Dự án (DA) mở rộng Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Phú Bài dự kiến được khởi công quý II, quý III-2019 với các hạng mục gồm: nhà ga hành khách, đường cất hạ cánh, đường lăn, sân đỗ máy bay... Tổng mức đầu tư của DA là 5.560 tỷ đồng với diện tích đất cần giải phóng mặt bằng khoảng 150 ha. Số tiền dự kiến chi trả đền bù giải phóng khoảng 100 tỷ đồng. Có 3 phường, xã gồm: Phú Bài, Thủy Tân, Thủy Phù (TX Hương Thủy, TT-Huế)  bị ảnh hưởng bởi DA. Theo UBND TX Hương Thủy, việc đo đạc bản đồ thu hồi đất và cắm mốc ranh giới tại thực địa đến nay đã hoàn thành với tổng diện tích 45,9ha và có 53 hộ dân bị ảnh hưởng. Trong đó, P. Phú Bài diện tích thu hồi khoảng 23,63 ha, bị ảnh hưởng 14 hộ dân; xã Thủy Tân khoảng 12,6 ha với 17 hộ dân bị ảnh hưởng; xã Thủy Phù khoảng 9,71 ha, có 4 tổ chức và 22 hộ dân bị ảnh hưởng. Có khoảng 1.820 lăng, mộ (1.681 mộ đã xác định được thân nhân) và một số ngôi mộ tổ phải di dời...

Để đẩy nhanh tiến độ kịp bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư DA là Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam vào cuối tháng 3-2019, chính quyền địa phương đang phối hợp với các đơn vị rà soát công tác đền bù giải phóng mặt bằng. Bà Ngô Thị Ngọc- Chủ tịch UBND X.Thủy Phù cho biết, trong quá trình kiểm tra cắm mốc, đo đạc hiện trường để bàn giao mặt bằng cho DA mở rộng sân bay quốc tế Phú Bài, chính quyền địa phương vừa phát hiện hàng chục ngôi mộ đất "mọc" lên bất thường tại thôn 1A của xã này. Theo quan sát, các ngôi mộ này không chỉ được đắp đất mà còn được xây líp bằng bờ- lô xung quanh. Các ngôi mộ này đều nằm trong khu vực nương rẫy, trang trại của người dân. Bà Ngọc cho biết, trước đó, khoảng gần 2 tháng, khi Đoàn kiểm tra đi thực địa thì không thấy nhưng mới đây, trở lại kiểm đếm thì nhiều ngôi mộ đất xuất hiện dày đặc.

"Là người ở trong xã, trong một thời gian ngắn không thể có số người chết nhiều như vậy nên tôi đặt nghi vấn. Lúc đầu, chính quyền vận động người dân nếu không phải là mộ thật thì nên san bằng trả lại hiện trạng như ban đầu. Nhưng nhiều hộ vẫn kiên quyết, cho rằng là mộ thật của dòng họ. Nhiều trường hợp sau đó đã được chính quyền địa phương phối hợp với lực lượng chức năng vận động, thuyết phục, tuyên truyền. Qua đó, các hộ dân cố tình dựng mộ giả nhận ra rằng, việc làm này là vi phạm pháp luật nên họ phối hợp với địa phương tháo dỡ, san bằng số mộ giả". Theo bà Ngọc, qua tìm hiểu, bước đầu xác định, có hàng chục ngôi mộ giả được một số người đang sinh sống ở địa bàn dựng lên. Trong đó, ông N.Q.P (45 tuổi, trú thôn 8A, X.Thủy Phù) là người lập nhiều mộ giả nhất với số lượng 24 cái.

Đại tá Võ Thành Kỳ- Trưởng CATX Hương Thủy cho biết, việc một số người ở Thủy Phù dựng mộ giả là nhằm mục đích chờ đền bù, "ăn theo" DA. Để tránh sự phát hiện, các trường hợp lập mộ giả xen lẫn với các mộ thật, rồi xây líp bằng bờ-lô như mộ lâu năm. Mới đây, bằng các biện pháp nghiệp vụ, lực lượng CATX Hương Thủy phát hiện, tại khu vực nương rẫy của hộ ông T.Q.T. có 19 ngôi mộ thì trong đó chỉ có 7 mộ thật là của dòng họ này lâu nay; còn lại 12 cái là mộ giả. Ngoài ra, bà N.T.H.L. thừa nhận trong 18 ngôi mộ ở trong khu vực nương rẫy của gia đình bà ở X.Thủy Phù thì chỉ có 5 ngôi mộ là thật; còn lại 13 ngôi mộ là giả. Tương tự, ông N.Q.T. thừa nhận cả 6 ngôi mộ đều là mộ giả. Theo CATX Hương Thủy, hiện, lực lượng chức năng đã yêu cầu người dân ở X.Thủy Phù tháo dỡ 31 ngôi mộ giả; hiện còn hàng chục ngôi mộ đất chưa xác định được chủ và cũng chưa biết là thật hay giả. "Qua làm việc, các trường hợp khai nhận, vì thấy chính quyền địa phương đang đi kiểm kê, đền bù nên họ cố tình lập mộ giả để nhận được tiền đền bù nhiều hơn"- Đại tá Kỳ cho hay.

Tình trạng lập mộ giả để chờ được đền bù không chỉ xảy ra tại các trang trại, nương rẫy của X.Thủy Phù mà tại X.Thủy Tân (TX Hương Thủy)- nơi bị ảnh hưởng của DA mở rộng Cảng HKQT Phú Bài cũng diễn ra tương tự. Qua nắm tình hình, lực lượng chức năng phát hiện có 41 ngôi mộ giả được dựng lên ở 2 khu vực của thôn Tô Đà 1 và Tân Tô. "Đến nay, 41 mộ giả này đã được cơ quan CA yêu cầu các hộ dân tự nguyện tháo dỡ, san bằng. Không chỉ dựng lên mộ giả để chờ đền bù mà người dân Thủy Tân còn xây mới nhà cửa, quán sá trong khu vực triển khai DA nhằm mục đích nâng cao giá trị đền bù. Tất cả những việc làm này đều đã được cơ quan chức năng kịp thời yêu cầu dừng lại"- Đại tá Kỳ cho hay.

HẢI LAN