Thời gian qua, các cơ quan CA, Tài nguyên & Môi trường cùng chính quyền các địa phương tại Quảng Nam đã áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp, như: trang bị camera, tổ chức chốt chặn, tăng cường tuần tra nhằm ngăn chặn tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Thu Bồn, Vu Gia... nên "sa tặc" đã tạm lắng "hành nghề". Tuy nhiên, theo nhiều người thì vấn đề cần quan tâm hiện nay là một số địa phương vẫn còn buông lỏng công tác quản lý, dẫn đến tình trạng các bãi cát hết hạn hoặc không có giấy phép vẫn ngang nhiên hoạt động, "tiếp tay" cho nạn khai thác cát trái phép quay trở lại.

Những bãi cát trái phép nằm sát bờ sông Điện Bình, xã Điện Minh.

Ghi nhận sự việc, ngày 12-6 chúng tôi có mặt tại bãi bồi thuộc thôn Uất Lũy, xã Điện Minh, TX Điện Bàn. Từ bãi bồi, phóng tầm mắt nhìn sang bờ phía đông con sông lấp Điện Bình là chứng kiến những núi cát sừng sững được tập kết sát mép sông, phía sau những nhà cao tầng và các xe múc đưa cát lên xe tải vận chuyển đi nơi khác. Và, dưới dòng sông là cơ man những tàu sắt hút cát đậu dày đặc một đoạn sông dài gần 500m mà chẳng thể nào đếm xuể.

Theo lời người dân địa phương, trước năm 2019 những bãi cát này thuộc sở hữu của ông N.P.V, hoạt động theo giấy phép do UBND tỉnh Quảng Nam cấp. Từ năm 2019 đến nay, dù giấy phép đã hết hạn, không được cấp lại nhưng họ vẫn ngang nhiên hoạt động. Cụ thể, ban đêm múc cát từ tàu sắt lên bãi, ban ngày xúc cát lên các xe tải đi bán. Đối với những tàu hút cát, ban ngày tập trung tại đây và khi màn đêm buông xuống lại tỏa ra đi các nơi thực hiện hành vi hút cát trộm.

Tuy nhiên, khi trả lời chúng tôi việc một số bãi cát không có giấy phép ngang nhiên hoạt động, một cán bộ lãnh đạo xã Điện Minh, cho hay: giấy phép bến thủy nội địa đã hết hạn nên những chủ bãi cát này chuyển sang kinh doanh vật liệu xây dựng bình thường song nguồn gốc cát được kinh doanh tại đây thì chẳng ai được rõ...(!?).

Ngày 16-6, làm việc với chúng tôi, Trung tá Võ Chí Công - Phó phòng CSGT Đường thủy CA tỉnh Quảng Nam, cho biết: Qua kiểm tra, trên địa bàn các huyện Duy Xuyên, Đại Lộc, TX Điện Bàn hiện có 18 bến thủy nội địa (bến tập kết cát) nhưng trong đó có 8 bến không có giấy phép. Cụ thể, TX Điện Bàn có 5 bãi không phép, Đại Lộc 2 bãi và Duy Xuyên 1 bãi. Để tránh tình trạng chủ các bãi cát này "tiếp tay" cho sa tặc hoạt động, Phòng CSGT Đường thủy đã tổ chức tuyên truyền, kiểm tra thường xuyên, yêu cầu các chủ bãi thực hiện đúng các quy định của pháp luật. Ngoài ra, qua tuần tra, kiểm soát trong 6 tháng đầu năm 2020 lực lượng CSGT Đường thủy đã phát hiện, xử lý 19 phương tiện vận chuyển lâm sản, hút cát trái phép trên sông Thu Bồn, Vu Gia.

Cảnh mua bán cát (nhìn từ QL1A) tại những bãi cát không phép tại xã Điện Minh.

Theo thống kê của Sở Giao thông vận tải, hiện tại ở Quảng Nam có hơn 150 tàu sắt chuyên dùng để khai thác cát đã được cơ quan chức năng cấp giấy phép hoạt động. Tuy nhiên, do số lượng mỏ cát hết hạn khai thác ngày càng nhiều nên một số chủ tàu hút cát đã tìm cách "tạo thu nhập" bằng cách lén lút khai thác cát trái phép và "điểm đến" của số cát trên không ở đâu xa, chính là những bãi cát không phép đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Quảng Nam hiện nay.

Ngoài những bến cát không phép nằm dọc 2 bờ của các sông thì Quảng Nam đang tồn tại nhiều bãi cát không phép khác nằm khuất giữa nghĩa địa, chân cầu... rất khó phát hiện. Cụ thể, xã Điện Thắng Trung có 2 bãi cát nằm khuất trong nghĩa địa của người dân địa phương; xã Điện Thọ cát được tập kết khắp nơi, từ nhà thờ tộc đến vườn cây... Một điều làm chúng tôi ngỡ ngàng là khi hỏi về chủ những bãi cát này thì người dân ai cũng biết nhưng chỉ có chính quyền lại... "không biết". Vì thế, nó mặc nhiên tồn tại dù bị dư luận phản ánh gây ô nhiễm môi trường, mất an toàn giao thông, thất thoát tài nguyên...

Với những gì được ghi nhận, cho thấy tại Quảng Nam hiện nay đang "loạn" những bãi cát không có giấy phép. Vì thế, đã đến lúc Nhà nước cần có những chế tài mạnh mẽ hơn để những bến, bãi cát này không còn tồn tại, để những nà dâu, triền bắp ven sông Thu Bồn, Vu Gia có thể mãi xanh cùng năm tháng... Nhà nước không bị mất đi một nguồn thu lớn từ tài nguyên cát và tránh được hiểm họa khác do thiên nhiên gây ra cùng những dư luận xấu như hiện nay.

M.T