(Cadn.com.vn) - Sau hơn 2 tháng khẩn trương thi công, sáng 5-8, Đảng ủy, UBND và đông đảo người dân P. Hòa Thọ Đông (Q.Cẩm Lệ, TP Đà Nẵng) long trọng tổ chức lễ khánh thành Văn bia chứng tích đầu cầu Cẩm Lệ. Đây là tấm lòng của chính quyền và nhân dân xã Hòa Thọ (cũ), nay là P. Hòa Thọ Đông và P. Hòa Thọ Tây, nhằm thể hiện sự tri ân sâu sắc đối với các anh hùng liệt sĩ Quảng Nam - Đà Nẵng đã hy sinh trong thời kỳ kháng Pháp cứu nước.

Phát biểu tại lễ khánh thành Văn bia, ông Phùng Văn Thạnh, Phó Chủ tịch UBND P. Hòa Thọ Đông khẳng định, trong những năm kháng chiến chống Thực dân Pháp xâm lược (1946-1954), tại Đồn trú đầu cầu Cẩm Lệ (nay là tổ 33, P. Hòa Thọ Đông), giặc Pháp đã bắt giữ hàng ngàn cán bộ, chiến sĩ, cơ sở Cách mạng của H.Hòa Vang và một số địa phương thuộc tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng (cũ) để tra tấn, đánh đập, nhằm phá hoại phong trào Cách mạng và ngăn chặn quân, dân ta tiến công vào các căn cứ quân sự quan trọng của địch tại Đà Nẵng. Hàng trăm người trong số đó quyết tâm không khai cơ sở Cách mạng, nên đã bị chúng chém đầu, thủ tiêu trong những hố chôn tập thể...

Khánh thành Văn bia chứng tích đầu cầu Cẩm Lệ.

Từ năm 1975 đến 1995, Đảng bộ và nhân dân xã Hòa Thọ (cũ) đã khai quật và phát hiện 82 bộ hài cốt tại đây, đưa về an táng tại nghĩa địa Đá Trắng (nay thuộc P. Hòa Thọ Tây, Q.Cẩm Lệ). Ông Huỳnh Đức Khiển, người dân đầu tiên xóm đầu cầu Cẩm Lệ (thuộc P. Hòa Thọ Đông) phát hiện những hố chôn tập thể kể: "Sau giải phóng, nhiều người dân địa phương quay về dựng nhà trên vùng đất trống xung quanh  đồn Cẩm Lệ. Theo lời kể của các lão thành cách mạng tại địa phương, đồn Cẩm Lệ được quân Pháp xây dựng vào năm 1947, khét tiếng tàn bạo. Những người hoạt động cách mạng hoặc nghi là cán bộ cách mạng trong vùng đều bị giặc Pháp lùng bắt, đưa về đồn giam giữ và sát hại bằng cách chặt đầu rồi chôn tập thể.

Năm 1995, tôi nắm được thông tin, sau nhà mình, sát lô cốt có 7 người bị chôn chung một hố. Sáng 30-2-1995, trước sự chứng kiến của bà con lối xóm, tôi đã đào nền nhà (đoạn gần sát lô cốt để kiểm chứng), phát hiện có nhiều xương cốt không còn nguyên dạng trong tầng đất đen. Sau khi rà soát hết xương cốt, tôi đã khâm liệm cẩn thận số hài cốt tìm được vào 7 hòm gỗ, hương khói chu tất, rồi chở lên Nghĩa địa đồi Đá Trắng an táng".

Ông Nguyễn Văn Hoa, Bí thư kiêm Chủ tịch UBND P. Hòa Thọ Đông cho biết,  hiện khu vực này vẫn còn nhiều hố chôn tập thể chưa được khai quật. Thể theo nguyện vọng của các đồng chí lão thành Cách mạng, cán bộ, đảng viên và nhân dân xã Hòa Thọ (cũ), UBND P. Hòa Thọ Đông chủ trương xây dựng Nhà Văn bia tưởng niệm chứng tích đầu cầu Cẩm Lệ, nhằm thể hiện sự tri ân sâu sắc đối với các anh hùng liệt sĩ Quảng Nam-Đà Nẵng đã hy sinh trong thời kỳ kháng Pháp, đồng thời góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay và mai sau của địa phương, có ý thức giữ gìn đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", tôn tạo phát huy những giá trị văn hóa lịch sử địa phương. Ngày 18-3-2013, Đảng ủy UBND P. Hòa Thọ Đông có tờ trình lãnh đạo Q.Cẩm Lệ, Phòng VH-TT quận về việc xây dựng Văn bia tưởng niệm đồng bào, chiến sĩ bị giết hại tại đầu cầu Cẩm Lệ.

Lão thành cách mạng dâng hương tưởng niệm tại Văn bia chứng tích.

Được sự đồng ý của lãnh đạo các cấp, Đảng ủy, UBND P. Hòa Thọ Đông đã tiến hành các bước xây dựng văn bia. Ngoài nguồn kinh phí của cán bộ, đảng viên huy động thông qua Chi bộ, UBND phường còn lập thư kêu gọi gửi đến các cơ quan, đơn vị doanh nghiệp, các Mạnh Thường Quân và cán bộ nhân dân trên địa bàn. Kết quả đã huy động được 171.260.000 đồng. Để đảm bảo việc xây dựng đúng tiến độ, đúng nội dung đề ra, BTV Đảng ủy, UBND P. Hòa Thọ Đông đã thống nhất giao cho Cty xây dựng Tiến Lập thi công và tổ chức 4 cuộc hội thảo, mời các đồng chí lão thành cách mạng, lãnh đạo quận, Đảng ủy xã Hòa Thọ (cũ) qua các thời kỳ, tranh thủ sự góp ý của Ban tuyên giáo Thành ủy Đà Nẵng cho ý kiến đóng góp Văn bia và mô hình xây dựng Văn bia chứng tích. Ngày 3-6, Văn bia đã được triển khai xây dựng và sau 2 tháng khẩn trương thi công đã hoàn thành theo dự kiến.

Nguyên Thảo