Khu nhà biểu diễn nghệ thuật dân gian nằm tại Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn (H.Duy Xuyên, Quảng Nam) sắp phải di dời để có thể bảo tồn nguyên trạng vùng lõi di tích. Điều này nhằm phục vụ cho công tác khảo cổ, bảo tồn di sản nhưng cũng khiến không ít người lo âu vì sẽ ảnh hưởng đến việc thăm thú, trải nghiệm của du khách khi đến tham quan tại đây, nhất là khi sản phẩm du lịch tại Mỹ Sơn lâu nay vốn rất nghèo nàn.

Khu nhà biểu diễn hiện nay phục vụ du khách thưởng lãm các điệu múa Chăm.

Theo thông tin từ ông Phan Hộ-Giám đốc Ban Quản lý Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, nhà biểu diễn nghệ thuật dân gian sẽ được di dời trong năm 2019. Trước đây, do điều kiện và hoàn cảnh lịch sử nên tạm thời xây dựng nhà biểu diễn để phục vụ du khách tham quan di sản nhưng nay đã không còn phù hợp trong tổng thể chung. Chủ trương di dời công trình cũ (gồm nhà biểu diễn nghệ thuật dân gian và một phần nhà đón tiếp du khách), quy hoạch xây dựng nhà biểu diễn nghệ thuật mới đã được Bộ VH-TT&DL và UBND tỉnh Quảng Nam thống nhất. Hiện các thủ tục liên quan đến việc cấp phép, đầu tư, xây dựng đang được các bên xúc tiến để có thể đầu tư xây dựng trong năm 2019. Ông Phan Hộ cho hay, nhà biểu diễn nghệ thuật dân gian mới do Viện Bảo tồn di sản tư vấn, thiết kế; vừa phục vụ du khách vừa là công trình nghệ thuật mang đậm dấu ấn nghệ thuật kiến trúc Chămpa. Ông Hộ cũng cho biết, các công trình như nhà chuyên gia, bảo tàng Mỹ Sơn, nhà làm việc được thiết kế xây dựng từ trước phục vụ cho công tác quản lý nếu không phù hợp thì cần có sự điều chỉnh, thay đổi nhằm phù hợp công tác bảo tồn di sản. Thời gian qua, BQL cũng đẩy mạnh đầu tư các công trình hạ tầng bên ngoài Khe Thẻ, một số hạng mục như cổng soát vé, nhà bán vé được thiết kế xây dựng theo lối kiến trúc cổ Chămpa đã góp phần tôn lên giá trị độc đáo của Mỹ Sơn. Việc phát triển các dịch vụ ở Mỹ Sơn cần phù hợp với quy hoạch đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt, tránh mật độ dày đặc trong phạm vi khu vực bảo tồn.

Tuy nhiên, theo một cán bộ ngành văn hóa tại Quảng Nam, việc di dời nhà biểu diễn ra bên ngoài di tích sẽ gây nhiều xáo trộn và khó khăn trong việc phát triển du lịch. “Hiện nay du khách đến với Mỹ Sơn sẽ phải dừng xe bên ngoài và di chuyển bằng xe điện khoảng 1,5km mới vào được bên trong sau đó sẽ tiếp tục đi bộ khoảng 600m sẽ vào đến khu đền tháp tham quan. Các đền tháp hiện nay đa phần đã xuống cấp, đang đợi tu sửa nên cũng rất hạn chế các khu vực tham quan. Du khách chỉ đến nhìn xem, nghe thuyết minh chừng 15 phút là hết trải nghiệm. Việc có khu nhà biểu diễn nằm tại đây sẽ giúp du khách cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp của các điệu múa, nhạc cụ âm nhạc giữa lòng đền tháp, còn khi di chuyển ra bên ngoài cách quá xa thì có lẽ hiệu ứng không còn tốt nữa”, cán bộ này cho biết. Theo tìm hiểu của PV, theo Công ước Bảo vệ di sản thiên nhiên và văn hóa thế giới năm 1972, những đụng chạm đến di sản văn hóa thế giới phải có ý kiến của UNESCO và phải có dự án để xin ý kiến. Chỉ sau khi UNESCO đồng ý, việc tu bổ mới được tiến hành. Luật Di sản cũng quy định với di tích đặc biệt như Mỹ Sơn, muốn xây dựng, tu bổ cũng phải có ý kiến của Bộ VH-TT&DL. Để đảm bảo đúng theo qui định này thì việc phát triển du lịch sẽ khá khó khăn. Đây cũng là điều mà lãnh đạo tỉnh Quảng Nam trăn trở trong cuộc họp mới đây về kế hoạch kỷ niệm 20 năm Mỹ Sơn được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Theo đó, việc tổ chức sân khấu chính cũng phải di dời ra khu vực bên ngoài vùng lõi di tích, sân khấu được đặt tại bãi đất trống cách rất xa đền tháp, như vậy khó có thể truyền tải vẻ đẹp của Mỹ Sơn đến với du khách, trong khi đây là cơ hội lớn để quảng bá du lịch. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Văn Tân cũng lưu ý đến lãnh đạo H. Duy Xuyên và BQL Mỹ Sơn về công tác tổ chức kỷ niệm 20 năm Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn phải đảm bảo yêu cầu của UNESCO về bảo tồn di sản, tuyệt đối không tác động vào vùng lõi di tích. Trong mọi tình huống cần phải có sự đồng ý của UNESCO, Bộ VH-TT&DL mới được phép tiến hành.

Trước đó, vào năm 2013, do mưa lũ gây xói lở nên UBND H. Duy Xuyên đã tự ý tiến hành đầu tư xây dựng hạng mục kè chắn tại suối Khe Thẻ thuộc khu vực bảo vệ I của di tích Mỹ Sơn. Việc thi công đào bới tại khu vực suối Khe Thẻ khi chưa có thỏa thuận và cho phép của Bộ VH-TT&DL trái với qui định của Luật Di sản văn hóa và trái với quyết định của UBND tỉnh Quảng Nam về việc phân cấp quản lý, bảo vệ di tích vì vậy UBND huyện đã phải lập tức tạm dừng, trả lại nguyên trạng cho di tích.

HÀ DUNG – QUẾ VÂN