Những năm qua, tại Quảng Nam tình trạng khai thác vàng chưa khi nào tạm lắng. Hoạt động khai thác vàng có phép lẫn không phép ngày đêm âm ỉ diễn ra ở một số địa phương vùng cao. Nếu hoạt động khai thác vàng không phép làm mất đi nguồn tài nguyên quý giá thì hoạt động có phép đang hủy hoại môi trường với những loại hóa chất độc hại không kiểm soát. Bên cạnh đó, hầu như năm nào ở Quảng Nam cũng xảy ra vài vụ tai nạn thương tâm khiến nhiều phu vàng tử nạn. Hệ lụy của cơn khát tìm vàng và hậu quả của nó vẫn đang tiếp diễn mặc dù lãnh đạo địa phương thường xuyên ban hành những chỉ thị, văn bản nhằm tăng cường quản lý, siết chặt...

Một số lán trại của “vàng tặc” khu vực xã Trà Đông được dựng lên để khai thác vàng trái phép.

Sau thời gian tạm lắng, từ đầu năm đến nay, một số khu vực ở xã Trà Đông (H. Bắc Trà My, Quảng Nam) nở rộ tình trạng khai thác vàng trái phép. Nhiều đối tượng trong và ngoài địa phương móc nối với nhau thuê lại đất rẫy keo của người dân để khai thác vàng trái phép. Sự việc không những gây mất nguồn tài nguyên mà ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, khiến người dân rất bức xúc.

Nhận được thông tin phản ánh của người dân, P.V Báo Công an TP Đà Nẵng đã có chuyến ghi nhận thực tế, chứng kiến mức độ tàn phá khủng khiếp của “vàng tặc” đang hoạt động ở đây. Để chuyến đi được thuận lợi, chúng tôi đã thuê một người dân địa phương dẫn đường. Điểm đến đầu tiên đó là khu vực Hố Lở thuộc địa bàn thôn 8 (xã Trà Đông). Theo chân người dẫn đường, P.V men theo lối mòn, băng qua những rẫy cây keo của người dân để đến khu vực “vàng tặc” đang hoạt động. Con suối nhỏ từ trên đỉnh đồi chảy xuống đục ngầu màu đất đỏ. Dọc đường đi có rất nhiều hầm vàng ăn sâu vào ngọn đồi vài chục mét được các đối tượng đào bới để “tăm vàng”.

Bên cạnh đó, nhiều hầm vàng và lán trại đã bị bỏ hoang. Đến chân đồi, tiếng máy nổ nghe inh ỏi, cảnh tượng hiện ra trước mắt chúng tôi là cả một ngọn đồi bị đào bới, dưới tác động của xe cơ giới, đất đá bị bạt ra chảy từ trên cao xuống chân đồi trông như một dòng thác đổ với màu đỏ quạnh. “Nhóm người này không phải người dân địa phương. Họ làm vàng ở đây đã lâu, nhưng khu vực này họ mới khai phá vào đầu năm 2019. Lúc trước họ làm thủ công nhỏ lẻ, nhưng mới đây nhóm người này đưa cả xe múc lên đào bới đất để làm vàng trên diện rộng. Thấy vậy, người dân đã báo cho chính quyền địa phương, nhưng vẫn chưa thấy giải quyết”- người dẫn đường thông tin.

Chúng tôi tiếp cận đến bãi vàng cũng là lúc nhóm “lâm tặc” đang nghỉ trưa trong lán trại. Tại đây, chúng tôi thấy có 2 máy xay đá đặt trước 2 miệng hầm, 2 bể lắng chứa hóa chất và quặng, nước được thải trực tiếp ra môi trường. Lán trại của nhóm “vàng tặc” này cách khu vực làm vàng chừng 5m. Cả một quả đồi được san bằng để phục vụ cho việc khai thác vàng. Vào trại xin nước uống, P.V quan sát thấy có 7 đối đượng đang nằm trên võng. Thấy người lạ, nhóm người này đề phòng, quan sát mọi “nhất cử nhất động” của P.V. Qua trò chuyện, các đối tượng trên cho biết mình được một người đàn ông có tên Quyết ở xã Tiên Lập (H. Tiên Phước) thuê vào đây làm từ vài tháng trước...

Rời địa điểm trên, chúng tôi di chuyển ngược đến ngọn đồi thuộc thôn Định Yên (thôn 6 cũ, xã Trà Đông). Người dân cho biết, riêng khu vực Hố Lau này hiện có 3 điểm “vàng tặc” đang hoạt động mạnh. Sau gần 1 giờ di chuyển, chúng tôi đến chân ngọn đồi và nghe tiếng máy nổ âm ỉ khắp cả một vùng. Tuy nhiên, khi đến dưới chân ngọn đồi, người dẫn đường tỏ ra e sợ và không muốn tiếp tục đưa chúng tôi lên các điểm khai thác vàng trên: “Tôi chỉ dẫn đến đây thôi, không dám đến gần vì nhóm người này rất manh động, có nhiều đầu gấu bảo kê. Bọn chúng làm ở đây đã lâu, có người chống lưng nên không sợ ai cả. Nhiều lần người dân bức xúc phản ánh, chính quyền địa phương có đi truy quét nhưng sau đó vẫn thấy họ làm bình thường”- người dẫn đường tiết lộ.

Quyết tâm thâm nhập vào khu vực trên, P.V men theo con suối nhỏ nước chảy đục ngầu bốc mùi hóa chất cyanua nồng nặc để di chuyển đến điểm làm vàng trái phép này. Từ một rẫy keo gần đó nhìn qua, chúng tôi thấy có hàng chục đối tượng đang hoạt động ở nhiều vị trí khác nhau. Các đối tượng được phân chia công đoạn riêng. Kẻ đưa đá ra khỏi miệng hầm, người thì xay đá tuyển vàng, xái quặng được ủ trong những hồ chứa hóa chất, nước thải chảy tràn lan ra môi trường. Qua quan sát, chúng tôi thấy con đường mòn dẫn qua khu vực bãi chính đang khai thác có 2 đối tượng treo võng nằm canh gác nhằm không cho người lạ vào. Di chuyển tắt băng qua ngọn đồi, chúng tôi bắt gặp rất nhiều hầm vàng đã bỏ hoang, nhiều bãi xái quặng chứa hóa chất bốc mùi hôi nồng nặc. Để quan sát hoạt động của nhóm “vàng tặc” này, P.V đi vòng sang ngọn núi bên cạnh và chứng kiến rõ mức độ hoạt động rất quy mô của các đối tượng. Chúng dựng lán trại ăn ngủ tại chỗ để phục vụ cho việc “tuyển vàng”.

Cách bãi vàng này chừng vài trăm mét là một bãi vàng khác mới được khai phát rộng chừng 100m2 nằm khuất trong rừng cây rậm. Tại đây có 1 hầm vàng sâu chừng vài chục mét, một lượng lớn đất đá được tập kết ngoài miệng hầm. Bên kia con sông Cái cũng có 1 bãi vàng khác đang họat động, tiếng máy nổ rầm rú khắp cả khu rừng. Qua tìm hiểu được biết, chủ của những bãi vàng khu vực thôn Định Yên này là hai người đàn ông có tên là Được ở Trà My và Hưng ở Tam Kỳ. Người này thuê lại đất rẫy của một số hộ dân như của ông Đỗ Ngọc H. với giá 10 triệu đồng/1 tháng để khai thác vàng trái phép. Điều đáng nói, khu vực “vàng tặc” đang hoạt động cách UBND xã Trà Đông chừng 1km.

Trước sự việc trên, trao đổi với P.V Báo Công an TP Đà Nẵng, ông Dương Minh Anh - Chủ tịch UBND xã Trà Đông cho rằng, việc các nhóm đối tượng làm vàng trái phép tại đây địa phương cũng nắm được và đã nhiều lần tổ chức truy quét nhưng họ vẫn lén lút làm. “Khu vực trên giáp ranh với xã Tiên An của H. Tiên Phước nên mình truy quét bên này thì họ lại chạy về phía bên kia nên rất khó khăn. Vừa qua chúng tôi đã báo cáo với huyện cử lực lượng chốt chặn tại khu vực trên, có như thế mới ngăn chặn được tình trạng này”- ông Anh nói.

BÃO BÌNH - LÊ VƯƠNG