Những chứng nhân đi qua chiến tranh, những câu chuyện như còn vương khói súng, tâm huyết với đất nước vẫn sôi sục như 50 năm trước, ký ức về một thời hoa lửa vẫn còn nguyên vẹn... Họ là những người con trung kiên của cách mạng, của Tổ quốc trong hai cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Họ bị địch bắt và dùng nhiều nhục hình để tra tấn... nhưng với lòng kiên trung họ vẫn giữ vững ý chí cho đến tận hôm nay.

Nhân kỷ niệm 50 năm cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, với mục đích giáo dục tư tưởng chính trị, tinh thần yêu nước cho đoàn viên thanh niên (ĐVTN) trong thời kỳ mới thấy được sự hy sinh cao cả của thế hệ cha anh đi trước góp phần vào thắng lợi chung của cả dân tộc, ngày 27-1, Huyện Đoàn Hòa Vang phối hợp với Hội Tù yêu nước H.Hòa Vang tổ chức chương trình giao lưu nhân chứng lịch sử với thế hệ trẻ Hòa vang với chủ đề "Một thời và mãi mãi". Buổi giao lưu đã thu hút gần 200 cán bộ, hội viên, ĐVTN tiêu biểu đại diện cho ĐVTN toàn huyện đã đến tham gia chương trình đầy ý nghĩa này, nghe các câu chuyện đã đi vào lịch sử của các cô, chú là tù chính trị-nhân chứng lịch sử tham gia cách mạng giải phóng đất nước. Chương trình sâu lắng, đi vào lòng người với cuộc trò chuyện cùng 4 cô, chú hội viên tiêu biểu của Hội tù yêu nước H.Hòa Vang đã từng bị địch bắt tù đày giam cầm tại các nhà lao lớn trong chiến tranh như nhà tù Côn Đảo, nhà tù Phú Quốc, nhà lao thiếu nhi Đà Lạt...

Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, ác liệt, rất nhiều chiến sĩ cách mạng bị bắt, tù đày và những cuộc đấu tranh tiếp tục diễn ra âm thầm ở một chiến trường đặc biệt-nhà lao. Bị tra tấn dã man, tù đày, cám dỗ... và cái chết có thể đến bất kì lúc nào nhưng những người tù yêu nước vẫn một lòng kiên trung, sắt son, giữ trọn khí tiết, danh dự, chiến đấu, quyết bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước, bảo vệ nhân dân. Tại buổi giao lưu, nhiều câu chuyện cảm động về tình đồng chí, những câu chuyện đau thương và mất mát từ "địa ngục trần gian", những tấm gương anh dũng-đồng đội của các cô chú đã hy sinh; những lời khuyên, lời nhắn gửi chân thành từ các thế hệ trẻ đi trước... đã làm xúc động cả hội trường. Nhiều bạn trẻ khi đến với buổi giao lưu đã không cầm được nước mắt trước sự kiên trì, bền chí và cả niềm tin lớn lao "quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh".

Ông Thái Bá Trọng (Trưởng Ban liên lạc Tù yêu nước Thiếu nhi Đà Lạt-tỉnh Quảng Nam) chia sẻ, ở Nhà lao thiếu nhi Đà Lạt, đáng sợ nhất đối với các tù nhân nhỏ tuổi là cái rét kinh người trong khi chỉ có manh áo mỏng che thân. Nhưng sự hà khắc, cái lạnh và những trận đòn roi tàn bạo không hề làm tê liệt dũng khí đấu tranh của các chiến sỹ cách mạng niên thiếu niên. Một trong những chiến công vang dội là cuộc tự mổ bụng tập thể của những tù nhân nhỏ tuổi phản đối trực diện kẻ thù... Trước sự khủng bố tinh thần, thể xác với nhiều hình thức tinh vi, xảo quyệt và tàn bạo, tình hình cuộc đấu tranh bảo toàn khí tiết gặp nhiều khó khăn, những người lãnh đạo nhà lao đã đề ra phương án đối phó với địch nhằm không rơi vào thế bị động và củng cố tinh thần anh em tù nhân. Trong các phương án đưa ra, có tuyệt thực và tự mổ bụng tập thể. Sau khi quyết định trên được phổ biến trong toàn lao, tinh thần, ý chí cách mạng sục sôi, dâng trào. Ngay trong đợt phát động đầu tiên, rất nhiều người xung phong... Trong đó có ông  Thái Bá Trọng với phương châm đấu tranh quyết liệt "mổ phải lòi ruột ra nhưng không được chết", vì để chết là làm tổn thất lực lượng đấu tranh.  "Tôi rạch phát đầu tiên không được vì da bụng dày quá, phải rạch rất nhiều lần, rạch liên tiếp mấy nhát, ruột lòi ra, tôi giơ tay bợ ruột, máu chảy lênh láng..."-ông Thái Bá Trọng vén áo, chỉ cho chúng tôi xem vết rạch bụng bằng dao lam vẫn còn sẹo lớn.

Có thể nói, nhà tù Phú Quốc là một trong những "địa ngục trần gian" đẫm máu. Ông Đặng Văn Tráng (chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày tại nhà tù Phú Quốc) bùi ngùi, xúc động nhớ lại, bị địch bắt, giam cầm tại nhà tù Phú Quốc, bọn chúng đã sử dụng mọi thủ đoạn thâm độc với hàng chục kiểu tra tấn dã man, tàn bạo hòng khuất phục ý chí chiến đấu của các chiến sĩ cách mạng. Bọn chúng đóng đinh vào đầu, đầu gối, tay, đục răng, nướng sắt dí vào người, treo ngược lên cây rồi tra tấn man rợ, nấu trong chảo nước sôi... Đó là những ký ức không bao giờ quên của những người anh hùng trung kiên nơi "địa ngục trần gian". Kẻ địch càng tra tấn tàn bạo thì càng làm bừng lên khí phách kiên trung, bất khuất của người chiến sĩ cộng sản, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân. Ông Trần Văn Sang (Tù yêu nước Phú Quốc) chia sẻ, các chiến sĩ cách mạng luôn kiên cường đấu tranh chống lại kẻ thù, tìm mọi cách, mọi hình thức có thể để sớm về với cách mạng, với Đảng, vững chắc niềm tin nhất định đánh thắng kẻ thù xâm lược. Kế hoạch vượt ngục được thực hiện, các chiến sĩ cách mạng của chúng ta khổ cực, bí mật đào hầm gần 5 tháng, từ tháng giêng đến tháng 5 mới hoàn thành đường thông hầm khoảng 200m, vượt ngục thành công và liên lạc với cách mạng...

Hay như câu chuyện của người con gái Thanh niên xung phong (TNXP) Nguyễn Thị Cúc, cô tham gia cách mạng ở tuổi trăng rằm, tuổi thanh xuân của cô và đồng đội gắn liền với những chiến công vang dội, làm nhiệm vụ mở đường Trường Sơn chuyển tải hàng, cáng thương, tải đạn phục vụ chiến đấu. Với ý chí "Tim có thể ngừng đập, nhưng mạch máu giao thông không thể tắc", "Sống anh dũng bám đường, chết kiên cường dũng cảm", Lực lượng TNXP đã bất chấp hy sinh gian khổ, đứng vững trước sự đánh phá ác liệt, liên tục ngày đêm của địch trên các tuyến đường.  Nhân dịp này, thay mặt Ban liên lạc Tù yêu nước Thiếu nhi Đà Lạt, ông Thái Bá Trọng trao tặng món quà là bằng khen Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân của tập thể tù chính trị và biểu trưng của Ban liên lạc Tù yêu nước Thiếu nhi Đà Lạt cho tuổi trẻ Hòa Vang. Chị Nguyễn Thị Giang Thủy, Bí thư Huyện Đoàn Hòa Vang thay mặt tuổi trẻ huyện tri ân các cô, bác là chứng nhân lịch sử: "Thế hệ trẻ Hòa Vang như được sống lại những năm tháng hừng hực khí thế đấu tranh ấy. Các bác, các cô, những con người trở về từ bom rơi, đạn lạc vẫn không ngừng truyền lửa đến thế hệ mai sau bằng những câu chuyện thấm đẫm lý tưởng anh hùng cách mạng, khơi dậy trong tuổi trẻ truyền thống yêu nước, ý chí tự lực, tự cường. Đây chính là những giữ gìn, trao truyền cho thế hệ sau bản lĩnh về sức mạnh và trí tuệ Việt Nam được hun đúc trong suốt chiều dài lịch sử."...

Thanh Hoa