(Cadn.com.vn) - Đến Huế trong một chương trình nghiên cứu của Đại học Waseda – Nhật Bản, Giáo sư Satoh Shigeru và các đồng sự của mình đã có một chương trình làm việc, khảo sát về di sản đô thị tại kinh thành và nhiều lăng tẩm ở Huế. Trước khi trở về Nhật Bản, Giáo sư đã có buổi trò chuyện và đưa ra những nhận định ban đầu của ông về việc ứng dụng thuật phong thủy trong việc thiết kế, xây dựng hệ thống nước ở các khu lăng tẩm ở kinh thành Huế.

Mở đầu cuộc trò chuyện, Giáo sư Satoh Shigeru bộc bạch rất chân tình: “Thực ra thì tôi cũng chưa biết hết thuật phong thủy đã được áp dụng ở Huế như thế nào và nó có nhiều điều bí ẩn. Vì vậy, nhóm của chúng tôi rất chú tâm đến vấn đề này và muốn tổ chức nhiều chương trình nghiên cứu, khảo sát để tìm hiểu rõ hơn về những bí ẩn của người xưa khi áp dụng thuật phong thủy ở Huế. Đặc biệt là sự liên hệ như thế nào trong quy hoạch giữa kinh thành và các lăng tẩm của vua chúa. Chúng tôi mong muốn tìm hiểu được dụng ý của người xưa khi sử dụng phong thủy để bảo vệ và điều hòa giữa các công trình kiến trúc và thiên nhiên để qua đó, mọi người có thể biết, hiểu, tôn trọng và sử dụng các chức năng cũng như giá trị của nó khi quy hoạch TP Huế.

Giáo sư Satoh Shigeru

Ông vừa nói đến những điều bí ẩn. Và bí ẩn nào làm ông cảm thấy thú vị?

* Qua khảo sát và nghiên cứu trên bản đồ vệ tinh, chúng tôi đã phát hiện trên trục bắc nam của kinh thành Huế có một ngọn núi ở phía tây, sau núi Ngự Bình. Nếu đi trên đường đến sân bay cũng  thấy ngọn núi này và nó cũng nằm trên trục bắc nam và là điểm cao nhất của trục này. Trên trục bắc nam của kinh thành Huế, nếu dùng máy để đo thì núi này cùng với Ngự Bình như một trục trung tâm tiềm lực của nhà vua trên hành lang này. Và chúng tôi rất lấy làm ngạc nhiên vì điều này cũng giông giống như ở bên Nhật, tức là mỗi công trình khi dùng thuật phong thủy đều có một cái núi rất cao và từ đó, có thể nhìn thấy bao quát cả khu vực đó.

Theo tôi, nếu chúng ta tìm hiểu và áp dụng cho công tác quản lý đô thị và quản lý xây dựng thì nó rất quan trọng và giữ được tầm nhìn và sự hài hòa cho cảnh quan xung quanh. Ngay cả đối với hệ thống nước từ khu vực kinh thành đến lăng tẩm nó cũng có yếu tố tự nhiên rất quan trọng. Bởi vì theo như điều tra và khảo sát của tôi thì những hồ hay kênh dẫn nước đưa vào trong kinh thành hay lăng tẩm đều có chức năng hỗ trợ phụ cho những công trình hay khu vực ở đó. Chúng ta cũng nên tìm hiểu quy luật của hệ thống nước này để áp dụng khi xây dựng hay quy hoạch lại thành phố.

Còn có bí ẩn nào khác mà ông muốn chia sẻ nữa không?

* Khi tiến hành khảo sát hệ thống nước các lăng vua Gia Long, Minh Mạng, Tự Đức, Thiệu Trị, chúng tôi phát hiện ra rằng, các vị vua đã bố trí nguồn nước theo phong thủy rất đặc biệt. Tại lăng Thiệu Trị, người ta đã bố trí nguồn nước vào trong hồ và từ trong hồ lại có đường dẫn nước ra; và có sự liên hệ giữa hệ thống nước này với sông Hương. Nó không chỉ phục vụ cho lăng mà còn nghĩ đến việc phục vụ cho dân cư và điều hòa lượng nước cho ruộng vườn xung quanh. Đây là yếu tố rất đặc biệt. Nó có sự liên kết rất chặt chẽ. Lượng nước trong hồ rất đầy và nó còn có nhiệm vụ dẫn bằng hệ thống ngầm hoặc nổi để nước không quá tràn và cũng không bao giờ khô...

Rất tiếc là trong thời gian gần đây, khi chúng tôi khảo sát thì một phần hệ thống nước này đã bị phá vỡ, bị cắt đứt do xây dựng đường, làm kênh thủy lợi. Chúng tôi nghĩ là chúng ta nên nghiên cứu lại hệ thống  nước ở các khu lăng tẩm và làm thế nào để phục hồi lại tính năng thời xưa của nó để vừa bảo tồn được công trình, vừa bảo tồn được yếu tố phong thủy của các công trình này, đồng thời gìn giữ được cảnh quan xung quanh và phục vụ dân sinh nữa.

Giáo sư có thể cho biết kỹ hơn về những tác động đã có đối với hệ thống nước này?

* Trong tình hình toàn cầu đang bị nóng lên như hiện nay thì việc nghiên cứu và áp dụng những công nghệ sinh thái đang được quan tâm ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có việc nghiên cứu phong thủy địa lý và hệ thống nước như thế nào để giữ và điều hòa hệ thống nước và khí hậu phù hợp. Tôi cũng chưa có nhiều nghiên cứu và những kết luận cuối cùng về việc phong thủy ảnh hưởng đến khí hậu hiện nay như thế nào bởi vì đó cũng là điều bí ẩn, là ý nghĩa thực sự mà chúng ta đang cùng tìm hiểu để tìm ra câu trả lời. Khi chúng ta thật sự hiểu được ý nghĩa của những vấn đề đó, chúng ta sẽ có những giải pháp và chiến lược thích hợp để có sự phát triển mới. Tôi cũng nghĩ rằng, trước khi chúng ta có những quy hoạch về phát triển mới, nên có những nghiên cứu, khảo sát mang tính khoa học, hàn lâm về khu vực đó cũng như những yếu tố truyền thống ngày xưa đã áp dụng để có thể tái sử dụng một cách thích hợp kỹ thuật người xưa đã sử dụng cho nó hài hòa với công nghệ mới.

Thực sự thì phong thủy cũng mang yếu tố rất đặc biệt và nó có những tác dụng mà khoa học hiện nay vẫn chưa giải thích được. Vì vậy chúng ta cần phải nghiên cứu và tìm hiểu kỹ để có thể đưa ra được những bằng chứng về những yếu tố đặc biệt này.

Giáo sư có gặp những vấn đề đó ở các di sản đã từng đến hay không, ví dụ như ở Nhật chẳng hạn và những kinh nghiệm mà Giáo sư muốn chia sẻ và trao đổi?

* Ở Nhật Bản, chúng tôi chuyên nghiên cứu về đô thị nên có cơ hội nghiên cứu, giúp các thành phố đó nghiên cứu các đô thị cổ. Cũng có nhiều đô thị có kiểu thành giống như ở TP Huế - thành vừa là pháo đài, vừa là thành phố có tường bao bọc xung quanh. Chẳng hạn như Heimeiji – một di sản cũng đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa của nhân loại cũng có kiểu như Huế nhưng quy mô nhỏ hơn. Tôi nhận thấy là kiểu xây thành ở Nhật và Huế có những nét căn bản giống nhau và người ta cũng có sử dụng núi non, sông hồ để làm yếu tố phong thủy cho khu vực đó, ngay cả hệ thống nước ở Nhật hay Việt Nam và nhiều nước ở Châu Á cũng có những nét giống nhau căn bản với sự hài hòa, quanh co, mềm mại... Nó khác với phương Tây là hệ thống dẫn nước của họ bao giờ cũng thẳng, chảy mạnh.

Nhưng ở Huế, chúng tôi nhận thấy có hệ thống nước – chẳng hạn như hệ thống thủy đạo xung quanh kinh thành Huế có vai trò như những vùng tiểu khí hậu... Chúng tôi đang tiếp tục tìm hiểu và phân tích thêm.

Xin cảm ơn Giáo sư!

Minh Hà (thực hiện)