Mô hình doThành Đoàn – Hội đồng Đội thành phố triển khai từ năm 2022 thông qua dự án “Trường học an toàn, xanh, sạch thích ứng với biến đổi khí hậu” phối hợp UNICEF Việt Nam.

Từ ý thức phân loại rác đến trách nhiệm cộng đồng

Ra đời từ năm 2022, đến nay mô hình đã triển khai tại hơn 40 trường tiểu học và THCS; Năm học 2024-2025, mô hình được mở rộng thêm ở 12 trường thuộc quận Sơn Trà và huyện Hòa Vang (cũ). Mỗi trường được trang bị xe chuyên dụng gồm ba ngăn chứa kim loại – nhựa – giấy để học sinh thu gom rác tái chế từ nhà, khu dân cư hoặc lớp học. Số rác này được quy đổi thành quỹ hỗ trợ bạn khó khăn thông qua chương trình “Nụ cười hồng”.

Hoạt động được triển khai với quy trình rõ ràng: hướng dẫn phân loại rác tài nguyên tại lớp; thu gom định kỳ vào thứ Năm hàng tuần; truyền thông bằng infographic, video, báo cáo viên; kiểm đếm – thống kê minh bạch khối lượng rác trước khi quy đổi thành quỹ.

Vào “Ngày thu gom rác thải tài nguyên” hàng tuần, đội viên và học sinh các khối lớp tiến hành bỏ rác đã phân loại vào các ngăn xe. Sau đó, giáo viên Tổng phụ trách Đội phối hợp Chi Đoàn giáo viên liên hệ cơ sở thu mua, chuyển thành kinh phí giúp bạn khó khăn đến trường.

Thường xuyên cùng các bạn thu gom giấy vụn, chai nhựa và các loại rác tái chế để bỏ vào “Chuyến xe Kế hoạch nhỏ”, em Nguyễn Gia Huy (học sinh Trường Tiểu học Hòa Tiến 1) tỏ ra hào hứng vì được góp sức vào một hoạt động ý nghĩa. “Con thấy “Chuyến xe Kế hoạch nhỏ” rất bổ ích. Rác sau khi phân loại có thể tái chế để thực hiện những phần việc ý nghĩa. Khi tham gia chương trình, chúng con được nâng cao ý thức bảo vệ môi trường”-Gia Huy chia sẻ.

Lan tỏa thói quen – nuôi dưỡng nhân ái

Tại Trường Tiểu học Lê Đình Chinh (phường Hòa Cường), mô hình “Chuyến xe Kế hoạch nhỏ” được triển khai với mục tiêu không chỉ giáo dục ý thức bảo vệ môi trường mà còn xây dựng thói quen sống xanh, gọn gàng và trách nhiệm trong mỗi học sinh. Thông qua hoạt động phân loại và bỏ rác đúng nơi, đúng loại, các em dần hiểu rằng rác thải nếu được xử lý đúng cách có thể trở thành nguồn tài nguyên quý giá, đồng thời giúp giữ cho trường lớp luôn sạch đẹp, thân thiện.

Điểm đặc biệt tại Trường Tiểu học Lê Đình Chinh là nguồn kinh phí thu được từ mô hình được sử dụng rất thiết thực và nhân văn. Quỹ được chia thành hai phần: một phần được sử dụng vào chương trình “Em nuôi của Đoàn” nhằm hỗ trợ tiền ăn bán trú trong suốt 9 tháng năm học 2025–2026 cho em Kiều Quốc Đạt, học sinh lớp 1/5, mồ côi cả cha lẫn mẹ và hiện sống cùng ông bà nội đã lớn tuổi. Phần còn lại dùng để hỗ trợ những học sinh có hoàn cảnh khó khăn hoặc mắc bệnh hiểm nghèo trong trường.Bên cạnh đó, Chi Đoàn dự kiến phối hợp cùng nhà trường để trích quỹ tặng quà Tết cho học sinh khó khăn, giúp các em đón một mùa Xuân ấm áp hơn.

Để mô hình vận hành hiệu quả, toàn bộ giáo viên Chi Đoàn được phân công tuyên truyền cách phân loại rác, hướng dẫn học sinh mang rác tái chế từ nhà đến trường và bỏ đúng ngăn xe kế hoạch nhỏ. Chi Đoàn phối hợp giáo viên chủ nhiệm và Liên Đội xây dựng lịch thu gom rõ ràng: trong tuần học sinh tự phân loại rác tại lớp hoặc bỏ vào xe; chiều thứ Sáu các lớp tập trung đóng góp tại sân trường; cuối tháng Chi Đoàn tiến hành thu gom và bán rác tái chế. Toàn bộ kinh phí được công khai minh bạch và sử dụng đúng mục đích.

Cô Huỳnh Thị Thu Nguyệt - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Đình Chinh nhận xét:“Mô hình giúp gieo vào mỗi em thói quen phân loại rác, sử dụng rác tái chế, bảo vệ môi trường và quan trọng hơn là lan tỏa tính nhân văn qua việc hỗ trợ các bạn có hoàn cảnh khó khăn. Những hành vi nhỏ ở trường sẽ trở thành thói quen tốt trong gia đình và cộng đồng”.

Anh Lê Công Hùng - Bí thư Thành Đoàn, cho biết mô hình tiếp tục được nhân rộng tại các trường học trên địa bàn:“Không chỉ giúp học sinh nâng cao ý thức phân loại rác thải, mô hình còn nuôi dưỡng tinh thần tương thân, tương ái – những giá trị nền tảng trong giáo dục nhân cách”.

Thành Đoàn cũng yêu cầu các Liên Đội bảo đảm tính tự nguyện, tính giáo dục và sức lan tỏa của mô hình; gắn hoạt động với phong trào thi đua, các tiết chào cờ và sinh hoạt chủ điểm để tạo thói quen lâu dài.

Thực tế ghi nhận, các phong trào môi trường trong trường học hiện nay đều kết hợp hài hòa giữa giáo dục nhận thức và hành động thực tiễn. Thiếu nhi Đà Nẵng không chỉ hiểu khái niệm “sống xanh”, mà còn thực hành mỗi ngày: phân loại rác, tiết kiệm điện, nước, hạn chế nhựa dùng một lần, ứng xử văn minh, giúp đỡ bạn bè.

Cuộc vận động “Xây dựng nếp sống văn minh học đường” với nội dung “không nói tục, không xả rác, ứng xử văn minh” đã giúp hình thành nếp sống tích cực trong từng học sinh, tạo nền tảng quan trọng để lan tỏa thói quen sống xanh.

Với sự quan tâm của các cấp, sự đồng hành của thầy cô và ý thức tự giác của học sinh, hành trình xây dựng “Thành phố môi trường” không chỉ là mục tiêu của các cơ quan chức năng, mà đang trở thành câu chuyện của từng lớp học, từng gia đình và từng em nhỏ – những công dân xanh của tương lai.

Thanh Hoa