Bên trong chiến dịch "giải phóng" Khodorkovsky

Thứ bảy, 28/12/2013 11:13

(Cadn.com.vn) - Đức được cho là đứng sau vụ cựu tỷ phú nổi tiếng của Nga Mikhail Khodorkovsky được thả tự do sau 10 năm ngồi tù.

Một ngày mùa Xuân năm 2011, 5 người tập trung xung quanh chiếc bàn nhỏ tại Khách sạn Adlon ở Berlin, bắt đầu kế hoạch đưa cựu trùm dầu mỏ Nga Mikhail Khodorkovsky ra tù. Chỉ hơn 2 năm rưỡi sau cuộc họp đầu tiên tại Adlon, Khodorkovsky, người đàn ông từng giàu nhất nước Nga, được tự do và đoàn tụ với gia đình cũng ở khách sạn này.

Lên kế hoạch

Ngồi tại hành lang khách sạn 5 sao Adlon là cựu Ngoại trưởng Đức Hans-Dietrich Genscher và cố vấn Alexander Rahr cùng với luật sư của Khodorkovsky và bà Alexandra Hildebrandt, người đứng đầu Viện bảo tàng Bức tường Berlin. Họ quyết định, ông Genscher sẽ khởi động một cuộc tấn công ngoại giao sau hậu trường. Ông Genscher được người Đức tin tưởng, được Thủ tướng Angela Merkel hỗ trợ và rất có tiếng nói với người Nga do vai trò của ông trong cuộc đàm phán thống nhất nước Đức.

Đó là khởi đầu của nỗ lực phối hợp của Đức nhằm thuyết phục Tổng thống Nga Vladimir Putin trả tự do cho Khodorkovsky, người bị bỏ tù năm 2003 về tội gian lận và trốn thuế. Ông Genscher sẽ thương lượng với Điện Kremlin đồng thời gửi tin nhắn quan trọng đến Khodorkovsky khuyên ông nên viết đơn xin ân xá vì lý do nhân đạo và vì sức khỏe của mẹ.

Vai trò của Đức cũng được thể hiện khi ông Khordokovsky cuối cùng được trả tự do. Cựu tỷ phú này bay thẳng đến Berlin trên máy bay riêng do ông Genscher sắp xếp.

Những nỗ lực của Đức bắt đầu khi bà Hildebrandt đề nghị Khodorkovsky tài trợ cuộc triển lãm tại bảo tàng của mình. Sau khi triển lãm diễn ra vào năm 2010, bà Hildebrandt và nhân viên bắt đầu suy nghĩ những gì họ có thể làm để giúp ông Khodorkovsky ra tù. Bà Hildebrandt liên lạc với ông Genscher, một người thân thiết và cũng là Ngoại trưởng phục vụ lâu nhất của Đức. "Ông ấy đồng ý ngay lập tức", bà Hildebrandt kể.

Ông Genscher và Rahr đều biết Tổng thống Putin. Ông Rahr là một diễn giả thông thạo tiếng Nga, người viết cuốn tiểu sử cho ông Putin và nằm trong ban cố vấn câu lạc bộ các chuyên gia mà ông Putin thường xuyên gặp gỡ. "Đó là lý do tại sao chúng tôi thành công. Các nhà lãnh đạo Nga thực sự tin tưởng ông Genscher do vai trò ngoại giao của ông trong các cuộc đàm phán thống nhất nước Đức", ông Rahr nói.

Nỗ lực từ nhiều phía

Năm 2011, khi ông Putin có kế hoạch trở lại ghế tổng thống, bà Merkel âm thầm tung ra chiến dịch thuyết phục ông trả tự do cho Khodorkovsky. Bà lập luận với ông Putin rằng, với động thái này, Moscow sẽ gửi một tín hiệu tốt tới bạn bè quốc tế. Nhưng theo các quan chức cấp cao tại Berlin, ông Putin từ chối yêu cầu này.

Khodorkovsky dự kiến được thả vào năm 2011, nhưng vào tháng 12- 2010, ông bị kết án tội trộm cắp và rửa tiền tại một phiên tòa thứ hai. Điều này buộc ông phải tiếp tục ngồi tù. Ngày 1-6- 2012, vài tuần sau khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống mới, ông Putin đến Berlin và hội đàm với Thủ tướng Merkel và tân Tổng thống Đức Joachim Gauck.

Nhưng chính một cuộc họp kín với ông Genscher tại sân bay Tegel ở Berlin mới dẫn đến việc ân xá Khodorkovsky. "Bà Merkel tiếp tục nhắc đến Khodorkovsky bất cứ khi nào bà gặp ông Putin. Đó là một hành động rất có chủ ý, một cách tiếp cận đa chiều. Bộ Ngoại giao và Đại sứ Đức tại Moscow cũng vào cuộc. Bảo tàng của bà Hildebrandt cũng thực hiện một chiến dịch công cộng, thu thập chữ ký từ du khách yêu cầu trả tự do cho Khodorkovsky.

Ông Genscher và ông Putin bí mật gặp nhau lần thứ hai tại Moscow vào đầu năm nay. Trong các cuộc đàm phán, ông Genscher không đề cập đến việc Khodorkovsky có tội hay vô tội nhưng chỉ đơn giản là nhấn mạnh khía cạnh nhân đạo. Khodorkovsky từ chối ký vào lá thư ân xá nếu nhận tội, do đó, một thỏa hiệp là cần thiết. Ông Genscher đưa ra lý do chính thức cho việc thả Khodorkovsky: một cử chỉ nhân đạo vì sức khỏe của mẹ tù nhân đang rất yếu.

Mikhail Khodorkovsky (trái) gặp cựu Ngoại trưởng Đức Hans-Dietrich Genscher (phải) tại sân bay Berlin. Ảnh: Reuters

Mẹ ốm- một lý do hoàn hảo

Tháng 11-2013, mẹ của Khodorkovsky điều trị tại bệnh viện Berlin vì ung thư và mong chờ được nhìn mặt đứa con trai duy nhất một lần nữa. Ông Genscher gửi tin nhắn để khuyên ông Khordorkovsky nên viết thư gửi Tổng thống Putin xin ân xá, nhấn mạnh đến bệnh tật của mẹ.

Vào ngày 12-11, Khodorkovsky viết một lá thư ngắn gửi ông Putin đúng như lời khuyên của ông Genscher. "Tôi được khuyên là nên đề cập đến tình hình của mẹ tôi", ông Khodorkovsky nói với tạp chí New Times sau khi được trả tự do. Chiều 19-12, ông Putin cho biết sẽ sớm ân xá cho Khodorkovsky.

Quyết định ban hành vào ngày 20-12 và Khodorkovsky ngay lập tức được thả khỏi nhà giam Colony số 7 gần Bắc cực. Tuy nhiên, nguồn tin từ điện Kremlin xác nhận, Thế vận hội 2014 tại Sochi của Nga là lý do chính cho việc ân xá Khodorkovsky. Ngay cả các nhà đàm phán Đức đã phần nào ngạc nhiên bởi quyết định nhanh chóng này.

An Bình

(Theo Reuters)