Mặn mòi nước lá Mồng Năm

Thứ bảy, 20/06/2015 10:54

(Cadn.com.vn) - Theo dân gian, lá hái vào ngày 5-5 ÂL (Tết Đoan Ngọ) thường gọi là lá Mồng Năm, bất cứ loại lá nào nếu hái vào đúng giờ Ngọ ngày 5-5 đều là lá thuốc. Nhưng thực tế, người ta chỉ quen hái một số lá nhất định ở các rừng hoặc rú, hoặc trồng mà thôi. Tôi có người thím họ cứ mỗi sau ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng Ba là tất bật chuẩn bị lá Mồng Năm. Thím trồng vài luống lá đậu sen, tía tô, bầu đường, rẻ quạt, ngải cứu, mã đề, đinh lăng, hóc hương, rẽ quạt, đại tướng quân... Rồi tranh thủ những ngày rảnh thím đi hái lá rừng: Ngũ gia bì, dủ dẻ, dây chiều, lá bướm, sim, lá mơ, lá bạc thau, lá ổi, lá lốt, lá bạc hà, lá tre (đọt)... Thím bảo “Lá mùng năm là tên gọi chung của những loại cây dân dã, nhưng có tác dụng chữa bệnh, mỗi loại lá đều có công dụng chữa bệnh, rất tốt cho sức khỏe. Ngũ gia bì chữa chức mỏi, đau khớp, đau lưng; lá từ bi chữa đau lưng, phù thận, khớp; lá bạc thau chữa sản hậu, phụ nữ sinh con uống tốt, ăn được ngủ được, nước da đẹp; hà thủ ô trị rụng tóc, tóc bạc... Người dân mình thường nấu nước lá uống hàng ngày, tác dụng đầu tiên là giải nhiệt, tiêu thực.

Sơ chế lá Mồng Năm.

Thím kể thím đi hái lá Mồng Năm với mẹ từ hồi còn nhỏ. Mẹ dạy cho thím cách nhận biết từng loại lá, công dụng của từng lá. Năm nào thím cũng theo mẹ đi hái lá, riết rồi rành rẽ từng loại lá. Sau này, đi lấy chồng, có con, sắp đến ngày làm sui rồi, nhưng mỗi năm đến ngày mùng năm thím đều đi hái lá. Thường, người ta đợi đến dịp mùng năm mới đi hái lá. Nhưng thím không chỉ đợi vào dịp mồng năm mà ngày thường có người dặn mua là thím cũng đi hái. Có người dặn một trăm, hai trăm ngàn, có người dặn vài ký, cũng có người dặn để uống quanh năm, lại có người mua về cho người sinh hay chữa bệnh...

Hái lá về, thím băm nhỏ, phơi khô, trộn với lá trồng trong vườn. Ai mua loại lá nào thì bán riêng lá đó, còn không thì trộn các loại lá lại với nhau. Trước khi nấu, ngâm 3,4 phút, rửa 2,3 nước rồi nấu uống cả ngày như nước chè. Như lời thím thì phơi lá đúng vào trưa nắng của dịp Tết đoan ngọ thì lá có mùi thơm và phát huy công dụng chữa bệnh nhất. Vào ngày này, hái lá về phơi ngoài sân nắng, sau khi cúng mùng 5 xong, nhằm lúc 12 giờ (chính ngọ), thím “hiệp” (trộn) các loại lá lại với nhau, lá tỏa ra mùi thơm rất dễ chịu, vừa trộn lá vừa hít hà mùi thơm của lá thấy sảng khoái vô cùng. Mồng Năm, sau khi cúng, người quê tôi ăn trái cây, bánh ú tro, nhấp ca nước lá, thấy mặn mòi nơi đầu lưỡi - hương vị mặn mòi của quê hương.

Sông Hoài