Bài 1:  Phát súng trên cao nguyên

(Cadn.com.vn) - Nhiều người xem bộ phim truyện Việt Nam nổi tiếng “Ván bài lật ngửa” hẳn không bao giờ quên hình ảnh ấn tượng về chàng thanh niên tuổi đôi mươi dũng cảm lọt qua giữa rừng địch, giương súng nhắm vào Tổng thống Ngô Đình Diệm bóp cò khi ông ta đang đọc diễn văn khai mạc “Hội chợ kinh tế cao nguyên” diễn ra ngày 22-2-1957 tại TP Buôn Ma Thuột (Đắc Lắc). Thế nhưng, rất ít người biết rằng nhân vật trong bộ phim ấy được lấy từ hình mẫu ngoài đời của đồng chí Mười Thương (1935 - tức Phan Văn Điền, Hà Minh Trí...) - Anh hùng LLVTND, nguyên thành viên Ban An ninh T.Ư Cục miền Nam, Trưởng ban Điệp báo Ban An ninh tỉnh Tây Ninh.

Ngôi nhà ngói ba gian kiểu truyền thống miền Tây Nam Bộ của gia đình ông nép mình dưới vườn cây trái sum suê, thanh bình ở P. 1, TX Tây Ninh (Tây Ninh). Thoáng chút ngạc nhiên khi nghe tôi giới thiệu từ Đà Nẵng vào, ông nhanh chóng sôi nổi bắt chuyện, xua đi cảm giác áy náy của khách lạ bởi tìm đến nhà ông không phải lúc trong một hoàn cảnh khá đặc biệt: Hai vợ chồng ông vừa chẳng may gặp phải vụ tai nạn khá nghiêm trọng. Thật lạ, ở người đàn ông có dáng người mảnh mai, gương mặt hiền, đôi mắt sáng vẫn toát lên sức sống mãnh liệt của ý chí, sự cương nghị và niềm kiêu hãnh. Ông kể về cuộc đời hoạt động cách mạng của mình một cách rành rọt, chi tiết xen với những bình luận, nhận xét về dòng lịch sử thời cuộc sắc sảo.

Anh hùng LLVTND Mười Thương trò chuyện cùng tác giả.

Ông bảo, Tây Ninh chỉ là quê hương thứ hai, thực ra quê gốc của ông ở Cửa Lò, Nghi Thiết (Nghi Lộc, Nghệ An). Năm 9 tuổi, cha ông hy sinh trong cuộc binh biến Đô Lương. Mẹ bỏ nhà đi, ông và bà nội mù lòa phải bấu víu vào nhau. Lúc này, vợ chồng người bác ruột mới đón hai bà cháu lên trú trong một lò gạch ở khu cầu Bùn ở sông Cửa Lò chạy trốn nạn đói này. Lúc này, Nhật hất cẳng Pháp và đồng minh tại Đông Dương. Quá nhỏ để hiểu hết thời cuộc, lúc đầu ông lại có “cảm tình” với lính Nhật bởi chúng cho ông ăn, bắc lại cây cầu bị đánh sập để bà cháu đi lại. Một hôm, bọn Nhật rủ ông đi chơi.

Ông chạy về nhà xin bà nội cho đi mà không ngờ đó là chuyến từ biệt cuối cùng người thân và sau này đưa ông đến với cách mạng ở miền Nam. Lính Nhật đưa ông vào tận Thủ Đức (Sài Gòn) rồi Bà Rịa - Vũng Tàu (BR-VT)để chăn ngựa cho chúng. Nhưng cũng chính tại đây, ông đã được người cha nuôi tên Đinh Văn Châm - người trong cơ sở cách mạng và Châu Văn Viễn - Trưởng ban Công tác biệt động thành BR-VT đã dìu dắt, bắt liên lạc với thiếu úy Phạm Ngọc Chẩn - Trưởng đồn bờ đập Cao Đài để nắm tình hình quân báo các đồn địch đóng quanh vùng căn cứ kháng chiến, phục vụ cho việc tấn công tiêu diệt các đồn này. Ông đã hoàn thành xuất sắc vai trò của mình, kể cả lúc bị địch nghi ngờ bắt, tra tấn nhưng ông vẫn một mực không khai báo, buộc chúng phải thả ông ra tiếp tục hoạt động cho cơ sở cách mạng tại vùng Châu Thành (Tây Ninh).    

 Nhưng sự kiện đưa ông trở thành nhân vật gây chấn động dư luận chính trị trong và ngoài nước cách đây hơn nửa thế kỷ chính là việc 3 lần ám sát Tổng thống Ngô Đình Diệm. Ông nhớ lại, tháng 5-1955, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Tây Ninh chỉ đạo Ban Địch tình tổ chức đội vũ trang diệt ác, mà mục tiêu hàng đầu chính là tiêu diệt tên đầu sỏ bộ máy chính quyền ngụy quyền Sài Gòn, tay sai của Mỹ này. Đích thân đồng chí Lâm Kiểm Xếp - Trưởng Ban địch tình giao nhiệm vụ cho ông tổ chức diệt bằng được Tổng thống Diệm. Lần đầu vào tháng 10-1956, khi anh em Diệm - Nhu (Ngô Đình Nhu) lên Tòa thánh Tây Ninh để ký thỏa thuận ước Bính Thân với tôn giáo Cao Đài.

Năm 2005 ông Mười Thương nhận danh hiệu Anh hùng LLVTND do Nhà nước trao tặng.

Thời gian quá gấp rút mà các cơ sở cũng không biết chính xác ngày, giờ Diệm sẽ lên Tây Ninh, phần vì lực lượng an ninh, cảnh sát lùng sục, bố ráp khắp vùng để dọn đường cho Diệm nên cuộc mưu sát Diệm không thực hiện được. Ông lại chủ động đề xuất tổ chức ám sát Diệm lần thứ hai vào đêm Giáng sinh 1956 tại Nhà thờ Đức Bà (Sài Gòn). Đêm Noel, ông giấu khẩu súng colt 9 ly và quả lựu đạn trong người lọt qua hàng rào an ninh vào bên trong nhà thờ Đức Bà, ngồi sau hàng ghế của bọn bộ trưởng, thứ trưởng chỉ chờ Diệm đến là hành động. Thế nhưng, đến 14 giờ, khi Tổng Giám mục gióng chuông hành lễ, anh em Diệm - Nhu vẫn không thấy xuất hiện. Đến sáng 25-12-1956, báo chí đưa tin, ông mới biết đêm qua, Diệm đến dự lễ cầu nguyện cùng với giáo dân miền Bắc tại tỉnh Long An.

Ông kể, qua kênh báo chí Sài Gòn, tôi biết được anh em Diệm - Nhu sẽ lên Buôn Ma Thuột dự lễ cắt băng khánh thành và đọc diễn văn khai mạc “Hội chợ kinh tế cao nguyên” diễn ra ngày 22-2-1957. Tôi chủ động đề xuất tổ chức cho phép lên Buôn Ma Thuột ám sát Diệm lần thứ ba với phương án dùng lựu đạn ám sát Diệm. Thế nhưng, BTV Tỉnh ủy Tây Ninh chỉ cho phép ám sát Diệm với phương án: “Nổ súng diệt Diệm vào lúc chúng bắt đầu chào cờ, không được dùng lựu đạn vì có thể gây thương vong cho người dân”. Biết Diệm dự Hội chợ kinh tế cao nguyên là nguy hiểm, Nhu cho giăng một mạng lưới bảo vệ dày đặc gồm: quân đội, cảnh sát, tình báo, an ninh quân đội, quân cảnh và cả lực lượng bảo an bên ngoài lẫn bên trong hội chợ. Sáng 22-2, sau khi điều nghiên địa hình, ông giấu khẩu tiểu liên 3 tấc gắn hộp đạn 50 viên sau chiếc áo ấm chui vào lỗ hàng rào chọn vị trí thuận lợi nhất chờ giờ hành động.

Đúng giờ khai mạc, khi Diệm-Nhu và bộ máy chính quyền họ Ngô đứng dậy làm lễ, ông đưa tay lấy khẩu tiểu liên nhằm mục tiêu là Diệm nổ súng. Viên đạn thứ nhất nổ đoàng, tên Bộ trưởng Bộ Canh nông vô tình đưa lưng đỡ đạn cho Diệm, chết ngay tại chỗ. Bọn cảnh vệ, mật vụ vội cõng Diệm bỏ chạy tán loạn, trong khi ống kính máy ảnh, truyền hình trong và ngoài nước không bỏ lỡ cơ hội thu nhanh hình ảnh hoảng loạn. Tiếp tục bóp cò nhưng chẳng may khẩu súng kẹt đạn, ông đang lên nòng chuẩn bị bắn tiếp thì mười mấy tay cảnh vệ ập đến đè ông xuống, đấm đá túi bụi rồi bắt giữ ông. Kể đến đây, ông bảo: “May cho tên họ Ngô không trúng đạn. Nếu là lựu đạn thì y chết chắc. Sau này tôi mới hiểu vì sao Tỉnh ủy Tây Ninh chỉ cho phép dùng súng diệt Diệm là vì lúc đó có một cán bộ cao cấp của ta cài vào bộ máy chính quyền Diệm và luôn theo sát Diệm - là sĩ quan biệt bộ Phủ Tổng thống Phạm Ngọc Thảo - nhân vật chính trong bộ phim “Ván bài lật ngửa” (Phạm Thành Luân)...

Quang Sang (còn nữa)