn gánh với 2 cái thùng ra sông cào cát lấy nước. Cụ cào lên một lớp cát, lấy gàu gạn ra phần nước đục, thấy nước trong hơn thì múc vào thùng. Khi chưa biết đến máy bơm, thì đây là cách lấy nước chung của người dân thôn Đầu Gò, Tam Hiệp, Đồng Chàm từ bao đời. Nhưng ông Lê Hồng Trung, Phó trưởng thôn Đầu Gò, than thở: “Dòng sông mấy chục năm xưa khác lắm với dòng sông bây giờ, chỗ tụi tôi lấy nước chỉ cách lòng sông chừng vài tấc, mà lòng sông đầy chất cyanua từ mấy lán trại đào vàng ở sông Thanh đổ về, tụi tôi tắm thấy ngứa, khi đun sôi lên thì thấy có một lớp gì trăng trắng đọng ở đáy ấm”.

Cụ bà Hồ Thị Em cào cát lấy nước.

Trong những ngày nắng cháy này, chiều nào cũng thấy người dân của 3 thôn ra sông cặm cụi đào cát lấy nước. Từ bờ sông cách nhà cũng mấy trăm mét, nhà có trai tráng thì không sao, chứ nhà của những phụ nữ neo đơn thì thật khốn đốn. Nhà bà Huỳnh Thị Lý (59 tuổi, trú Đồng Chàm) chỉ có mỗi bà, con gái đã lấy chồng xa, nói: “Mình là đàn bà con gái, phải đợi đến tối mới dám ra sông tắm chứ dị lắm”. Tắm xong, bà lại cào cát lấy nước, rồi gánh nước về, tuổi già, gánh qua mấy thoai cát mệt đứt hơi.

Thật ra, một số hộ của ba thôn cũng có đường ống dẫn nước từ một bể chứa lấy nước từ khe trên núi, nhưng mấy năm nay khe cạn nước, mà nếu có nước thì cũng đục ngầu. Dù nước lấy từ sông hay từ khe, để uống được, phải lọc qua một bộ lọc thô sơ, là cái thùng có chứa cát và mấy viên sỏi lượm từ ngoài sông. Còn có cách lọc đơn giản hơn như cách của ông Nguyễn Tấn Lý (56 tuổi, Tam Hiệp): lấy một miếng vải bịt vào ống dẫn, cho nước chảy ra, đoạn ông giở miếng vải ra, miếng vải đen ngòm...

Tháng 6-2012, khu tái định cư thôn Tam Hiệp được hình thành từ việc di dời các hộ dân hai thôn Ba Tớt và Thác Cạn trước đó. Trong năm này, chính quyền xã cũng xây một bể dẫn nước từ một cái khe nhỏ trên núi chứa vào bể, cung cấp nước cho hai thôn Tam Hiệp và Đồng Chàm. Nhưng mấy năm nay khe dần cạn nước, chỉ khi nào mưa xuống mới có nước, mà nước đục ngầu. Ông Nguyễn Tấn Luận, Trưởng thôn Tam Hiệp, nói: “Mỗi năm nước trong khe càng ngày càng cạn, tình trạng tiếp diễn thế này thì bể chứa lấy nước từ khe chắc chắn không thể sử dụng được nữa”. Ở thôn Đồng Chàm cũng có một cái giếng đóng bi được xây từ lâu lắm. Nhưng giếng cũng như khe, mấy năm nay cạn nước, nước cũng đục ngầu; cũng có mấy hộ tới lấy nước, nhưng lấy một lần là giếng trơ đáy. Ông Nguyễn Đình Hữu, Trưởng thôn Đồng Chàm lắc đầu: “Muốn dùng được nước sạch chúng tôi phải mua nước đóng chai, mà tiền đâu mua cho nhiều, ở đây dân chúng tôi đều nghèo, nhưng tắm nước sông thì ngứa lắm”.

Tranh thủ mấy ngày mưa, người dân dùng nước từ khe chảy về, nhưng nước đục ngầu.

Ở thôn Đầu Gò có một ống bơm do một đoàn từ thiện tài trợ kinh phí xây, nhưng đã hỏng từ 2 năm trước. Nên hầu như tất cả người dân đều dùng nước sông. Cả ba vị trưởng thôn đều cho rằng ngày xưa còn có thể xuống sông tắm giặt, gánh nước về uống, nhưng hơn chục năm qua, từ khi có các công trình thủy điện, rồi những lán trại khai thác vàng trên thượng nguồn, nước sông lúc nào cũng đục ngầu, tắm thì ngứa, khi đun sôi lên thì thấy có một lớp trăng trắng đọng ở đáy ấm.

Ba thôn này có gần 200 hộ dân với gần 700 nhân khẩu, là nơi khó khăn nhất ở H. Đại Lộc, nếu không nói là khó khăn nhất trong số các nơi được gọi là đồng bằng ở Quảng Nam. Người dân mưu sinh chủ yếu bằng nghề trồng thơm, hai năm mới thu hoạch một lần, vì cách trở đò giang nên tư thương thường ép giá. Họ sống giữa một ngã ba sông (giữa sông Bung, sông Cái, sông Vu Gia) ấy thế nước sạch cũng không có mà dùng.

Theo các vị trưởng thôn, trong nhiều đợt tiếp xúc cử tri, người dân cả ba thôn đã kiến nghị lên xã đào thêm giếng phục vụ nước sinh hoạt cho bà con và xã nói không có kinh phí. Nhưng theo ý kiến của ông Nguyễn Đình Hữu: “Nước ở đây đã nhiễm phèn nhiễm độc nặng, nếu đảm bảo an toàn vệ sinh thì không thể dùng giếng bơm thô sơ, phải dùng công trình nước sạch có hệ thống lọc công nghiệp bài bản mới đảm bảo, mà thế thì tiền quá nhiều”.

Mai Thành Dũng