(Cadn.com.vn) - Trong thời gian 1958-1961, cả thế giới chấn động vì vụ “bê bối thalidomide”. Hàng chục ngàn đứa trẻ sinh ra phải chịu khuyết tật bẩm sinh do người mẹ uống thuốc thalidomide để trị ốm nghén. 50 năm sau, “những đứa trẻ thalidomide” này đang phải chịu đựng những nỗi đau không thể nói hết.

Bi kịch Thalidomide

Không ai biết chính xác có bao nhiêu ca sẩy thai do thuốc thalidomide gây ra bắt đầu từ thập niên 1950. Tuy nhiên, theo ước tính của Tổ chức Thalidomide của Anh, hiện còn khoảng 12.000 nạn nhân của loại thuốc này còn sống sót trên toàn thế giới và khoảng 10.000 đứa trẻ khác đã chết sau khi sinh ra khoảng vài tháng.

Tuy nhiên, những đứa trẻ còn sống sót đến bây giờ hầu hết thiếu 2 chi, 4 chi hoặc các bộ phận khác như mắt, tai và các cơ quan nội tạng phát triển không bình thường. Hãng dược phẩm Gruenenthal – nơi sản xuất và phân phối thuốc thalidomide của Đức cũng đang đối mặt với các khoản phúc lợi xã hội và bảo hiểm đền bù ngày càng tăng cao. Tại Anh, 446 nạn nhân đang phải sống trong mặc cảm cùng nhiều khó khăn và chỉ nhận được khoảng 20.000 bảng Anh mỗi năm tiền hỗ trợ. Trong những năm gần đây, những người sống sót ở Anh đã được chính phủ quan tâm đặc biệt như tăng khoản tiền bồi thường trung bình lên khoảng 40.000 bảng Anh/năm.

Các quốc gia cũng là “nạn nhân” của thalidomide là Nhật Bản (khoảng 300 nạn nhân), Canada và Thụy Điển (cả hai quốc gia thì chỉ còn hơn 100 nạn nhân), Australia (45 nạn nhân). Chính phủ Tây Ban Nha gần đây mới thừa nhận loại thuốc này cũng đã được phân phối ở quốc gia này. Tuy nhiên, không ai biết có bao nhiêu nạn nhân còn sống sót ở Tây Ban Nha. Con số này có thể lên đến hàng trăm.

Những nạn nhân của thuốc thalidomide. Ảnh: BBC

“Thần dược”

Thuốc thalidomide được sản xuất giữa thập niên 1950 tại Đức và được hãng dược phẩm Gruenenthal chính thức tung ra thị trường vào tháng 10-1957.

Ban đầu, nó được xem là phương thuốc diệu kỳ cho các thai phụ chữa trị các triệu chứng ốm nghén như mất ngủ, đau đầu, chóng mặt. Nó được chào bán dưới ít nhất 37 biệt dược khác nhau, như Contergan® (Đức), Distaval® (Anh), Talimol® (Canada)... Chỉ riêng tại Anh, hàng ngàn thai phụ đã đổ xô đi mua thalidomide khi nó được chính quyền cấp giấy phép lưu hành vào năm 1958. Sau đó, mọi việc được phanh phui khi các bà mẹ không thể hiểu tại sao những đứa con bé bỏng khỏe mạnh của mình sinh ra lại có tay chân ngắn ngủn, không có ngón tay cái hoặc không có chi nào. Không ai biết điều gì đã gây ra những quái thai này. Các gia đình chỉ biết đổ lỗi cho số phận, có người bỏ con sau khi sinh hoặc nuôi dưỡng một cách giấu giếm vì mặc cảm.

Và họ hoàn toàn không thể ngờ, chính “thần dược” thalidomide là “thủ phạm”. Đầu năm 1958, báo chí Đức cho rằng,  thuốc Thalidomide có thể là nguyên nhân của hàng loạt quái thai ở Đức. Dưới áp lực ngày càng tăng, ngày 26-11-1958, hãng dược phẩm Gruenenthal đã cho thu hồi thuốc thalidomide tại tất cả quầy bán trên toàn quốc. Tuy nhiên, ở Anh loại thuốc này vẫn được hãng dược Distillers cấp phép sử dụng. Mãi cho đến năm 1961, bác sĩ sản khoa người Australia William McBride và chuyên gia nhi khoa Đức Widukind Lenz đã chứng minh thalidomide là tác nhân trực tiếp gây tai họa. Thuốc này ngay lập tức bị thu hồi và nhiều vụ kiện lớn đòi bồi thường đã diễn ra. Tuy nhiên, phải sau một chiến dịch vận động quy mô lớn của tờ The Sunday Times, hãng dược Distillers của Anh mới đồng ý bồi thường cho các nạn nhân vào năm 1968.

Mặc dù mọi chuyện xảy ra đã lâu, song cho đến năm 2009, các chuyên gia thuộc Đại học Aberdeen của Australia mới công bố kết quả nghiên cứu cho thấy, nguyên nhân là do thalidomide đã ngăn chặn sự phát triển của các mạch máu trong phôi thai.

Bí mật đằng sau Thalidomide

Hãng dược phẩm Gruenenthal được cấp bằng sáng chế vào giữa những năm 1950. Tuy nhiên, các cuộc điều tra trong 2 năm qua cho thấy, thương hiệu Contergan® của Đức thuộc quyền sở hữu của Cty dược Rhone-Poulenc Pháp đã hoạt động rất hiệu quả dưới sự kiểm soát của Đức Quốc xã trong những năm đầu của thập niên 1940 khi phát-xít Đức chưa bị tiêu diệt.

Và một điều rõ ràng rằng, hãng Gruenenthal và giới lãnh đạo của hãng cũng có mối quan hệ mật thiết với Đức Quốc xã. Có thể coi tiến sĩ Heinrich Mueckter là một ví dụ điển hình cho lập luận này. Tiến sĩ Heinrich Mueckter là một tội phạm ở Ba Lan vì bị buộc tội tiến hành các cuộc thí nghiệm y tế trên hàng trăm tù nhân. Tuy nhiên, hãng dược phẩm Gruenenthal lại tuyển dụng vị tiến sĩ này về làm việc trong vai trò là một nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực y dược. “Việc hãng Gruenenthal tuyển dụng tiến sĩ Mueckter càng khiến vụ bê bối này có nhiều điều khuất tất”, ông Gernot Stracke, một phát ngôn viên của các nạn nhân ở Đức nói. Ông cũng cho biết thêm rằng, chính phủ Đức không đưa ra bất kỳ phát ngôn chính thức nào về nguồn gốc của Thalidomide cũng như việc chính phủ phải chịu trách nhiệm và trợ cấp đối với các nạn nhân ngay sau khi vụ việc bị phanh phui.

Martin Johnson - Giám đốc trung tâm nghiên cứu về Thalidomide ở Anh và giáo sư Ray Stokes thuộc Đại học Glasgow ở Anh đang chuẩn bị xuất bản một cuốn sách điều tra nguồn gốc của thalidomide trong thời kỳ Đức Quốc xã. Ông Johnson nói: “Mặc dù, ở giai đoạn này, chúng tôi không thể chứng minh rằng Thalidomide được phát triển và thử nghiệm trong các trại tù binh Đức, nhưng đây là bằng chứng của việc nó được thử nghiệm như là một kế hoạch của việc tìm kiếm thuốc giải cho hơi độc thần kinh”.

Thanh Văn
(Theo BBC)