(Cadn.com.vn) - Cử tri Iran sẽ quyết định số phận của đương kiêm Tổng thống Hassan Rouhani và các chính sách của ông trong cuộc bầu cử tổng thống lần thứ 12 diễn ra ngày 19-5 tới khi ông đối đầu với giáo sĩ theo đường lối cứng rắn Ebrahim Raisi.

Chính sách của Tổng thống Rouhani

Đương kim Tổng thống Hassan Rouhani hiện thân cho đường lối cải cách và mở cửa, ôn hòa về tôn giáo và gắn kết với thế giới bên ngoài.

Trong 4 năm qua, ông Rouhani cố gắng kéo Iran khỏi sự cô lập toàn cầu. Thỏa thuận hạt nhân lịch sử mà Tehran ký với Nhóm P5+1 năm 2015 phần nào giúp Iran thoát khỏi sự phong tỏa của Mỹ và phương Tây. Sự kiện mang tính bước ngoặt này, vốn được xem là dấu ấn nổi bật trong nhiệm kỳ ông Rouhani, không những giúp Iran thu được những thành tựu đáng kể cả về kinh tế lẫn ngoại giao, mà còn trở thành đòn bẩy khiến ông Rouhani trở thành ứng cử viên sáng giá trong cuộc bầu cử tới.

Hai ứng viên Hassan Rouhani và Ebrahim Raisi. Ảnh: AFP

Dưới thời ông Rouhani, kinh tế Iran được thổi những "luồn gió mới" với hầu hết các điều kiện kinh tế được cải thiện đáng kể so với 8 năm có thể coi là yếu kém trong 2 nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad. Chính phủ của ông Rouhani thành công trong kế hoạch giành lại thị phần đã mất trên thị trường dầu mỏ toàn cầu với sản lượng khai thác và xuất khẩu dầu cao hơn mức trước thời điểm bị trừng phạt.

Iran đang hội nhập trở lại nền kinh tế toàn cầu với nhiều thỏa thuận thương mại, tài chính, năng lượng với Châu Âu, Nga, các nền kinh tế mạnh ở Châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Chính sách mở cửa đón nhận đầu tư nước ngoài giúp quốc gia Trung Đông này thu hút khoảng 9,5 tỷ USD trong năm 2016. Cùng với đó, lạm phát giảm mạnh từ khoảng 40% năm 2013 xuống còn 7,5% năm 2016, trong khi tăng trưởng kinh tế đạt 7%. Đáng kể hơn là việc Iran dần thoát khỏi sự cô lập với vị thế ngày càng được nâng cao, quan hệ với phương Tây cũng đang dần được cải thiện. Iran đóng vai trò ngày càng quan trọng hơn trong việc giải quyết các vấn đề an ninh và chính trị ở Trung Đông, như tham gia giải quyết khủng hoảng Syria.

 Tìm kiếm nhiệm kỳ thứ hai, ông Rouhani vẫn là ứng viên được yêu thích nhưng các đối thủ cứng rắn cho rằng, ông thất bại trong việc thúc đẩy nền kinh tế bị suy yếu sau hàng thập kỷ bị trừng phạt. Nhiều người Iran cảm thấy thỏa thuận năm 2015 không thể tạo ra việc làm, sự tăng trưởng và đầu tư nước ngoài. Trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa hủy bỏ thỏa thuận, áp dụng một số lệnh trừng phạt mới và thăm Saudi Arabia, đối thủ chính của Iran trong khu vực vào cuối tuần này, chính sách của ông Rouhani ngày càng trở nên nguy hiểm.

Nhân tố Ebrahim Raisi

Cuộc bầu cử tổng thống về cơ bản trở thành cuộc đua song mã sau khi ứng viên bảo thủ hàng đầu khác là Thị trưởng Tehran Mohammad Bagher Ghalibaf hôm 15-5 tuyên bố bỏ cuộc và quay sang ủng hộ ứng viên Ebrahim Raisi, một giáo sĩ bảo thủ hiện quản lý một trong những đền thờ linh thiêng nhất của Iran.

Ông Raisi cho rằng, Iran không cần sự trợ giúp của nước ngoài và hứa hẹn phục hồi các giá trị của Cách mạng Hồi giáo năm 1979. Ông Raisi cho rằng, ông Rouhani đặt quá nhiều niềm tin vào phương Tây. "Chúng ta không nên để lộ bất kỳ điểm yếu nào khi đối mặt với kẻ thù", ông Raisi nói trong cuộc tranh luận truyền hình. Ông Raisi kêu gọi sự ủng hộ của các cử tri nghèo với cam kết tăng gấp 3 lần trợ cấp cho người nghèo và tạo thêm 1,5 triệu việc làm. "Đưa Iran vĩ đại trở lại", khẩu hiệu gợi nhớ đến chính sách mang tính dân túy của Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhiều ứng cử viên tổng thống ở các nước phương Tây, đang được ông Raisi sử dụng như một "lá bài" thu hút cử tri.

Những người ủng hộ đương kiêm Tổng thống Hassan Rouhani xuống đường tại thành phố Zanjan hôm 16-5. Ảnh: AFP

Bước tiếp hay quay lại?

Việc ông Rouhani tái đắc cử có thể giúp Iran duy trì các chính sách hiện tại, trong đó làm cầu nối thúc đẩy quan hệ giao thương kinh tế với các nước phương Tây. Đây cũng sẽ là mong muốn của đại đa số người dân Iran nhằm giúp phục hồi nền kinh tế sau nhiều năm cấm vận, khủng hoảng. Nếu ông Rouhani tái đắc cử, quá trình cải cách, mở cửa và hội nhập sẽ có cơ hội được tiếp tục.

Tuy nhiên, trong trường hợp ứng viên phe cứng rắn Raisi đắc cử Tổng thống, có thể dẫn đến nguy cơ căng thẳng hơn với Mỹ và phương Tây, khiến tình hình Iran đã "tồi tệ sẽ càng trở nên tồi tệ hơn". Iran nhiều khả năng sẽ quay lại như những thời trước.

An Bình