Ca Huế trên sông và nỗi buồn sênh phách

Thứ năm, 15/03/2018 10:51

Sông Hương vẫn trôi, những người hát ca Huế trên sông vẫn còn đó, nhưng con thuyền giờ vắng hơn. Khách nghe hát ít, những người nghệ sĩ lặng lẽ so lại dây đàn, những nữ ca trầm ngâm xếp lại vạt áo dài. Tất cả lặng lẽ đợi du khách.

Những con thuyền rồng nằm gối bãi, du khách ít còn nghe hát.

Sông Hương vắng giọng Nam ai

Dưới những ánh đèn màu sôi động khi đêm về trên sông Hương là điều mà nhiều người nhìn thấy đối với cuộc sống của những ca nữ sông Hương. Thế nhưng có mấy người biết được đằng sau sự hào nhoáng trên sân khấu giữa lòng sông ấy vẫn còn có lắm nỗi truân chuyên, niềm vui chẳng mấy mà nỗi buồn thì vô tận mà chỉ có người trong cuộc mới thấu hiểu.

Mới chập tối, nhưng cả một đoạn sông Hương lững lờ trôi dằng dặc giữa lòng phố Huế mộng mơ đã nhấp nháy những ánh đèn xanh đỏ bắt mắt. Phía trên phố xa đông người, và sự tấp nập cũng thể hiện phần nào trên sông, nơi mà những chiếc thuyền rồng được trang trí đẹp mắt phục vụ du khách đi du ngoạn trên sông, thưởng thức những món ăn đặc sản xứ cố đô, và lắng lòng nghe những khúc ca Huế ngọt ngào đằm thắm. Đi liền với ca Huế là dàn nhạc với bộ ngũ tuyệt gồm tranh, tỳ, nhị, nguyệt, tam, xen với bầu, sáo và bộ gõ trống Huế, sanh loan, sanh tiền... Đó là những ngày xưa, khi ca Huế mới được cho phép biểu diễn trên thuyền rồng và đi dọc sông Hương. Còn bây giờ, mỗi tối họa hoằn lắm mới có được một sô diễn. Người đến với ca Huế trên thuyền rồng đi dọc sông Hương ngày càng ít đi. Bây giờ hằng đêm, dọc con sông thấy thuyền nằm gối bãi như còn ngủ say, không thấy cảnh nhộn nhịp dọc ngang thuyền rực rỡ xuôi ngược như những năm xưa nữa. Những năm 2000, để phục vụ du khách, tỉnh TT-Huế tổ chức các thuyền ca Huế trên sông Hương. Ca Huế chính thức "xuống sông" từ thời kỳ ấy. Sau gần 20 năm ca Huế buồn dần vì vắng ít người nghe...

Tôi lên thuyền, con thuyền rực rỡ với đèn điện và những mảng màu trang trí. Nhưng sự háo hức như lần đầu tiên nghe hát cũng đã không còn nữa. Bởi ca Huế vẫn chỉ có từng ấy bài sau bao năm. Lần đầu nghe sẽ hay, lần thứ hai sẽ kém hay, và nhiều lần sau nữa thì ắt hẳn chẳng còn hay nữa. Thuyền xuất bến, vẫn ngần ấy bài thôi đến khi thuyền về lại bến. Lên thuyền nào cũng thế, cũng chừng ấy bài bản, chừng ấy thời gian như nhau! Thông thường, một sô ca Huế kéo dài chừng 1 giờ 30 phút với 10 bài ca, được sắp xếp theo thứ tự, mở đầu là bài Lưu thủy kim tiền, Xuân phong và Long hổ, Lý mười thương, Lý qua đèo, Lý ngựa ô, Làn điệu cổ bản, Hầu văn, Tương tư, Bài về nữ sinh Đồng Khánh, Làn điệu giao duyên và cuối cùng là Hò giã gạo (chia tay) và có thể xen vào những bài như Huế thương, Mưa trên phố Huế, Huế -tình yêu của tôi theo yêu cầu của du khách. Và vẫn vậy, từng bài ca vẫn thế, cách thức biểu diễn ấy. Có khác chăng là đã có những người trẻ thay cho thế hệ trước biểu diễn. Chỉ có điều họ còn non nghề, nên lắm lúc chưa thể hiện được hết sự ngọt ngào và cả tinh túy của mỗi tiết mục.

Diễn viên ca Huế trên sông Hương.

Và nỗi buồn người nghệ sĩ

Sông Hương bây giờ không còn yên bình như vẻ vốn có nữa. Khi rất nhiều những thuyền máy đêm đêm ào ạt qua lại giữa lòng sông. Thế nên, mỗi sô diễn trên thuyền thường bị xáo động bởi những tiếng thuyền máy và cả trăm thứ tạp âm khác đan xen trong tiếng sênh phách và lời ca ngọt ngào. Thêm nữa, có những khi buổi diễn bắt đầu giữa tiếng cười nói, tiếng chuông điện thoại di động, những thực khách mặt đỏ gay mở bia bôm bốp. Họ vừa cụng ly, vừa hô vừa thi nhau bình phẩm về lời ca, sắc đẹp của các ca nữ... át cả tiếng hát, tiếng đàn và đầy phản cảm. Còn cánh phụ nữ, xem ra có phần chăm chú hơn, có chị vừa nghe ca nhưng mồm lại tí tách cắn hạt dưa, có người đang cao hứng bỗng dưng vỗ đùi. Có người xì xào bàn tán... Tất cả tạo nên những tạp âm không ai muốn. Và phía nơi ban nhạc, các ca nữ vẫn phải chăm chút cho phần biểu diễn của mình. Bởi mỗi sô diễn như thế hằng đêm không dễ gì kiếm được... Mỗi sô diễn như thế đã được ghi rõ trên giá vé lên thuyền, bao gồm cả phần ẩm thực và nghe hát. Chủ thuyền cũng là người kinh doanh, cần có lợi nhuận để duy trì cuộc sống và cả sự đầu tư tiền tỷ vào mỗi con thuyền. Thế nên, ca nữ, nhạc công trên thuyền hát mỗi sô cũng chỉ được 100 ngàn đồng, người nhiều nhất cũng chưa tới 200 ngàn đồng. Xuôi sông Hương trên con thuyền nhạc, ngắm đôi bờ sông cũ mới chìm trong màu xanh vô tận cũng là một thú vui hiếm hoi ở Huế trong những đêm mưa. Sông Hương mùa này nước lặng, những chiếc thuyền sặc sỡ ánh đèn màu cũng bập bềnh theo con nước, và phận ca nữ sông Hương cũng lênh đênh như những đợt sóng vỗ nhè nhẹ vào mạn thuyền hằng đêm.

TIÊU DAO