Có những bước ngoặt thay đổi tạo nên tên tuổi một đời người. Với riêng tôi, nhạc công Đào Xuân Huỳnh (1952)- Trung tâm truyền hình Việt Nam tại Đà Nẵng (VTV8-đã nghỉ hưu) là một trong số những người như thế!

Nghệ sĩ Đào Xuân Huỳnh Ảnh: P.T

Gặp ông, qua trò chuyện mới hay, người thể hiện lời bình cho rất nhiều bộ phim tài liệu, ký sự... của các Đài truyền hình ở khu vực miền Trung- Tây Nguyên đạt Huy chương vàng, bạc tại các liên hoan phim... lại xuất thân từ học viên Khoa Kèn trường Âm Nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam), từng là nhạc công Đoàn Văn công Quân khu V, từng là bảo vệ tại VTV8... 

Khi được hỏi cơ duyên đưa ông đến với nghề đọc lời bình... có phải từ đạo diễn, NSƯT Đoàn Huy Giao (VTV 8), ông Huỳnh cười: "Nói thế cũng không sai. Nhưng, trước khi đọc lời bình cho phim tài liệu của anh Giao, mình từng đọc phim cho CA tỉnh Quảng Nam- Đà Nẵng. Một lần ngồi uống cà-phê cùng nhau (khi chưa về làm bảo vệ cho VTV8), anh Giao cho biết có một bộ phim nhưng chưa tìm được người đọc ưng ý, mình bảo để mình đọc thử rồi... được chọn đọc chính luôn. Kể từ đó, mình được anh em các đài mời đọc suốt, từ chương trình văn hóa văn nghệ đến phim tài liệu, Việt Nam đất nước con người...". 

Khán, thính giả VTV8 ấn tượng với chất giọng trầm ấm, truyền cảm của Đào Xuân Huỳnh, nhưng ông khiêm nhường: "Giọng mình cũng... tạm được, dung dị. Nói như anh em trong nghề là có chất "nhựa" kết dính được lời viết của tác giả". Hỏi ông bí quyết để giữ được chất giọng giàu cảm xúc ấy là gì, ông lắc đầu: "Trời cho chứ mình cũng chẳng có bí quyết gì cả. Cũng hút thuốc, uống rượu. Ngoài "trời ban cho", theo mình, còn nhờ bởi được đào tạo bài bản từ trường Âm nhạc. Âm nhạc cổ điển đã ngấm sâu vào máu thịt, ảnh hưởng đến tính cách, lối tư duy của mình. Đó là sự chỉn chu, kỹ lưỡng, trau chuốt trong từng câu, từng chữ...". Gần 30 năm gắn bó với nghề "tay trái" này, ông cho rằng, để đọc có "hồn", truyền thêm lửa cho bộ phim, ngoài sự tinh tế, người đọc phải nắm bắt, thẩm thấu tốt kịch bản. "Phải nắm bắt được "cái hồn" của người viết, nắm bắt được nội dung cũng như ý đồ của tác giả viết là gì. Đặc biệt, phải nghiên cứu kỹ kịch bản để tìm ra đoạn nêu bật chủ đề chính của tác phẩm. Từ đó nghiên cứu cách đọc, cách nhấn nhá để làm sao vừa chuyển tải được nội dung, ý tưởng, vừa "nâng" tác phẩm đó hay thêm.  Vì thế, trong quá trình hợp tác, giữa người đọc và tác giả luôn có sự trao đổi, ăn ý với nhau. Phát hiện từ nào diễn đạt chưa hay, đọc "tréo mồm" thì phải chân thành góp ý với tác giả để sửa lại cho hay hơn", ông Huỳnh chia sẻ.

Tự nhận chỉ hợp gu với những bộ phim tài liệu chính luận lịch sử, giàu tình cảm, ông cho hay, khi nhận được kịch bản thuộc sở trường của mình, ông đọc rất "ngọt". Ông quan điểm, lời viết kịch bản trong phim nên dung dị, trong sáng, dễ hiểu nhưng phải sâu sắc, giàu tình cảm, đừng quá dài dòng, triết lý. Có như thế phim mới dễ đi vào lòng người. "Làm phim là để cho người ta xem và nghe. Phim đi theo từng giây mà cứ bắt người xem, người nghe suy luận thì lấy đâu ra thời gian?, ông bày tỏ quan điểm.

Ngoài nghề "bán giọng", ông còn sáng tác nhạc. Đĩa nhạc tặng tôi làm quà, có 4 bài do ông sáng tác cả phần nhạc lẫn phần lời gồm: "Trường sĩ quan lục quân", "Cùng chung một nhịp cầu", "Em là cô gái Vietinbank", "Đồng tiền Việt Nam" và 5 ca khúc phổ thơ. Trong số đó, tôi đặc biệt ấn tượng với "Thu Bồn- Dòng sông ơi!" phổ thơ của Thiếu tướng Trần Minh Hùng. Ông tâm sự, từng đi qua chiến tranh nên khi đọc bài thơ cùng tên của Thiếu tướng Trần Minh Hùng kể câu chuyện có thật về người chị gái nuôi trong kháng chiến đã hy sinh trên dòng sông Thu Bồn, ông xúc động vô cùng. "Khi đọc bài thơ này, mình đã thấy những nốt nhạc trên từng câu thơ, khổ thơ. Mình chỉ là người sắp đặt những nốt nhạc ấy thành một giai điệu hoàn thiện. Đó là nén hương lòng để tưởng nhớ những người đã ngã xuống cho đất nước này nở hoa...", ông khiêm nhường thổ lộ.

Là một trong những phóng viên thường mời Đào Xuân Huỳnh thể hiện lời bình cho các phim tài liệu, ký sự đoạt giải tại các liên hoan phim truyền hình toàn quốc, nhà báo Quang Nguyễn (bút danh, từng công tác tại Đài QRT), cảm nhận về ông: "Đào Xuân Huỳnh có chất giọng vô cùng truyền cảm, rất hợp với phim tài liệu, chính sự lịch sử hay những bộ phim văn nghệ sân khấu hóa. Ông là người rất nhạy cảm, nắm bắt văn bản của người viết rất tốt. Theo như tôi được biết, hầu hết anh em các Đài ở khu vực miền Trung này khi phim tài liệu, ký sự đều "mê tín" giọng đọc của ông. Riêng tôi, mỗi lần nghe ông đọc đều "sởn" gai ốc. Điều tôi trân quý hơn cả ở người nghệ sĩ này là sự nghiêm túc, rất có trách nhiệm trong công việc, sống rất tình cảm. Trong rất nhiều bộ phim mà QRT đoạt giải tại các liên hoan phim có seri phim "Mẹ Thu Bồn". Phần lớn các tập phim của seri phim này đều do ông đọc lời bình".

69 tuổi, Đào Xuân Huỳnh vẫn miệt mài sáng tác, nhận thể hiện lời bình cho các bộ phim khi các anh chị em nhà đài mời. Ông bảo, khi nào chán chính giọng đọc của mình, ông sẽ thôi. "Như tằm nhả hết tơ thì phải dừng thôi...",  ông cười, nói như thế lúc chia tay.

P. Thủy