Độc đáo tục cúng bến nước của người Ê Đê

Thứ sáu, 15/07/2016 11:00

(Cadn.com.vn) - Hàng năm, vào cuối tháng 3 âm lịch, người đồng bào Ê Đê (tại buôn Phơng, xã Cư Dlê MNông, H. Cư Mgar, Đắc Lắc) lại nắm tay nhau đến bến nước truyền thống của buôn rộn ràng với lễ cúng bến nước. Đã hàng trăm năm nay, lễ cúng bến nước vẫn được người đồng bào Ê Đê gìn giữ từ đời này qua đời khác như một truyền thống văn hóa bất diệt.

Già làng đang thực hiện nghi lễ trong lễ cúng bến nước.

Để hiểu hơn về những điều độc đáo về lễ cúng bến nước của người đồng bào Ê Đê, chúng tôi đã tìm đến buôn Phơng (xã Cư Dlê MNông) gặp già làng Y Iắt Niê (72 tuổi, chủ bến nước buôn Phơng). Ông Y Iắt giải thích: “Lễ cúng bến nước có tự khi nào thì không một người đồng bào Ê Đê nào biết được. Chỉ biết rằng, từ khi mới sinh ra, mỗi đồng bào của buôn phải có trách nhiệm lưu giữ những truyền thống thiêng liêng, trong đó có lễ cúng bến nước”. Theo già làng Y Iắt, lễ cúng bến nước nhằm cầu, tạ ơn thần nước. Ngày đầu tiên của lễ cúng, đồng bào trong buôn cùng nhau sửa lại bến nước, cầu tắm giặt, thay ống dẫn nước và máy nước. Ngày thứ hai là ngày chính của lễ cúng bến nước. Từ tinh mơ, chủ bến nước sẽ hướng dẫn cho mọi người làm hai con heo. Trong đó, một con heo cúng cho ông chủ bến nước cũ, con còn lại dùng để cúng cho ông chủ bến nước hiện tại luôn được khỏe mạnh, bình an.

Chuẩn bị lễ vật xong xuôi, tất cả những người dân trong buôn, không phân biệt lứa tuổi, giới tính phải cùng nhau ra bến nước để chuẩn bị cho lễ cúng. Tại buổi lễ, thầy cúng sau khi khấn thần linh sẽ cầm bình rượu có pha tiết heo đi từng máy nước đổ lên ống nước. Tiếp đó, thầy cúng cùng đoàn tùy tùng lên cổng bến nước để làm lễ cúng thần giữ bến nước.

Già làng Y Iắt cho hay: “Thầy cúng đóng vai trò rất quan trọng trong việc đọc lời khấn cầu và dùng cái gùi gọi Giàng lên, dẫn đầu đoàn đi đến nơi cần cúng, hướng dẫn mọi người trong gia đình mẫu hệ làm đúng các nghi thức. Đồng thời, thầy cúng cũng có nhiệm vụ nói hộ những nguyện vọng của chủ hộ với thần linh. Làm lễ cúng tại bến nước xong xuôi, thầy cùng mọi người lên nhà dài làm lễ cúng sức khỏe cho chủ bến nước và cúng sức khỏe cho thầy cúng, đội cồng chiêng và mọi người trong buôn. Sau đó, mọi người tổ chức ăn uống, múa hát tới khuya mới trở về”. Đặc biệt, trong suốt quá trình buổi lễ diễn ra, tất cả những người dân trong buôn phải đảm bảo nguyên tắc “nội bất xuất, ngoại bất nhập” đến khi lễ cúng kết thúc.

Khi chúng tôi hỏi về việc lựa chọn chủ bến nước thì được già làng Y Iắt lý giải: “Việc chọn lựa chủ bến nước rất kỹ lưỡng. Người đó phải được nhiều đồng bào trong buôn biết đến, phải có uy tín trong buôn”. Trao đổi với chúng tôi, ông Y Ninh Niê (Chủ tịch UBND xã Cư Dliê MNông) cho hay: “Lễ cúng bến nước được người đồng bào Ê Đê gìn giữ và tổ chức hàng năm nhằm tạ ơn thần nước giúp dân làng có nguồn nước sạch để sinh hoạt, có nguồn nước để sản xuất lúa bắp. Đây là một trong những tục lệ rất quan trọng của người đồng bào Ê Đê”.

Nguyên Trịnh