(Cadn.com.vn) - “Nếu khai thác hết rừng cây bời lời có tuổi đời hơn 15 năm chắc chắn anh Ăm Thiêm, thôn Kỳ Rĩ sẽ trở thành đại gia vùng Lìa”, anh Hồ Văn Thứ, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã A Xing, Hướng Hóa, Quảng Trị tự hào nói với tôi như vậy. Và anh Thiêm còn giúp đỡ mọi người cây giống, hạt bời lời, kỹ thuật chăm sóc...

Bời lời, chìa khóa thoát nghèo

Những tia nắng cuối cùng trong ngày dần nhường chỗ cho màn đêm dày đặc. Trong ngôi nhà sàn của gia đình Ăm Thiêm, bên ánh lửa bập bùng nhưng tôi vẫn nhận thấy được sự đổi thay rõ rệt đất trời cũng như con người ở miền sơn cước này. Anh dẫn tôi đi xem 5 ha trồng hơn 5.000 cây bời lời với tuổi đời quá 15 năm và hơn 2 ha với 1.500 cây bời lời 3 năm tuổi đáng giá tiền tỷ. Ngôi nhà mới xây, xe máy, tivi... đều được “hái” từ cây bời lời mà ra.

Đó là chuyện của ngày hôm nay, chứ ngược thời gian quay về trước, gia đình Ăm Thiêm xếp trong diện nghèo của xã. Ngày trước, bản nghèo lắm, gia đình anh cũng vậy. Thế rồi một ngày có người đến hỏi mua vỏ cây bời lời với giá 300- 400 đồng/kg. Người dân hăng hái đổ xô vào rừng đốn cây bời lời, lấy vỏ. Cuộc sống người dân đã có nhiều thay đổi tích cực từ đó. Nhưng với cảnh hàng trăm lượt người từ già trẻ, gái cũng như trai ngày ngày vào rừng chặt cây bời lời dẫn đến tình trạng rừng bị tàn phá nhiều, cây bời lời khan hiếm dần.

Cuộc sống của người dân lại lâm vào hoàn cảnh khó khăn như trước và gia đình anh cũng vậy. Hình ảnh cây bời lời ẩn hiện trong suy nghĩ của anh: “chỉ có cây bời lời mới có thể đem lại sự đổi thay cho gia đình cũng như cả bản làng”. Nghĩ vậy, gia đình anh phân công công việc cụ thể cho mỗi thành viên trong gia đình. Từ sáng tinh mơ, cha con anh đã lên đường, lặn lội vào rừng sâu khắp các xã vùng Lìa, thậm chí sang đất nước Lào tìm kiếm cây bời lời đến khi trời tối mịt mới trở về nhà, có lúc qua đêm trong rừng. Những cơn sốt rét là chuyện cơm bữa nhưng không ngăn cản được ý chí của anh.

Bời lời là cây dễ tính, ít sâu bệnh dễ dàng thích nghi với mọi điều kiện khí hậu, đất đai cộng với công chăm sóc chu đáo của cả gia đình Ăm Thiêm nên phát triển rất nhanh. Công sức gia đình Ăm Thiêm đã được đền đáp một cách xứng đáng, trong năm 1995, gia đình anh đã có hơn 300 cây bời lời con phát triển tốt. Và vài năm sau, anh đã có một cơ ngơi tạm ổn với tivi, xe máy, con cái đi học đàng hoàng. Tất cả những sự đổi thay đó đều từ cây bời lời mang lại. Vậy là sau hơn 15 năm, cây bời lời chính là “chìa khóa” mở ra cuộc sống sung túc cho gia đình Ăm Thiêm.

Anh Ăm Thiêm đang khai thác vỏ cây bời lời.

Anh Lê Phúc Thiện, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam tỉnh ca ngợi: “Ăm Thiêm rất nhạy bén với nhu cầu thị trường để phát triển mô hình sản xuất theo hướng hàng hóa, không bao giờ ngồi trông chờ, ỷ lại vào sự giúp đỡ của chính quyền các cấp mà luôn năng động, sáng tạo từ thực tế cuộc sống, dám nghĩ, dám làm, khai thác nội lực tự có ở địa phương cộng với công sức lao động và trí tuệ của mình để tìm “con đường sáng” hướng đến cuộc sống no ấm. Và đặc biệt, anh luôn sống vì cộng đồng, nhân rộng mô hình kinh tế của mình cho mọi người làm theo, tạo điều kiện tốt nhất cho nhiều gia đình có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống”.

3 năm trở lại đây, khắp mọi bản làng trong toàn xã A Xing và một số xã lân cạnh, cây bời lời đã phủ một màu xanh bạt ngàn trên những khu đất trống, đồi núi trọc, mảnh vườn nhà. Trồng ít cũng có 1ha, người nhiều nhất cũng vài héc-ta cây bời lời, khai thác sẽ mang lại sự khởi sắc cho nhiều bản làng ở vùng Lìa này. Anh Hồ Văn Hồng, thôn Tăng Quăn vui mừng: “Miềng giàu có như hôm nay là nhờ Ăm Thiêm đã mở đường, dẫn lối, động viên miềng nên trồng cây bời lời, rồi cho nhiều hạt giống, cho vay vốn không lấy lãi, hướng dẫn cách chăm sóc cho cây phát triển tốt... Nếu không có Ăm Thiêm giúp đỡ không biết cuộc sống gia đình miềng bây giờ sẽ như thế nào?”.

Tháng 8, khi hạt bời lời rụng cũng là lúc nhiều người dân khắp các bản ở xã A Xing cũng như các xã lân cạnh đến nhà Ăm Thiêm xin được nhặt hạt bời lời bán kiếm tiền. Hạt cây bời lời mà mọi người nhặt bán cho tư thương chắc chắn sẽ giúp nhiều gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn cải thiện đời sống hằng ngày, có hạt giống đem về gieo trồng và nhiều đứa trẻ có được sách vở, áo quần tự tin bước vào năm học mới... Như tháng 8-2009, số hạt bời lời cho mọi người nhặt trên rẫy Ăm Thiêm bán được gần 50 triệu đồng. Ăm Thiêm mỉm cười: “Trước đây miềng cũng nghèo lắm, bây giờ miềng đã có của ăn của để thì việc giúp người khác cũng là lẽ thường tình ở đời”.

Ngô Hạ Uyên