Từ năm 1970-1975 được xem là giai đoạn ác liệt nhất tại chiến trường miền Nam. Tại Mặt trận 4 Quảng Đà thuộc Quân khu 5 ai nấy đều biết đến những chiến công vang dội, với nhiều cách đánh "xuất quỷ nhập thần", dũng cảm mưu trí, linh hoạt của những chiến sĩ đặc công nước thuộc tiểu đoàn 471 (đóng quân tại Xuân Thiều, xã Hòa Hiệp, Hòa Vang, nay là P. Hòa Hiệp Nam, Q. Liên Chiểu, Đà Nẵng), trực tiếp góp phần làm nên chiến thắng chiến dịch giải phóng Huế-Đà Nẵng. Trong những chiến công chung của tiểu đoàn 471 có sự đóng góp của Trung sĩ, Trung đội phó Hà Văn Hoài (1952), quê xã Tây Giang, Tiền Hải, Thái Bình. Sau ngày giải phóng, trên đường hành quân từ cảng Tiên Sa về căn cứ tại Xuân Thiều, chẳng may do xe chuyển quân gặp tai nạn, anh Hoài bị chấn thương sọ não. Mặc dù được đồng đội đưa vào cấp cứu kịp thời tại Bệnh viện quân y C17 nhưng do vết thương quá nặng nên anh đã hy sinh vào ngày 17-7-1975 và phần mộ được an táng tại nghĩa trang Liệt sĩ xã Hòa Hiệp. Tuy nhiên, 42 năm qua, anh Hà Văn Hoài vẫn chưa được Nhà nước truy tặng liệt sĩ. 

Theo anh Hà Duy Hiệp (1955-em ruột anh Hoài) và một số đồng đội: lý do Hoài chưa được công nhận là liệt sĩ xuất phát từ nội dung được ghi trong giấy báo tin do ông Nguyễn Đình Thứ-Phó Chính trị viên Tiểu đoàn 471, ký ngày 1-10-1976. Giấy báo tin ghi: Đồng chí Hà Văn Hoài từ trần ngày 17-7-1975; trong trường hợp: Rủi ro do tai nạn. Vì lý do này nên ngành Thương binh Xã hội từ chối đề nghị Chủ tịch nước truy tặng danh hiệu Liệt sĩ. Qua tìm hiểu, chúng tôi được một số người nguyên là lãnh đạo, chiến sĩ tiểu đoàn 471, cụ thể: Đại úy Trần Châu Á (1932)-Chính trị viên Tiểu đoàn 471, hiện trú B3 Ngô Tất Tố, P 22, Q. Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh, xác nhận: Sau khi hoàn thành nhiệm vụ giải phóng, tiếp quản cảng Tiên Sa, đơn vị được điều về đóng quân tại thôn Xuân Thiều để nhận nhiệm vụ mới. Trên đường hành quân từ Tiên Sa về Xuân Thiều, ô-tô chở quân gặp sự cố nên bị lật. Đồng chí Hoài bị thương nặng phải cấp cứu tại quân y viện C17, sau 4 ngày thì mất. 

Làm việc cùng chúng tôi, ông Đoàn Văn Tôn (1940-nguyên Đại đội trưởng Đại đội 1, Tiểu đoàn 471), trú tổ 88, P. Hòa Khánh Bắc, Liên Chiểu, cho biết: Khi chuyển quân từ cảng Tiên Sa về Xuân Thiều, anh Hoài đi trên xe Jeep do anh Nguyễn Xuân Trường-Tiểu đoàn phó điều khiển. Khi đến cầu Trần Thị Lý, xe bị lật, Hoài bị chấn thương sọ não, được đưa vào Bệnh viện C17 cấp cứu và qua đời nhưng không hiểu vì lý do gì anh Nguyễn Đình Thứ-Phó Chính trị viên tiểu đoàn xác nhận: Rủi ro do tai nạn. Trường hợp anh Hoài bị nạn trên đường hành quân nên phải được Nhà nước công nhận liệt sĩ. Đại tá Đặng Trung Hội-nguyên Trưởng Văn phòng đại diện Báo Quân đội nhân dân tại Đà Nẵng, kể: Thời điểm đó, tôi là chiến sĩ thuộc Tiểu đoàn 471. Sau ngày 29-3-1975, giải phóng Đà Nẵng, tiểu đoàn 471 đặc công nước được Bộ Tư lệnh QK5 phân nhiệm vụ tiếp quản, bảo vệ quân cảng Tiên Sa. Sau 4 tháng làm nhiệm vụ bảo vệ cảng Tiên Sa, tháng 7-1975 đơn vị được Bộ Tư lệnh Quân khu yêu cầu bàn giao công việc cho đơn vị khác và chuyển quân về nơi đóng quân cũ là Xuân Thiều, Hòa Hiệp. Thực hiện chuyến hành quân, đơn vị di chuyển bằng nhiều mũi, như: đi thuyền qua vịnh Đà Nẵng, đi ô-tô qua cầu Trần Thị Lý. Anh Hà Văn Hoài di chuyển bằng ô-tô thì bị nạn... Còn rất nhiều đồng đội khác đều xác nhận: anh Hoài bị tai nạn trên đường chuyển quân và mất tại bệnh viện C17.

Chúng tôi có buổi làm việc cùng Đại tá Võ Trọng Thanh-Trưởng phòng Chính sách Quân khu 5. Theo Đại tá Thanh, hiện đơn vị không lưu giữ bất cứ tài liệu nào liên quan đến hồ sơ xin truy tặng liệt sĩ cho anh Hà Văn Hoài. Tuy nhiên, theo quy định tại Nghị định 31/2013 của Chính phủ và Thông tư 05, ngày 15-5-2013 của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, căn cứ để làm hồ sơ xác nhận liệt sĩ, gồm: Giấy báo tử và giấy tờ làm căn cứ cấp giấy báo tử. Đối với những trường hợp hy sinh từ ngày 31 tháng 12 năm 1994 trở về trước khi tiếp nhận, làm hồ sơ công nhận liệt sĩ thì Giấy báo tử trận đã ghi là liệt sĩ. Với trường hợp anh Hà Văn Hoài, trong giấy báo tin ghi: Đã từ trần vì rủi ro do tai nạn nên rất khó giải quyết. Để xem xét cụ thể, gia đình anh Hoài cần liên lạc với đơn vị để được tư vấn, giải quyết. 

Như vậy, để xem xét lại lời xác nhận của ông Nguyễn Đình Thứ về trường hợp dẫn đến cái chết và giải quyết hồ sơ xin truy tặng liệt sĩ, gia đình anh Hà Văn Hoài cần liên hệ với Quân khu 5 để được xem xét, giải quyết theo đúng quy định. Hy vọng, các cơ quan chức năng sẽ tổ chức xác minh, làm rõ lý do anh Hoài bị tai nạn, qua đời trong lúc đang thi hành nhiệm vụ để trả lại sự công bằng cho anh và gia đình.

M.T