Sinh thời, dù bộn bề công việc của Đảng, Nhà nước nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn dành thời gian quý báu của mình cho khúc hát dân ca ví, giặm của quê nhà, vốn được Người trân trọng từ thuở còn trẻ và thường đi nghe hát phường vải. Và câu hò xứ Nghệ ấy vẫn day dứt theo Bác trước lúc đi xa. Thực hiện ước nguyện của Người, giờ đây thế hệ con, cháu trên quê hương Bác đang ra sức bảo tồn, gìn giữ, phát triển khúc hát dân ca ví, giặm để ngày càng lan tỏa.

2 địa phương Nghệ An và Hà Tĩnh phối hợp tổ chức liên hoan ví, giặm hàng năm.

Cứ đều đặn hai tuần một lần, phụ nữ xóm Hồng Sơn, xã Kim Liên (H. Nam Đàn, tình Nghệ An) tạm gác lại công việc đồng áng, kinh doanh để sinh hoạt Câu lạc bộ (CLB) dân ca ví, giặm. Các thành viên trong CLB đã sát cánh bên nhau hơn 30 năm trong Đội văn nghệ quần chúng của xã. Mọi người đều có chung một niềm đam mê với văn nghệ, đặc biệt yêu thích dân ca. Ban đầu chỉ vài thành viên, đến nay, CLB đã quy tụ 50 người từ hát chính, diễn viên, nhạc công hoạt động thường xuyên, trong đó, người lớn tuổi nhất là 70 tuổi và trẻ nhất là 20 tuổi.

Để CLB hoạt động hiệu quả, với cương vị là chủ nhiệm, chị Trần Thị Lan- Chủ nhiệm CLB  luôn tìm đến những người hát hay, biết kéo nhị, thổi sáo, đánh trống, đánh đàn... vận động họ tham gia vào CLB. Chị Lan cùng với thành viên trong CLB luôn đổi mới các tiết mục thông qua cách biên soạn, viết lời. Nhằm tạo sự gắn bó, gắn kết giữa từng hội viên, mỗi tháng CLB đề ra mục tiêu phải tập được một chương trình mới để biểu diễn phục vụ các sự kiện, ngày kỷ niệm như 8-3, 30-4, 1-5, Tết Trung thu, các cuộc thi liên hoan dân ca ví, giặm do tỉnh, huyện tổ chức... CLB không chỉ có những thành viên xuất sắc mà còn có cả một dàn nhạc dân tộc đầy đủ, do các thành viên tự nguyện góp tiền mua sắm.

Chị Lan chia sẻ: Giây phút cuối đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ muốn được nghe khúc hát dân ca quê nhà. Ước nguyện cuối cùng đó của Người là minh chứng cho tình yêu lớn lao mà Bác dành cho dân ca xứ Nghệ. Ước nguyện này cũng như một lời nhắn nhủ với hậu thế rằng tình yêu Tổ quốc trước hết phải bắt nguồn từ tình yêu quê hương.

"CLB dân ca ví, giặm Hồng Sơn không đơn thuần chỉ là nơi sinh hoạt cho chị em, nông dân làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần mà chúng tôi còn muốn gửi gắm tình cảm, niềm yêu kính tới Bác Hồ, ca ngợi về Đảng, xây dựng quê hương đất nước thông qua các hình thức diễn xướng như các vở kịch, tiểu phẩm và các làn điệu dân ca ví, giặm. Qua đó, chúng tôi muốn lan tỏa khúc hát dân ca tới mọi miền trên Tổ quốc. Đây vừa là niềm vui và cũng là trách nhiệm của mỗi thành viên CLB trong việc bảo tồn, gìn giữ dân ca ví, giặm xứ Nghệ", chị Lan xúc động nói.

Hiện nay, ngoài tập luyện các tiết mục văn nghệ, CLB dân ca ví, giặm Hồng Sơn thường chia theo nhóm và xuống tận các thôn để truyền thụ hát dân ca cho các tổ phụ nữ, nông dân, các cháu thiếu nhi... Nhờ đó, dân ca ví, giặm đang dần lan tỏa trong mọi tầng lớp nhân dân.

Ông Vương Bá Tùng- Phó Chủ tịch UBND xã Kim Liên cho biết, xã sẽ nhân rộng và phát huy vai trò của CLB dân ca ví, giặm trở thành động lực xây dựng phong trào văn hóa văn nghệ trên địa bàn, tiến tới kết hợp biểu diễn cho du khách khi về thăm Khu Di tích Kim Liên. Để duy trì, phát huy hiệu quả hoạt động các CLB, ngoài trích ngân sách địa phương, chính quyền sẽ huy động xã hội hóa ủng hộ cho phong trào hoạt động thường xuyên. Bên cạnh đó, thông qua các trường học, địa phương phát hiện và tìm ra những nhân tố mới tham gia vào CLB để đào tạo đội ngũ kế cận hoạt động phong trào hát dân ca ví, giặm.

Với tình yêu dân ca, lưu giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc, năm 2011, CLB dân ca ví, giặm Nghi Long, H. Nghi Lộc (tình Nghệ An) cũng được thành lập với 30 thành viên tham gia, trong đó phần lớn là những người nông dân. Điều đáng nói, phong trào hát dân ca ví, giặm đã có truyền thống hàng trăm năm nay ở địa phương này. Những câu dân ca ví, giặm ngọt ngào được ra đời từ hoạt động sản xuất hay trên đồng ruộng và chính những câu dân ca ấy đã xua tan đi nỗi mệt nhọc, vất vả trong quá trình lao động của người dân nơi đây.

Chị Ngô Thị Thủy- Chủ nhiệm CLB dân ca ví, giặm Nghi Long cho biết, hoạt động sôi nổi của CLB đã thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ ở khu dân cư phát triển sâu rộng.

Theo Nghệ nhân dân ca Bảo Phương, không chỉ trong nước mà ở nước ngoài, khi nghe được dân ca ví, giặm, khán giả đều bày tỏ sự thích thú và hào hứng. Điều đó trở thành động lực cho các thành viên trong CLB nỗ lực sáng tạo nhiều hơn trong các làn điệu dân ca ví, giặm.

Với niềm say mê của người dân ở Nghi Long, mạch nguồn dân ca ví, giặm luôn được gìn giữ và trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Theo đó, năm 2017, tỉnh Nghệ An đã chọn CLB dân ca ví, giặm Nghi Long là CLB dân ca ví, giặm cấp tỉnh.

Năm 2014, UNESCO chính thức công nhận dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Từ chỗ chỉ có 60 CLB vào năm 2013, đến nay, Nghệ An đã phát triển được hơn 100 CLB dân ca ví, giặm. Vượt qua những khó khăn về nguồn kinh phí hoạt động, mua đạo cụ để sinh hoạt, các thành viên trong các CLB trên địa bàn Nghệ An vẫn nuôi dưỡng niềm đam mê với từng câu hát ví, giặm. Và trên hết, những người con trên quê hương của Bác muốn Người thôi day dứt như "trước lúc đi xa": Chuyện kể rằng trước lúc Người ra đi/Bác muốn nghe một câu hò xứ Huế... Chuyện kể rằng Bác đòi nghe câu ví, nhớ làng Sen từ thuở ấu thơ...".

Bích Huệ