Vừa chạm chân vào làng, du khách ngỡ như đang lạc vào một nơi chốn bình yên. Kể từ ngày mới lập làng (thời vua Lê Thánh Tông) đến nay đã hơn 500 tuổi nhưng làng cổ Túy Loan vẫn giữ nguyên cho mình vẻ trầm mặc, mộc mạc của một làng quê miền Trung.

Khác hẳn với cuộc sống ồn ào, nhộn nhịp nơi đô thị Đà Nẵng, làng cổ Túy Loan như tách hẳn với thế giới bên ngoài. Những cung đường xanh uốn mình theo xóm làng rợp bóng tre che mát. Những chú trâu bụng no tròn thả bước chậm chạp về phía cuối cánh đồng Túy Loan. Xa xa, thấp thoáng dòng sông Túy Loan - nơi đã chứng kiến chuyện buồn vui, nhọc nhằn, lam lũ của biết bao thế hệ dân làng. Rất nhiều bước chân từ phố thị tìm về Túy Loan để được một lần nghe lại tiếng lao xao sóng nước sông quê hoặc lao vào dòng nước xanh mát, khuấy động cả một khúc sông chiều. Hai bên tả hữu con sông, nơi được bồi đắp phù sa màu mỡ, xanh mướt một màu của bầu, bí, mè - những nông sản nức tiếng thơm ngon cả vùng.

Điều mà bất kỳ du khách nào đều không thể bỏ qua khi đến đây là ngôi đình làng Túy Loan - di tích Lịch sử Văn hóa cấp quốc gia có giá trị nổi bật của Đà Nẵng. Theo nhiều cụ cao niên trong làng, cùng với quá trình khai phá lập làng, cư dân nơi đây đã xây dựng những thiết chế văn hóa tín ngưỡng trong đó có đình làng Túy Loan. Trải qua nhiều lần thay đổi vị trí, kiến trúc, đình Túy Loan hiện nay xây vào năm Thành Thái thứ nhất (1889) mô phỏng theo kiểu thức ngôi đình cũ được xây dựng thời Đồng Khánh.

Đình Túy Loan nằm ở vị thế đẹp, thoáng mát, bên đoạn uốn khúc của sông Túy Loan. Đặc biệt đình còn lưu giữ 20 sắc phong thần của vua các triều đại tạo nên nét độc đáo và khác biệt so với các ngôi đình khác của làng quê Việt Nam. Trước sân đình là một bình phong theo kiểu cuốn thư lớn, mặt trước đắp nổi hình long mã, mặt trong đắp nổi hình con lân. Tất cả được lắp ghép bằng nghệ thuật sành sứ, rất độc đáo...

Sau khi dạo một vòng quanh làng, chiêm ngưỡng đình làng và không gian làng cổ, du khách có thể hỏi thăm đường vào chợ quê Túy Loan - nơi tái hiện cụ thể nhất đời sống người dân nơi đây. Chợ Túy Loan quy tụ hầu hết sản vật quanh vùng: cá mắm từ Hội An, Đà Nẵng lên, lâm sản từ miền Đông Giang, Tây Giang xuống; chiếu, nón, nong rổ làng Cẩm Nê mang sang và các nông sản, những món quà quê dân dã. Đặc biệt ở đó, du khách có thể tìm hiểu thêm nghề tráng mì cổ truyền nơi đây. Và rồi dù có bận bịu đến mấy, du khách cũng nên nán lại đôi chút thời gian để thưởng thức tô mì Túy Loan nổi tiếng do chính tay người dân nơi đây chế biến.

Trong hành trình về với Túy Loan, thời gian lưu lại tuy không nhiều, chỉ cần một ngày thôi cũng đủ để du khách hiểu hơn về một làng quê, về những con người đã bất chấp chiến tranh, mặc cho gió bụi thời gian vẫn giữ nguyên cốt cách cổ xưa, để càng cảm thấy Túy Loan như một nét duyên ngầm của Đà Nẵng.

Tạp bút: Phan Thị Thanh Ly