"Bông hồng thép", "Người con nuôi của Bộ trưởng Công an", "Mối tình đặc biệt giữa hai người tù"..., là những gì đồng đội đã biết về Anh hùng LLVTND Ngô Thị Huệ, nhưng vẫn còn nhiều câu chuyện kỳ thú về bà.

Anh hùng LLVTND Ngô Thị Huệ (phải) và nữ tù yêu nước Nguyễn Thị Thanh.   Ảnh: H.V

Thăm căn nhà mới mua ở kiệt lớn đường Trần Quý Cáp (Đà Nẵng) của Anh hùng LLVTND Ngô Thị Huệ, chúng tôi thực sự ấn tượng với những tấm ảnh được treo trang trọng tại phòng khách. Một trong số đó kể về chuyến đi ly kỳ của cựu nữ điệp báo an ninh Quảng Đà. Năm 1982, khi đang làm việc ở Công an tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng (cũ), bà Ngô Thị Huệ được phòng tình báo tặng một món quà quý giá. Tấm ảnh này, anh em nói rằng tìm được trong phòng lưu trữ hồ sơ mà địch để lại với nội dung lệnh truy nã nữ Việt Cộng Ngô Thị Huệ, tên thường gọi là Minh Hiệp. Bà Huệ đem kỷ vật khoe với chú Nguyễn Cam, nguyên Phó ban An ninh Quảng Đà (nay đã mất). Ông nhìn chăm chú: "Đúng rồi, bộ áo dài trắng này con mặc lần đi gặp chú trước Tết Mậu Thân. May mà mi không bị sao, chứ chúng nó bắt được không biết tình hình lúc đó thế nào nữa".

Quê Hòa Liên, Hòa Vang, Đà Nẵng, là út của gia đình 8 anh chị em, Ngô Thị Huệ sinh ra đã khá đặc biệt. Mẹ bà đẻ rơi con trong bọc bên một khu mả lớn. Ba năm sau người mẹ mất, để lại cô gái bé hạt tiêu mà gan lì có tiếng, làm giao liên, dẫn đường cho cán bộ từ tuổi thiếu nhi. Nhà bà là nơi các đồng chí lãnh đạo huyện ủy đi về. Một lần các đồng chí đang họp thì địch càn, cô bé Huệ nhanh trí mở chuồng trâu cho xổng, kêu gào lên nhằm báo động. Cán bộ chạy thoát nhưng hai cha con bị địch bắt giam, tra tấn. Năm 1959, Ngô Đình Diệm lê máy chém khắp miền Nam. Nhà bà có ba người con đi thoát ly nên bị xếp sổ đen. Bản thân Huệ bị chúng tình nghi chỉ điểm cho đồng đội diệt ác ôn. Chúng lại bắt hai cha con, đánh người cha đến mù mắt nhằm lung lạc tinh thần con gái. Nhưng ông vẫn bình tĩnh động viên, nhắn nhủ: "Con trâu trước đi trước, con trâu sau nhớ đó mà đi. Chịu đau mau về!".

Rời nhà tù với bao vết thương chưa lành, bà tiếp tục hoạt động diệt ác, trừ gian, xây dựng cơ sở cách mạng. Một lần nữa, bà lại bị bắt, đưa đi hết nhà tù này đến nhà tù khác. "Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung...", những ngón đòn tàn khốc đã cướp đi thiên chức làm mẹ của bà nhưng không khai thác được gì, chúng phải thả. Từ đội công tác Đà Nẵng, bà chuyển làm điệp viên của Ban An ninh Quảng Đà, lấy bí danh Minh Hiệp, hoạt động hợp pháp, vừa trực tiếp vào ra nội thành móc nối cơ sở, khai thác tin tức vừa đào tạo mạng lưới điệp viên với hàng chục cơ sở, trong đó có nhiều cơ sở trong hàng ngũ địch. Bà cải trang muôn hình vạn trạng, đủ các loại vai. Lúc dịu dàng với áo dài thướt tha, lúc nổi loạn cao bồi, phì phèo điếu thuốc trên tay. Hộp trang điểm, đôi kính râm, chiếc nón lá hay chiếc mũ nồi đôi lúc cũng là vũ khí (sau này đều được tặng lại cho bảo tàng). Cái vóc dáng nhỏ nhắn, nước da trắng bóc, giọng nói nhẹ nhàng cùng khả năng ứng biến thông minh giúp nữ điệp viên nhiều lần thoát chết trong gang tấc.

Chuyến đi trong tấm ảnh chính là lần bà chiến đấu cân não nhất. Trước thềm xuân 1968, chuẩn bị cho Tổng  tấn công Mậu Thân, nhiều đồng chí lãnh đạo của Đặc Khu ủy và Ban An ninh Quảng Đà đã vào nội thành Đà Nẵng nắm tình hình, chỉ đạo chiến dịch. Trưởng ban Võ Bá Huân giao nhiệm vụ cho bà đem tài liệu vào cho đồng chí Nguyễn Cam - Phó ban An ninh Quảng Đà lúc này trong vai cố vấn cho Trần Đăng Sơn, trùm Quốc dân Đảng, trụ sở ở số 30 Nguyễn Du. Từ căn cứ, bà theo xe xuống bến Chợ Cồn rồi tìm chỗ thay bộ áo dài, đôi giày cao gót, xõa tóc, vai mang túi xách, lấy hộp phấn ra trang điểm cho đẹp đẽ đồng thời từ tấm kiếng, quan sát phía sau có đuôi nào bám theo.

Nữ điệp viên Ngô Thị Huệ trong bức ảnh chính quyền Sài Gòn chụp năm 1968.   Ảnh: Nhân vật cung cấp

Dọc đường Ông Ích Khiêm, bà gặp tình huống bất ngờ. Đó là cảnh sát bắt được hai chiến sĩ cách mạng, trói quặt lại và giải về ty Gia Long. Đi song song với địch, bà tỏ ra duyên dáng để khỏi bị nghi ngờ. Chiếc túi đen từ trên vai chuyển xuống tay. Bà tính nếu căng quá thì tìm miệng cống nào đấy bỏ để phi tang tài liệu. May mà đến ngã ba, chúng đi hướng khác, còn bà tiếp tục đến trụ sở Quốc dân Đảng. Tên lính gác tỏ ra ngoan cố không cho bà vào. Bà vừa dùng mỹ nhân kế, vừa đút lót tiền mới có thể lọt vô được bên trong. Gặp đồng chí Nguyễn Cam, bà mời thuốc lá và trao điếu có tài liệu cho thủ trưởng. Ông khẽ truyền mệnh lệnh cho bà và đưa tờ báo đã được viết bằng mực hóa học trên đó. Ra về, bà xé tờ báo phía trên cho rách, mua kẹo bánh gói vào để địch không nghi ngờ. Bà đến nhà cơ sở khác thay quần áo, tìm đồng chí Hồ Nghinh - Bí thư Đặc khu ủy báo cáo tình hình, gặp mạng lưới điệp báo giao nhiệm vụ, sau đó mới về lại Gò Nổi. Chuyến xe trở về cũng nghẹt thở không kém, khi địch lục soát gắt gao, định thu tờ báo gói kẹo. Bà phải khôn khéo mới giữ được. Đi từ sáng sớm, về lại căn cứ đã chạng vạng, sau quãng dài lội đồng, bà gần như lả đi trong tay chú Võ Bá Huân mà niềm vui cứ dâng trào.

Đầu năm 1969, trong một lần đưa cán bộ đi về, bà bị địch ném bom, mảnh găm trên đầu, được tổ chức đưa ra Bắc chữa trị. Hai anh trai và chị hy sinh, ba cũng mất vì vết thương tái phát, nỗi đau tinh thần cùng di chứng mảnh bom hành hạ làm bà liên tục lên cơn động kinh. Một lần đồng chí Trần Quốc Hoàn - Bộ trưởng Bộ Công an đến Bệnh viện E thăm, đã xúc động nhận bà làm con nuôi. Sau giải phóng, bà trở về quê công tác rồi nghỉ hưu từ năm 1993 với quân hàm Trung tá. Chồng bà , ông Trần Viết Trí cũng là cựu tù yêu nước, từng góa vợ. Không được làm mẹ, bà nuôi hai con trai của chồng nên người. Yêu quý, ngưỡng mộ "Bông hồng thép", nhiều đồng đội và các đồng chí lãnh đạo công an thường xuyên đến thăm bà, tiếp thêm sức mạnh cho nữ anh hùng sống vui, khỏe ở tuổi 81.

HỒNG VÂN