Nuôi tằm không chỉ để nhả tơ

Thứ năm, 14/07/2016 11:44

(Cadn.com.vn) - Sau nhiều năm bỏ nghề, nhiều hộ dân ở làng dệt Đông Yên - Thi Lai (xã Duy Trinh, Duy Xuyên, Quảng Nam) đã bắt đầu trồng dâu nuôi tằm trở lại, nhưng không phải để ươm tơ dệt lụa mà là để chế biến nên những đặc sản rượu tằm, tằm xào...

Thuở Thi Lai, Đông Yên còn bạt ngàn dâu tằm, người người dệt lụa, món tằm xào có mặt thường xuyên ở bữa ăn. Và đâu chỉ có tằm xào, còn có rượu tằm. Bây giờ, ở Duy Trinh có cơ sở ươm tơ của ông Nguyễn Nhất Tuấn (thôn Chiêm Sơn, xã Duy Trinh) là sản xuất rượu tằm bài bản. Ươm tơ gần 30 năm, ông ngâm rượu tằm cũng chỉ 5 năm trở lại đây. "Đừng nhầm rượu tằm chỉ đơn giản bỏ tằm vào rượu như kiểu ngâm ba kích, thuốc bắc. Ngâm thế ngộ độc đấy. Rượu tằm có công thức khác, mỗi gia đình có mỗi cách thức riêng, bí truyền"-ông nói.

Để làm được rượu tằm, theo ông có 3 nguyên liệu chính là rượu, mật ong và tất nhiên là tằm. Tằm phải tằm giá, tức tằm đứng cửi nhưng không bệnh. Tằm giá ăn rất ngon, lợi sức khỏe, là nguyên liệu để chiết xuất ra đạm. Theo dân gian xưa bị cọp vồ ăn một nong tằm giá là có thể hồi phục. Muốn giữ tằm lâu phải làm lạnh. Mà tằm giá phải tằm mùa thu, chứ mùa xuân, đông, ngâm là ngộ độc liền vì tằm vôi. Ông kể một lần, nhìn nước lũ tràn vào ngập tổ ong ở đống củi sau nhà, ông nảy ý tưởng kết hợp tằm, mật ong và rượu. Rượu phải nước nhất 45 đến 50 độ. Cả mí tằm 20 - 30 hộp trứng, cả tấn kén mới được mấy ký tằm giá. Rượu gạo đặt riêng người ta nấu, ngâm tằm với mật ong rừng, sau đổ rượu vào, hạ thổ. Từ mùa thu năm này đến mùa thu năm sau thì khai thổ. Ngâm lâu thế để tằm chiết hết hoạt chất dược liệu, và để uống không bị đau đầu. "Nói đơn giản nhưng để làm ra một chai rượu còn có rất nhiều bí quyết riêng nữa"-ông Tuấn cười.

Món tằm xào.

Chai rượu tằm cùng đĩa tằm xào, bên cạnh ngàn dâu, đủ để bạn cảm nhận hết hồn quê xứ Quảng. 400 năm trước, nhiều mặt hàng tơ lụa như đoạn, lãnh, gấm, vóc, trừu, sa, the xuyến...từ Mã Châu, Thi Lai, Đông Yên chuyển đến thương cảng Hội An đi khắp mọi nơi, ra cả nước ngoài. Ngày đó, món tằm xào rất phổ biến, và rượu không chỉ có rượu tằm, còn có rượu ngài, rượu trứng, mỗi kiểu là một công thức pha chế riêng. Nhưng đến những năm 90 thế kỷ trước, thị trường tơ lụa khủng hoảng, Duy Xuyên vắng sạch khung cửi. Từ 2 năm trở lại đây, Duy Trinh đã có hơn 10 hộ trồng dâu nuôi tằm trở lại, có người trồng lên đến 3 ha dâu. Và họ trồng dâu nuôi tằm không phải để ươm tơ dệt lụa mà là dùng tằm để chế biến nên đặc sản rượu tằm, hoặc bán tằm con cho người quanh vùng đem về làm món ăn. Ông Nguyễn Văn Truyền (làng Đông Yên - Duy Trinh), người sở hữu 3 ha dâu, nói: "Tôi đặt trứng tằm ở ngoài Bắc để ủ, rồi dùng dâu mình tự trồng để nuôi tằm. Khi tằm lớn, tôi bán cho dân quanh vùng, bán cho khách phương xa nữa, giá là 50 nghìn/1kg tằm con, bây giờ người ta chuộng món tằm xào lắm".

Ông Nguyễn Nhất Tuấn thì chia sẻ: "Người ta rất ít biết đến rượu tằm hay món tằm xào, bởi họ cứ đinh ninh nuôi tằm chỉ để ra kén. Hơn nữa, chừ dâu không ai trồng, tằm không ai nuôi, nên cũng không mấy ai biết có những loại rượu, hay món tằm xào như thế"-ông Tuấn nói. Hủ rượu ngâm tròn một năm, ông Tuấn đào lên, tôi nhấm thử: nóng lan tỏa toàn thân, lâng lâng, rồi dịu nhẹ, đọng lại một nồng nàn. Ngoài bán cho người trong vùng, sản phẩm của ông còn được đem ra Hà Nội, Sài Gòn, triển lãm trong các hội chợ. Mỗi mùa thu, ông ngâm chừng hai thùng - mỗi thùng 30 lít. Hiện ông đang mở rộng diện tích trồng dâu lên 3 ha để chủ động nguồn đầu vào. Theo ông, đã không còn ai trồng dâu nuôi tằm, nên khó khăn về nguyên liệu; làm ra một hủ rượu quá kỳ công, nên, ông chưa đăng ký bản quyền sản phẩm. Hai năm trước có một công ty ở địa phương định sản xuất hàng loạt rượu tằm, nhưng cũng chào thua, bởi, họ không nắm được bí quyết ngâm rượu. Ông Tuấn bày tỏ: "Lụa vẫn ế ẩm, nhưng nếu mình chuyển hướng, nuôi tằm làm món ăn, làm rượu, biết đâu lại là một hướng đi khả quan". Những triền dâu đang dần xanh lại trên biền bãi vùng lụa Duy Trinh. Riêng với rượu tằm, sự quan tâm của các cấp ngành hướng đến khôi phục phương thức ngâm, mở rộng sản xuất, đăng ký bản quyền, quảng bá sản phẩm là rất khẩn thiết.

Mai Thành Dũng