Căng thẳng ở Vùng Vịnh đang gia tăng từng ngày khi Mỹ và Iran liên tục hằm hè nhau.
Trong động thái mới nhất, Mỹ đe dọa trừng phạt các nước mua dầu Iran sau khi lệnh miễn trừ hết hạn vào ngày 2-5, một động thái rõ ràng muốn “bóp ngạt” ngành kinh tế chủ lực của quốc gia Hồi giáo để buộc họ phải ngồi vào bàn đàm phán và có những bước đi nhượng bộ. Tuy nhiên, Tehran không phải là quốc gia dễ bị đối phó, vì vậy Tổng thống Donald Trump đã sử dụng chính sách “vừa đấm vừa xoa”. Ông chủ Nhà Trắng hôm 31-5 tiếp tục khẳng định, nếu Iran muốn đàm phán, ông sẽ sẵn sàng.
Nhưng chiến dịch “gây sức ép tối đa” này của Mỹ khó thành công. Đó là lý do Nga đã vào cuộc để xoa dịu căng thẳng ở Trung Đông. Trong tuần này, Moscow đã cử một trong những nhà ngoại giao hàng đầu nước này - Thứ trưởng Ngoại giao Sergey Ryabkov - tới Tehran để kêu gọi Iran rút lại lời đe dọa khôi phục các hoạt động hạt nhân. Và ông Ryabkov đã có cuộc thảo luận thẳng thắn với người đồng cấp Iran Abbas Araghchi. Phái viên Nga tìm cách can ngăn Iran rời khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) hay theo bước chính quyền Tổng thống Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015, hay có tên gọi chính thức là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA).
Tổng thống Nga Vladimir Putin từng tuyên bố Nga “không phải là đội cứu hỏa để cứu vãn những điều này nọ” - một phép ẩn dụ ẩn giấu một thông điệp nhiều cấp độ của nhà lãnh đạo Nga gửi tới nhiều bên. Nhưng Nga dường như không thể ngồi yên với những diễn biến ngày càng phức tạp ở Trung Đông. Họ rõ ràng đang đóng một vai trò lớn hơn như một trung gian hòa giải trên thực tế giữa Mỹ và Iran, khi mà hai nước này đang tiến gần hơn đến một cuộc đối đầu tại khu vực.
Việc Thứ trưởng Ryabkov đang kêu gọi cả Tehran và Washington kiềm chế không đưa ra những biện pháp có thể làm phức tạp hơn nữa việc thực thi JCPOA là dấu hiệu cho thấy dù sao Moscow vẫn sẵn sàng làm trung gian hòa giải. Quan trọng hơn cả, ông Ryabkov đã đưa ra một số đề xuất về cách cứu vãn thỏa thuận hạt nhân Iran. Ông Ryabkov đã yêu cầu ủy ban chung của JCPOA nhóm họp lập tức để suy nghĩ những ý tưởng cung cấp cho Iran đầy đủ động cơ để Tehran duy trì thỏa thuận.
Cho đến nay thỏa thuận hạt nhân lịch này vẫn “sống sót”, nhưng tỷ lệ thỏa thuận tiếp tục tồn tại đang suy giảm theo từng ngày. Đó là mối lo lớn nhất của Nga và các nước liên quan.
THANH VĂN
