Hơn 400 ha đất cát trắng ở xã Phong Hiền (H. Phong Điền, TT- Huế) bị thu hồi giao cho Cty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư Việt Phương hơn 6 năm nhưng vẫn "án binh bất động". Mới đây, UBND tỉnh TT- Huế tiếp tục đồng ý cho Cty trên và Cty Quarzwerke (CHLB Đức) đầu tư xây dựng "Nhà máy chế biến bột, cát thạch anh ít sắt chất lượng cao" ở cạnh mỏ cát khiến người dân lo lắng hơn.

Việc lập nhà máy cạnh mỏ, nằm ngoài khu công nghiệp (ảnh) sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy.

Xây nhà máy làm bình phong để bán cát?

Cty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư Việt Phương (viết tắt là Cty Việt Phương) được cấp mỏ cát trắng với diện tích 400,36 ha tại xã Phong Hiền vào năm 2012. Theo đó, Cty này chỉ được khai thác công nghiệp khi dự án (DA) chế biến cát trắng đi vào hoạt động. Tuy nhiên, từ thời điểm cấp phép, thu hồi bồi thường một số diện tích đã giải phóng mặt bằng, đến nay Cty vẫn chưa có nhà máy chế biến sâu như đã cam kết nhưng đã nhiều lần khai thác cát đi bán gây ảnh hưởng đến môi trường, xe tải trọng lớn "cày" làm hư hỏng đường sá... Sự việc này người dân đã nhiều lần phản đối và qua nhiều lần tiếp xúc cử tri đã kiến nghị cơ quan có thẩm quyền thu hồi, điều chỉnh giấy phép khai thác... nhưng vẫn không có phản hồi.

Kết quả giám sát tình hình sử dụng đất của các DA đầu tư trên địa bàn cuối năm 2017, HĐND tỉnh TT- Huế yêu cầu UBND tỉnh chỉ đạo các ngành chức năng thực hiện quy trình thu hồi đối với các DA chậm tiến độ, DA ngừng hoạt động, DA sử dụng đất sai mục đích... nhằm tạo quỹ đất để kêu gọi các nhà đầu tư có uy tín, tiềm lực thực hiện DA. Trước mắt, cần rà soát, xem xét thu hồi 24 DA và 29 DA cần giám sát đặc biệt, trong đó DA Nhà máy chế biến cát trắng và DA xây dựng công trình khai thác cát trắng của Cty Việt Phương đều chậm tiến độ. Riêng, DA Nhà máy chế biến cát trắng ở KCN Phong Điền đã bị thu hồi. Ngay sau đó, Cty Việt Phương đã xin đầu tư "Nhà máy chế biến bột, cát thạch anh ít sắt chất lượng cao" ở thôn Vĩnh Nảy, xã Phong Hiền gần mỏ cát. Mới đây, UBND tỉnh TT-Huế đã cho phép Cty Việt Phương và Cty TNHH Quarzwerke (CHLB Đức) xây dựng nhà máy chế biến bột, cát thạch anh ít sắt chất lượng cao bên cạnh mỏ cát trắng như đã nêu. Sự việc này khiến nhiều người dân càng bức xúc. Ông Trần Đức Thiện- Chủ tịch UBND xã Phong Hiền cho hay, trước đây, Cty Việt Phương đã có phương án đặt nhà máy chế biến ở KCN Phong Điền. Tuy nhiên không hiểu sao giờ lại xin cấp trên đặt nhà máy tại cạnh mỏ. "Việc làm này khiến người dân địa phương là đối tượng bị thiệt hại nặng nề về nhiều mặt"- ông Thiện khẳng định.

Sau nhiều năm được cấp phép, việc triển khai dự án Nhà máy chế biến cát trắng của Cty Việt Phương vẫn chậm tiến độ.

Thiếu hụt mạch nước ngầm, nguy cơ tai nạn

Theo ông Trần Đức Thiện, DA Nhà máy chế biến bột, cát thạch anh ít sắt chất lượng cao tại thôn Vĩnh Nảy triển khai sẽ thu hồi thêm 7,43ha, trong đó có 3,39ha đất nông nghiệp của người dân. Khu vực xin đầu tư nhà máy không nằm trong quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng của xã. Vị trí DN đề nghị đầu tư nhà máy nằm trên tuyến đường dân sinh, phục vụ sản xuất, đi lại, vận chuyển hàng hóa của người dân. Khi DN vào đầu tư nhà máy, dân lấy đất đâu mà sản xuất, ổn định cuộc sống?... Ông Nguyễn Đình Sum- Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Phong Hiền cho rằng, việc xây dựng nhà máy tại thôn Vĩnh Nảy sẽ có một số bất cập, ảnh hưởng đến sản xuất, môi trường, đời sống cũng như việc chôn cất, mồ mả của người dân. Vùng đất cát (nơi khai thác mỏ) có địa hình cao. Nếu khai thác mỏ với diện tích hơn 400ha, độ sâu từ 3 đến 4m sát với hồ Bàu Niên, Bàu Lầy, Bàu Do sẽ tạo liên kết hồ, khi mưa lớn có nguy cơ làm vỡ hồ, đe dọa nhà cửa, ruộng vườn, đặc biệt là vấn đề an toàn tính mạng người dân...

Ông Trần Đức Thiện lo lắng, theo hồ sơ thiết kế, khu vực khai thác mỏ gần khu vực nhà máy, khai thác ở độ sâu 3- 4m sẽ làm mạch nước ngầm thiếu hụt về mùa khô, ảnh hưởng cung cấp nước cho hơn 150ha lúa, hoa màu. Mùa mưa lụt, khu vực mỏ trở thành một hồ chứa nước lớn, kết hợp với nước ở hồ Bàu Niên rất dễ vỡ hồ, gây bồi lấp mồ mả, nhà cửa, ruộng của dân và đường giao thông... Đáng nói, xây dựng nhà máy ở thôn Vĩnh Nảy, cát sẽ vận chuyển từ nhà máy đi theo đường Tỉnh lộ 11C, với xe tải trọng 30- 35 tấn ảnh hưởng đến việc đi lại của hàng ngàn học sinh và người dân địa phương tham gia giao thông nên nguy cơ tai nạn giao thông rất dễ xảy ra.

Trước việc người dân bức xúc về đầu tư nhà máy chế biến bột, cát thạch anh ít sắt chất lượng cao, mới đây, UBND H. Phong Điền, UBND xã Phong Hiền và đại diện cơ quan liên quan cấp tỉnh, cấp huyện đã làm việc với Cty Việt Phương và Cty Quarzwerke (CHLB Đức). Tại buổi làm việc, UBND huyện đề nghị nhà đầu tư xem xét, cân nhắc và chọn vị trí đầu tư DA nhà máy phù hợp. Khi triển khai, nhà đầu tư trình bày quy mô đầu tư dự án, cung cấp các thông tin liên quan đến các phương án bảo vệ môi trường, thoát nước mặt, khí thải, rác thải; đảm bảo an toàn trong quá trình khai thác mỏ; cung cấp phương án và đầu tư nâng cấp đoạn đường nối từ nhà máy đến đường QL1 phù hợp với yêu cầu vận chuyển sản phẩm của dự án... Kế hoạch, lộ trình khai thác của khu mỏ, trong đó diện tích khoảng 360/400ha, các vị trí chưa khai thác có thể phối hợp với địa phương để giao cho người dân trồng cây hàng năm phù hợp với kế hoạch khai thác của DN... "UBND xã Phong Hiền vừa có văn bản gửi UBND H. Phong Điền kiến nghị Cty Việt Phương và Cty Quarzwerke (CHLB Đức) lập thủ tục xin đầu tư nhà máy trong KCN Phong Điền để thực hiện chế biến sâu theo đúng quy định, quản lý có hiệu quả", ông Trần Đức Thiện thông tin.

H.LAN