Chiều 26-9 (giờ New York), HĐBA LHQ họp bỏ phiếu về Dự thảo nghị quyết gia hạn 6 tháng, đến 18-4-2026, đối với Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) năm 2015 về chương trình hạt nhân của Iran cũng như Nghị quyết 2231 ngày 20-7-2015 xác lập thỏa thuận này. Dự thảo do Trung Quốc và Nga đề xuất nhằm đối trọng với quyết định của nhóm E3 (Pháp, Đức, Anh) về kích hoạt cơ chế tái áp đặt các lệnh trừng phạt của LHQ đối với Iran vốn được dỡ bỏ theo JCPOA và nghị quyết 2231 (gọi tắt là cơ chế snapback).

Với 4 phiếu thuận (Algeria, Trung Quốc, Pakistan, Nga), 9 phiếu chống và 2 phiếu trắng (Guyana, Hàn Quốc), HĐBA đã không thông qua việc gia hạn JCPOA và Nghị quyết 2231. Điều này đồng nghĩa với việc HĐBA LHQ bác bỏ nỗ lực của Trung Quốc và Nga nhằm kéo dài 6 tháng miễn trừng phạt cho Iran theo JCPOA.

Vì nghị quyết không được thông qua, lệnh trừng phạt toàn diện theo cơ chế "tái áp dụng ngay lập tức" sẽ có hiệu lực từ 20h ngày 27-9 theo kế hoạch ban đầu. Những biện pháp bao gồm cấm vận vũ khí thông thường, hạn chế liên quan đến tên lửa đạn đạo, cấm tái xử lý và làm giàu uranium, đóng băng tài sản toàn cầu cùng lệnh cấm đi lại đối với cá nhân và tổ chức Iran.

Biện pháp trừng phạt được khôi phục sau khi Anh, Pháp và Đức cáo buộc Iran vi phạm thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và các vòng đàm phán suốt nhiều tuần không mang lại kết quả. "Hội đồng không nhận thấy cam kết rõ ràng về lộ trình cho giải pháp ngoại giao. Các biện pháp trừng phạt sẽ được tái áp đặt cuối tuần này", Đại sứ Anh tại Liên Hợp Quốc Barbara Woodward phát biểu.

Phát biểu với các phóng viên sau cuộc bỏ phiếu tại HĐBA, Ngoại trưởng Araghchi cho rằng hành động kích hoạt cơ chế snapback của E3 và quyết định của HĐBA se ảnh hưởng đến sự hợp tác của Iran với IAEA. Theo người đứng đầu ngành ngoại giao Iran, nếu các biện pháp trừng phạt được kích hoạt, thỏa thuận giữa Iran và IAEA cũng sẽ chấm dứt.

Đáng chú ý là những bước đi trên diễn ra trong bối cảnh Iran và IAEA đã đạt được thỏa thuận tại thủ đô Cairo của Ai Cập hôm 9/9 về việc nối lại các hoạt động thanh sát hạt nhân, vốn bị đình trệ kể từ sau khi Israel và Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran. Trong bài phát biểu trước HĐBA ngày 26/9, ông Araghchi cũng nhắc đến việc các thanh sát viên IAEA hiện đang làm việc tại Iran.

Trong tuyên bố cùng ngày, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian khẳng định Tehran sẽ không rời khỏi Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT) ngay cả khi các lệnh trừng phạt của LHQ có hiệu lực trở lại như dự kiến vào ngày 28-9.

Trong khi đó, Phó Đại sứ Nga tại LHQ Dmitry Polyansky tuyên bố sẽ "không có sự khôi phục nào" đối với các lệnh trừng phạt của LHQ đối với Iran, ngay cả sau khi HĐBA không thông qua nghị quyết gia hạn. Ông Dmitry Polyansky nói rõ bất kỳ động thái nào nhằm khôi phục các nghị quyết của HĐBA chống lại Iran đều sẽ bị vô hiệu.

T.N