- Trùng tu, bảo tồn di tích là điều cần thiết, sao lại nói "ném tiền qua cửa sổ" được?

- Chuyện là vầy, Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi tháp Bắc, tháp Giữa thuộc Khu di tích tháp Chăm Khương Mỹ do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Nam (cũ) làm chủ đầu tư, Viện Khoa học Công nghệ xây dựng (Bộ Xây dựng) đảm nhận thi công. Dự án có tổng mức đầu tư 12,6 tỷ đồng, thực hiện năm 2019 - 2022 thì hoàn thành. Nhưng chỉ vài tháng sau khi dự án hoàn thiện và bàn giao thì rất nhiều mảng gạch mới trùng tu tại vị trí tháp Bắc bị mủn nát. Tình trạng này ngày càng nghiêm trọng hơn.

- Thế đơn vị thi công nói sao về hiện tượng này?

- Theo đại diện Trung tâm triển khai công nghệ xây dựng miền Trung (Viện Khoa học công nghệ xây dựng) cho hay, nguyên nhân chủ yếu do muối tồn tại trong tháp quá lâu. Gọi là hiện tượng muối hóa. Việc mủn mục đó là đương nhiên, không thể tránh khỏi…

- Chẳng lẽ tốn cả chục tỷ đồng để trùng tu nhưng rồi vẫn mục mủn?

- Nhà nghiên cứu văn hóa Chăm Lê Trí Công cho rằng, hiện tượng muối hóa từ gạch cũ tràn sang gạch mới là đúng, nhưng cách làm của đơn vị thi công hoàn toàn sai. Nguyên tắc cơ bản đầu tiên trong bảo tồn tháp Chăm ven biển là phải khử muối trong gạch cổ trước khi tiến hành bất kỳ công đoạn trùng tu nào khác. "Việc trùng tu mà không khử muối chẳng khác nào "ném tiền qua cửa sổ", bởi khối xây mới chắc chắn sẽ bị nhiễm muối từ khối cũ và hư hỏng theo thời gian", ông Công nói. Nhà nghiên cứu Lê Trí Công cũng chỉ ra một vấn đề nghiêm trọng khác là tháp Khương Mỹ có mạch nước ngầm chảy qua nền móng nhưng đơn vị thi công đã bỏ qua biện pháp bọc móng để ngăn nước ngầm thấm lên thân tháp.

- Thế có cách "đặc trị" hiện tượng muối hóa này không?

- Cũng theo ông Công, để khử muối trên tháp Chăm có rất nhiều cách. Cách đơn giản nhưng hiệu quả nhất là tưới nước nguyên chất vào gạch rồi dùng các điện cực (anode và cathode) lên khối xây ẩm, dẫn ion muối ra ngoài…

- Bề Tui thiết nghĩ, những ý kiến của nhà nghiên cứu Lê Trí Công cần các ngành chức năng nghiên cứu, kết luận thêm để có giải pháp khác phục. Tuy nhiên, việc trùng tu nhóm tháp thuộc Khu di tích tháp Chăm Khương Mỹ đến nay đã bộc lộ những điểm bất ổn, nhất là hiện tượng muối hóa khiến nhiều mảng gạch mới trùng tu bị mủn nát.

BỀ TUI