Cuộc sống sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp của hàng trăm hộ dân ở các xã Phú Vinh, Hồng Thượng (H. A Lưới, TT-Huế) chưa bao giờ rơi vào cảnh khó khăn như hiện nay do giếng nước, hồ cá trơ đáy vì mất nước mặt và mạch nước ngầm sụt giảm nghiêm trọng. Điều đáng nói, tình trạng này kéo dài gần cả chục năm nay nhưng hiện vẫn chưa được khắc phục.

Khu vực suối A Co dẫn nước về nay cũng bị bồi lấp, khô cạn.

Ruộng vườn, hồ cá bỏ hoang

Theo người dân địa phương, khoảng đầu năm 2012, Nhà máy thủy điện (NMTĐ) A Lưới (H. A Lưới) đi vào hoạt động. Trước đó, để dẫn nước từ hồ chứa trên sông A Sáp về nhà máy, chủ đầu tư đã cho đào một con kênh lớn, có chiều dài khoảng 2 km từ thôn Kăn Tôm (xã Hồng Thượng) đến cửa hầm nhận nước ở thôn Phú Xuân (xã Phú Vinh). Từ khi đào con kênh dẫn nước này, hàng trăm giếng nước sinh hoạt, nhiều ao cá và diện tích hoa màu của nhiều hộ dân bị tụt nước ngầm bất thường đành phải bỏ hoang.

Ông Hồ Văn Nhật (70 tuổi, trú xã Hồng Thượng) trình bày: Năm 2010, gia đình ông nhường đất cho thủy điện A Lưới và chuyển về nơi ở mới. Ở khu TĐC mới, không những thiếu đất sản xuất mà đất đai còn khô cằn, không trồng được cây cối khiến cuộc sống rất khó khăn. Để phát triển kinh tế, vợ chồng ông đào mấy hồ nuôi cá trong khu vườn nhưng chỉ nuôi được mấy vụ đầu rồi bỏ hoang hơn 8 năm qua đến nay, vì hồ cũng trơ đáy. Ông Hồ Viết Liêm - Trưởng thôn Kăn Tôm cho hay, thôn có 45/100 hộ dân có hồ cá và giếng khô cạn nước, không thể sử dụng vào mục đích sinh hoạt và nuôi trồng thủy sản...

Ngoài xã Hồng Thượng, nhiều hộ dân ở xã Phú Vinh sống gần khu vực cửa lấy nước của con kênh dẫn từ hồ thủy điện A Sáp đưa về NMTĐ A Lưới cũng xảy ra hiện tượng giếng nước, hồ cá trơ cạn. Có mặt tại xã Phú Vinh vào một ngày cuối tháng 7, chúng tôi chứng kiến hàng trăm giếng nước trơ đáy, nhiều diện tích hoa màu, hồ cá cũng bỏ hoang. Nhiều người dân không có việc làm đành phải sang các xã lân cận làm thuê. Ông Phạm Lao (68 tuổi, trú thôn Phú Xuân) bức xúc: "Tôi đào giếng từ năm 2008, sâu 11m. Trước những năm 2010-2011, dù trời có hạn đỉnh điểm, giếng nước vẫn còn trên 2m. Tuy nhiên, khi NMTĐ làm kênh dẫn, khoét hầm nhận nước sâu xuống mấy chục mét thì giếng nước khô cạn. Vị trí con kênh dẫn nước từ lòng hồ vào cửa hầm nhận nước của công trình thủy điện được chủ đầu tư đào sâu. Mực nước ở dòng kênh thấp hơn đáy giếng vì thế nước bị rút về kênh hết làm cho hồ cá, giếng bị khô cạn". Không chỉ giếng khô, hàng chục ao cá của các hộ dân cũng bị khô kiệt, sản xuất khó khăn.

Giếng nước trơ đáy, bị bỏ hoang nhiều năm nay.

Thủy điện "trốn" trách nhiệm?

Ông Nguyễn Thanh Điền - Chánh văn phòng UBND xã Phú Vinh cho biết, khoảng năm 2010, dòng kênh dẫn nước của NMTĐ A Lưới được xây dựng. Từ đó đến nay có tình trạng nước ngầm bị sụt giảm gây cạn giếng, khô hồ cá. Theo thống kê, có nhiều héc-ta diện tích hoa màu, ruộng và hàng chục hồ cá của người dân trên địa bàn xã bị bỏ hoang do ảnh hưởng trực tiếp. Ngoài ra, hàng trăm giếng nước để tưới hoa màu cũng trơ đáy. "Nguyên nhân khiến mạch nước ngầm sụt giảm nghiêm trọng kéo dài trong nhiều năm là do NMTĐ A Lưới khoan hầm sâu dưới lòng nước rồi nước tập trung về đó. Người dân nhiều lần kiến nghị, xã đã nhiều lần yêu cầu thủy điện về kiểm tra diện tích hoa màu để có phương án hỗ trợ cho nông dân nhưng đến nay chủ đầu tư thủy điện vẫn chưa thực hiện, đền bù, hỗ trợ cho dân. Vì vậy, cả chính quyền địa phương và người dân đều rất bức xúc" - ông Hồ Chính Bê - Chủ tịch UBND xã Phú Vinh khẳng định.

Ông Nguyễn Mạnh Hùng- Chủ tịch UBND H. A Lưới xác nhận, tình trạng mạch nước ngầm ở xã Phú Vinh và Hồng Thượng sụt giảm, nhiều giếng nước cạn đáy, nước mặt và ao hồ không có nước. Kéo theo nhiều diện tích hoa màu, ruộng vườn, hồ cá bị bỏ hoang nhiều năm và người dân cũng mất công ăn việc làm... Trước thực trạng trên, UBND huyện đã báo cáo UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan và qua tiến hành khảo sát, cho thấy kết quả hiện tượng sụt giảm mực nước ngầm xảy ra năm 2010. Xác định tính cấp bách của sự việc, UBND tỉnh TT-Huế vừa cho phép thực hiện đề tài đột xuất, cấp thiết với mục tiêu xác định nguyên nhân mất nước mặt và sụt giảm tầng nước ngầm tại H. A Lưới. Cơ quan được giao thực hiện đề tài là Trường Đại học Nông Lâm Huế.

H.LAN