Sáng nay, lúc đi ngang con đường nằm giữa cánh đồng quen thuộc trước nhà, ngay bờ cỏ giáp mặt đường bê-tông, tôi bất ngờ bắt gặp một vạt xuyến chi. Thật sự bất ngờ, tại con đường này tôi đi nhiều, hoa xuyến chi ngày thường nằm khiêm nhường bên những chùm cỏ nên tôi không để ý. Trời ơi, tôi ngỡ ngàng, mê mẩn trước vẻ đẹp lặng lẽ của nó- loài hoa dại bung nở tô điểm con đường quê. Dân dã, giản dị, màu trắng thuần khiết điểm màu vàng đậm đặc, hoa xuyến chi làm tôi xao xuyến nhớ...

Xuyến chi mộc mạc bên đường.

Tôi nhớ tuổi thơ mục đồng nô giỡn vô tư bên những đám xuyến chi.  Hồi đó, phia bồi con sông quê là những cánh đồng cỏ, có đồi có trũng. Mùa này, từ tháng ba trở đi, hoa xuyến chi bắt đầu nở rộ. Xuyến chi dạng thân thảo, cây mềm, mọc bò trên mặt đất. Hoa có cánh trắng, nhụy vàng. Hồi đó buổi đi học, buổi ngụp lặn bên cánh đồng với mấy con bò. Lũ mục đồng con gái rất thích tiết mục hái từng chùm xuyến chi, ngồi tẩn mẩn xếp, bó lại thành chùm rồi cầm rất nâng niu, leo lên lưng bò ngồi, trên tay vẫn chặt khừ bó xuyến chi, hành động trân trọng cái đẹp rất vô thức. Tôi thích loài hoa ấy, giản dị và mong manh. Tình yêu với loài hoa dại này bắt đầu từ sau lần tôi đọc được câu chuyện tình hoang đường và cảm động đó.

Chuyện kể rằng ngày rất xa xưa, có một cô gái sở hữu gọng hát cực kỳ truyền cảm, có thể làm xao xuyến bất kỳ trái tim nào. Nhưng thật không may, điều tàn nhẫn của tạo hóa là nàng lại sở hữu một nhan sắc cực kỳ hời hợt, nếu không muốn nói là xấu xí. Vì nhan sắc đó mà nàng phải sống trong lặng lẽ cô độc. Một ngày kia, có một người lữ khách say mê giọng hát của nàng. Giọng hát mê ly níu chân lữ khách. Người đó đã ở lại, trò chuyện, quan tâm. Nhưng hai người vẫn không gặp mặt. Rồi một ngày kia, chàng phải từ giã để về với gia đình. Đọc đến đây, tôi nghĩ đến sự thiệt thòi của cô gái xấu xí. Một giọng hát hay chưa đủ để níu kéo bước chân lãng tử. Nàng cô đơn, chờ đợi, mỏi mòn. Cuối cùng, nàng lâm bạo bệnh qua đời. Tại nơi nàng mất, mọc lên một loài hoa dại làm xuyến xao lòng người. Hoa năm cánh, trắng tinh khôi, thuần khiết như tình yêu trong trắng, thủy chung. Nhụy hoa màu vàng đậm, như tình yêu sâu nặng. Người xung quanh cảm động với câu chuyện tình ngây thơ vô vọng, xao xuyến với loài hoa dại mỏng manh, thuần khiết nên đặt tên… xuyến chi.

Từ câu chuyện đó mà về sau, hoa xuyến chi biểu tượng cho tình yêu trường tồn. Ngoài ra, trong truyền thuyết của Ireland thì hoa xuyến chi tượng trưng cho linh hồn những đứa trẻ sơ sinh. Chúng được Chúa rải khắp các vùng đồi núi, cao nguyên, trung du như một sự an ủi đối với những ông bố, bà mẹ sớm mất con. Như vậy, hoa xuyến chi còn tượng trưng cho sự trong sạch, cao quý. Tóm lại, dù theo câu chuyện nào thì hoa xuyến chi vẫn là loài hoa mong manh, thuần khiết.

Mẹ tôi, bà cũng thích hoa xuyến chi, nhưng không phải suy nghĩ lãng mạn kiểu cô con gái mộng mơ của bà. Mẹ bảo hoa xuyến chi rất đa lợi ích. Hoa xuyến chi có tính mát, dùng chữa viêm họng, nhiệt miệng, nhức răng… vừa dùng làm thức ăn, không tốn tiền lại rất ngon miệng.

Hồi đó, những bữa cơm nhà nghèo thường có đĩa xuyến chi luộc. Cây xuyến chi non đem luộc, không mềm lắm, lại có mùi hăng hăng ngai ngái rất hoang dã, có thể hơi khó ăn với một số người nhưng nếu ăn được thì vừa ngon vừa lạ, cháy cơm.

 Nhưng đọng lại trong tôi, xuyến chi mãi là loài hoa mong manh, thuần khiết…

Nguyễn Thị Bích Nhàn